وبلاگ

عواملاجتماعی

–آنومی اجتماعی

– باورها و ارزش ها

– کنترل و امکانات ناجا

– محیط زندگی

قاچاق مشروبات الکلی

عوامل اقتصادی

-میزان درآمد

– وضعیت اشتغال

– وضعیت مسکن

عوامل فردی

– وضعیت تاهل

– تحصیلات

عوامل سیاسی

-وضعیت بازارچه های مرزی

-رفت و آمدهای غیرمجاز

– حضور دول متخاصم در خاورمیانه

– وجود گروهک های معاند نظام و …

–

گفتار دوم: فرضیه ‏های تحقیق

• • بین احساس آنومی اجتماعی و قاچاق مشروبات الکلی در استان کردستان رابطه معناداری وجود دارد.

• • بین باورها و ارزش‏های اجتماعی- فرهنگی مردم منطقه و قاچاق مشروبات الکلی رابطه معناداری وجود دارد.

• • بین عدم کفایت امکانات ناجا و گرایش به قاچاق مشروبات الکلی در میان مردم استان کردستان رابطه وجود دارد.

• • بین محیط زندگی افراد و گرایش به قاچاق مشروبات الکلی در استان کردستان تفاوت معناداری وجود دارد.

• • بین میزان درآمد افراد و قاچاق مشروبات الکلی در استان کردستان رابطه معناداری وجود دارد.

• • بین وضعیت اشتغال افراد و قاچاق مشروبات الکلی در استان کردستان رابطه وجود دارد.

• • بین وضعیت مسکن افراد و قاچاق مشروبات الکلی در استان کردستان رابطه وجود دارد.

• • بین وضعیت تأهل افراد و گرایش به قاچاق مشروبات الکلی در استان کردستان رابطه وجود دارد.

• • بین میزان تحصیلات افراد و گرایش به قاچاق مشروبات الکلی رابطه معناداری وجود دارد.

• بین عوامل سیاسی نظیر وضعیت بازارچه های مرزی، نزدیکی به خط صفر مرزی و غیره با قاچاق مشروبات الکلی در استان کردستان رابطه وجود دارد.

گفتار سوم: روش تحقیق

همان­طور که می­دانیم پدیده ­های اجتماعی پیچیده­اند و ابعادی گوناگون دارند. ‌بنابرین‏ هرگز نباید تصور کرد که با تکیه بر یک عامل ‌می‌توان مسئله­ای اجتماعی را حل کرد بلکه باید عوامل گوناگون پدیده را شناخت و مرتفع کرد. ‌بنابرین‏ در برابر پیچیدگی­ پدیده ­های انسانی و اجتماعی، روش­ها نیز باید متعدد گردند. علاوه بر این، محقق باید در صحنه تحقیق و با توجه به ویژگی­های خاص پدیده مورد نظرش، روش تحقیق را به کار گیرد و با واقعیت منطبق سازد^[۳۶] . ‌بنابرین‏ انتخاب روش تحقیق به فاکتورهایی از قبیل ماهیت موضوع، جامعه مورد مطالعه و نگاه محقق نسبت به جامعه بستگی دارد.

یکی از متداول‏ترین روش های تحقیق در علوم اجتماعی و از انواع روش های توصیفی، روش پیمایش (Survey) است. در این روش که معمولاً روی جمعیتهای بزرگ و با استعانت از پرسشنامه صورت می‌گیرد و محقق معمولاً به تحدید جامعه نمونه (فرض گرفته شده است که معرف جامعه کل است) در مقام Generalization یعنی تعمیم نتایج حاصله به کل جامعه آماری می پردازد.^[۳۷] ‌بنابرین‏ تحقیق حاضر با توجه به هدف اصلی خود، روش پیمایش (Survey) را انتخاب نموده است. روش پیمایشی، روشی است برای گردآوری داده‌‌هاکه در آن از گروه‌های معینی از افراد خواسته می‌شود به تعدادی پرسش مشخص (که برای همه افراد یکسان است) پاسخ دهند. این پاسخ­ها مجموعه اطلاعات تحقیق را تشکیل می‌دهند^[۳۸].در تحقیق حاضر، داده ­ها به صورت مقطعی جمع ­آوری شده یعنی گردآوری داده ها درباره یک یا چند صفت در یک مقطع زمانی صورت گرفته است.

فصل دوم:

مؤلفه‏های حاکم بر مطالعه‏ی می‌دانی موضوع و یافته ها

در این فصل به مباحث مهمی در خصوص شیوه جمع‌ آوری داده ها، جامعه آماری و حجم نمونه، تجزیه و تحلیل اطلاعات، تعریف متغیرها و در نهایت یافته های پژوهش حاضر اشاره می‏ کنیم.

گفتار نخست:شیوه جمع‌ آوری داده ها

ابزار گردآوری اطلاعات، محقق را در رسیدن به داده ­های مورد نیاز یاری داده و همچنین جهت انجام مراحل پردازش و تحلیل، لازم و ضروری است. در فصل اول تحقیق، جمع‏ آوری اطلاعات نظری تحقیق با مراجعه به کتابخانه و استفاده از اسناد و منابع مکتوب (از قبیل کتب، مجلات مرتبط و معتبر، ماهنامه‏ها، پایان نامه­ ها و سایر اسناد در دسترس) صورت گرفت و داده ­های مربوط به فصل یافته های تحقیق با بهره گرفتن از روش پیمایش، پر کردن پرسشنامه و مصاحبه جمع ­آوری شده است. پس از چارچوب نظری و طرح فرضیات و مدل نظری، پرسشنامه تحقیق با توجه به ابعاد و معرف­های تحقیق تهیه گردید.

گفتار دوم:جامعه آماری و حجم نمونه

جامعه آماری مورد مطالعه در تحقیق حاضر، شامل مرزنشینان شهرستان بانه و مریوان و زندانیان محکوم به قاچاق مشروبات الکلی زندان مرکزی سنندج می‏ باشد. از میان مرزنشینان، مردم روستاهای واقع در نقطه صفر مرزی انتخاب شده‏اند. تعداد ۱۰۰ نفر از میان جامعه آماری به صورت تصادفی ساده انتخاب و مورد پرسش واقع شده‏اند.

گفتار سوم: تکنیک تجزیه و تحلیل اطلاعات

برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه ­ها و ‌سوالات اساسی تحقیق، اطلاعات به دست آمده در دو سطح تحلیل ‌شده‌اند:

۱- سطح توصیفی: از آنجا که این تحقیق دارای جنبه توصیفی هم ‌می‌باشد، سعی شده هر یک از عوامل مؤثر بر قاچاق مشروبات الکلی به صورت جداول توزیع فراوانی و نمودارهای مربوط به هر یک از شاخصه­ها به تفکیک نشان داده شود. در این سطح عمدتاًً از آمار توصیفی و روش­ها و تکنیک­های خاص آن استفاده شده است.

۲-سطح تحلیلی و استنباطی: در این سطح برای تحلیل روابط بین متغیرها، با توجه به نوع متغیرهای وابسته و مستقل انتخاب شده از آزمون­های آماری مناسب نظیر مقایسه همبستگی، رگرسیون و … مربوط به هریک از سطوح سنجش متغیرها استفاده می­ شود. از آنجایی که آمار مجموعه ­ای از تکنیک­ها را در اختیار ما قرار می­دهد و با توجه به اینکه هدف پردازش داده های حاصل از پرسشنامه که شامل دو مرحله جمع ­آوری داده ­ها و تحلیل آن‏ها می­ شود؛ در این مرحله به تجزیه و تحلیل آماری پژوهش پرداخته می­ شود، بدین ترتیب که با بهره گرفتن از نرم­افزار SPSS و بر مبنای نوع هدف به آزمون فرضیات پرداخته می­ شود.

گفتار چهارم: تعریف عملیاتی متغیرها

تعریف عملیاتی، تعریفی است که بر ویژگی­های قابل مشاهده استوار است. این تعریف در واقع راهنمای محقق است در آنچه که باید انجام گیرد^[۳۹].

متغیر وابسته در تحقیق حاضر، قاچاق مشروبات الکلی که در فصل قبلی به تعریف آن پرداخته شد، همچنین جهت سنجش آن، چند گویه مطرح شد که گرایش به آن را نشان می‏ دهد. در ادامه به تعریف عملیاتی متغیرهای مستقل مؤثر بر قاچاق مشروبات الکلی نیز پرداخته شده است.

الف: احساس آنومی اجتماعی

تفکیک نا پذیری^[۳۵]:

تفکیک ناپذیری یک خدمت یعنی این که یک خدمت ایجاد می شود و در همان زمان به مصرف می‌رسد و نمی توان آن را از فراهم آوردن خدمت جدا کرد . در حالی که ‌در مورد کالا روال متداول این است که کالا تولید شده ، انبارش گردیده ، به فروش می‌رسد و سپس مصرف می‌گردد. میزان تعاملات بین مصرف کننده ی خدمت و فراهم آورنده آن به مدت زمانی که لازم است مصرف کننده برای دریافت خدمت ، حضور فیزیکی داشته باشد ، بستگی دارد.

تغییر پذیری ^[۳۶]:

کیفیت خدمات بسیار متغیر است ، بدین معنی که کیفیت یک خدمت بستگی به شخص ارائه کننده و زمان و مکان و نحوه ارائه خدمات دارد.حتی یک فرد ممکن است در دو زمان متفاوت خدمتی متفاوت ارائه دهد .تغییر پذیری بر مشتریان نه تنها به واسطه ی نتایج بلکه همچنین به واسطه ی فرایند های تولید اثر گذار است.از آنجا که مشتریان معمولا در فرایند تولید خدمت حضور دارند و تولید و مصرف خدمت هم زمان است ،نظارت و کنترل جهت حصول استانداردهای پایدار مشکل می‌باشد .به طور طبیعی در خدمات ، آن گونه که ‌در مورد کالا ها صادق است ،امکان بازرسی قبل از تحویل و رد کالای معیوب وجود ندارد زیرا خدمات معمولاً باید در زمانی که مشتریان حضور دارند تولید شوند.این موضوع در ارائه خدمات رودررو و همچنین آرایشگری از حساسیت بیشتری برخوردار است.

تغییر پذیری خدمات را می توان از دو جنبه بررسی کرد :

*اندازه ای که استانداردهای تولید ، از حالت نرم (عادی) تغییر می‌کند ،هم به لحاظ نتایج و هم به لحاظ فرایند های تولید.

*اندازه ای که عمداً می‌تواند تغییر کند تا نیازهای خاص مشتریان فردی بر آورده شود.(سفارشی کردن /شخصی سازی^[۳۷]).

تغییرپذیری در استانداردهای تولید،بیشترین نگرانی سازمان های خدماتی است زیرا مشتریان به صورت گسترده ای،در فرایند تولید مشارکت دارند،به ویژه در جایی که روش تولید،نظارت بر تولید خدمت را غیر عملی می‌سازد.این موضوع درباره،بسیاری از خدمات فردی کاربر^[۳۸]که در موقعیت رو در رو (مثل مراقبت پزشکی)ارائه می شود،صدق می‌کند.در برخی از خدمات امکان کنترل کیفیت در طول فرایند تولید برای سازمان بیشتر فراهم بوده و این امکان را به سازمان می‌دهد که خدمات را با سطح ثبات بالایی ارائه کند.این موضوع عمدتاًً در باره خدمات مبتنی بر ماشین^[۳۹]صدق می‌کند به دلیل تفکیک نا پذیری،نیاز به شخصی سازی خدمات عموماً بیش از کالا ها می‌باشد.اندازه ای که یک خدمت را می توان سفارشی کرد به روش های تولیدی به کار رفته بستگی دارد.خدماتی که برای عده زیادی از مشتریان به طور همزمان تولید می شود،مثلاً خدماتی که توسط راه آهن ارائه می شود،امکان شخصی سازی کمتر است.به علاوه اندازه شخصی سازی تا حدی تابع تصمیمات مدیریت در ارتباط با سطح اختیار تفویض شده به کارکنان جلو باجه می‌باشد.به طور خلاصه در کالا ها به منظور اطمینان یافتن از ثبات نتیجه،ترکیب رویه های نظارت و کنترل کیفیت در فرایندهای تولید، نسبتاً ساده است.از طرفی بخش های خدماتی تلاش می‌کنند تا با تأکید بر روش های مورد استفاده برای انتخاب،آموزش،انگیزش و کنترل کارکنان ،تغییر پذیری را کاهش دهند.در برخی از موقعیت ها نیز از ماشین به جای انسان استفاده می شود تا تغییر پذیری کاهش یابد.

فنا پذیری^[۴۰]:

خدمات از آن جهت که نمی توان آن ها را ذخیره کرد،نیز با کالاها تفاوت دارند.یک تولید کننده ماژیک ،هنگامی که نمی تواند تمام ماژیک های تولیدی اش را در زمان فعلی بفروشد،می‌تواند آن ها را انبار کرده تا در دوره بعدی آن ها را بفروشد.هزینه های عمده در اینجا شامل هزینه های انبارداری،هزینه های تأمین مالی و هزینه از مد افتادن و از رده خارج شدن است.در مقابل تولید کننده خدمت اگر نتواند تمامی ستاده تولیدی اش را در دوره فعلی به فروش برساند،نمی تواند آن را ذخیره کند تا در دوره بعدی بفروشد.اگر امروز یک هواپیما از مقصد تهران به شیراز با ۳۰صندلی خالی در ساعت ۹پرواز کند این ۳۰ صندلی را نمی تواند ذخیره کند تا در ساعت ۱۰،اگر ۳۰ تقاضا وجود داشت،به آن ها بفروشد بسیاری از خدمات الگوی تقاضای باثباتی در طول زمان ندارند.این ناپایداری می‌تواند به شکل های گوناگونی همچون نا پایداری روزانه(مثلاً در ساندویج فروشی)،هفتگی(سینما ها)،فصلی(هتلها)،دوره ای(وام گرفتن)،الگوی غیر قابل پیش‌بینی تقاضا(آتش نشانی)روی دهد.فناپذیری خدمات مستلزم توجه بیشتر به مدیریت تقاضا و برنامه ریزی تولید خدمات مطابق با این الگوها تا حد ممکن است.قیمت گذاری و فعالیت های ترفیعی دو ابزار رایج برای کنترل این مشکل هستند.

عدم انتقال مالکیت:

یکی دیگر از تفاوت های کالا ها و خدمات این واقعیت است که مشتریان معمولاً فقط ارزش خدمات را کسب می‌کنند،بدون اینکه مالکیت دائمی چیزی را به دست آورند.ناتوانی برای به مالکیت در آوردن خدمت به ویژگی های ناملموس بودن و فنا پذیری مرتبط است.در خرید کالاها،خریداران عموماً مالکیت کالا را به دست می آورند و هر آنچه که بخواهند با آن انجام می‌دهند،اما وقتی یک خدمت ارائه می شود مالکیتی از فروشنده به خریدار منتقل نمی شود.در اینجا خریدار صرفاً حق فرایند خدمت را(مثلاً استفاده از پارکینگ یا زمان مشاوره حقوقی)می خرد.نا توانی در مالکیت بر خدمت بر طراحی کانال های توزیع اثر می‌گذارد چرا که در اینجا همانند کالاها،عمده فروش ‌و خرده فروش،عنوان و مالکیت محصول را به دست نمی آورند.در عوض،روش های توزیعی مستقیم رایج تر هستند و در جایی که از واسطه ها نیز استفاده شود،آن ها عموماً به عنوان همکار تولید در ارائه خدمت عمل می‌کنند(سید جوادین،کیماسی ، ۱۳۸۴ ،۲۸-۲۰).

۲-۲۱ اجزای تشکیل دهنده کیفیت خدمات:

بسیاری از صاحب‌نظران از جمله لهتین در سال ۱۹۹۱،گرونروس در سال ۱۹۸۴،پاراسورامان و همکاران در سال ۱۹۸۸درباره اجزاءتشکیل دهنده کیفیت خدمت اظهار نظر کرده‌اند.عوامل مشترکی که این افراد به آن ها اشاره کرده‌اند عبارتند از،کیفیت فرایند،کیفیت ستاده،کیفیت فیزیکی،کیفیت تعاملات و کیفیت سازمان.

کیفیت فرایند^[۴۱]:

کیفیت فرایند یا کیفیت عملیاتی عبارت است از کیفیت فرایندها و رویه های تولید و ارائه خدمت به مشتریان.با توجه به ماهیت همزمان بودن تولید و مصرف خدمات،کیفیت خدمت اغلب در جریان انجام خدمت ارزیابی می شود.در زمینه خدمات مالی،منظور از فرایندها،جنبه‌های فنی و مکانیکی فرایند یا ارائه خدمت یا هر گونه تعاملات با کارکنان و شیوه های هدایت و جهت دهی این تعاملات به وسیله کارکنان است.ارزیابی موارد ذکر شده مشتریان را قادر می‌سازد که درباره کیفیت خدمت قضاوت کنند.

کیفیت ستاده^[۴۲]:

کیفیت ستاده یا کیفیت فنی بعد از ارائه و شکل گیری خدمت ارزیابی می‌گردد. ستاده آن چیزی است که مشتری از سازمان خدماتی دریافت می‌کند یا چیزی که پس از پایان تعاملات برای مشتری باقی می ماند.حد تحمل مشتریان برای ویژگی های ستاده اغلب کمتر از ویژگی های فرایند است.مفهوم آن این است که مشتریان برای انحرافات ستاده خدمات از انتظاراتشان نسبت به انحرافات فرایند ها از انتظاراتشان گذشت کمتری دارند.

کیفیت فیزیکی ^[۴۳]:

۱-۹-ماهیت و هدف از ارتکاب دزدی دریایی

۱-۹-۱-ماهیت دزدی دریایی

پرسشی که در حوزه ی ماهیت جرم دزدی دریایی مطرح است ، عبارت از این است که آیا جرم مذبور باید در زمره ی جرایم بین الملل مذکور در اساسنامه ی دیوان بین‌المللی کیفری قرارگیرد یا اینکه اساسا می توان استدلال نمود که دزدی دریایی یک جرم بین‌المللی مستقل و دارای ارکان ویژه است؟ از سوی دیگر نقاط اشتراک و افتراق دزدی دریایی با جرم راهزنی مسلحانه علیه کشتی ها در دریا کدام است؟ برای روشن شدن بحث نخست به تشریح ارکان جرایم بین‌المللی مذکور پرداخته خواهد شد .

۱-۹-۱-۱- جنایت نسل کشی و دزدی دریایی

منظور از جنایت نسل کشی در اساسنامه ی دیوان کیفری بین‌المللی که از تعریف ماده ی۲ کنوانسیون ۱۹۴۸ نسل کشی تبعیت می کند، اعمالی است که به قصد نابود کردن تمام یا قسمتی از یک گروه ملی ، قومی ، نژادی یا مذهبی انجام می‌پذیرند و این اعمال به طور مشخص در ماده ی ۶ اساسنامه مندرج می‌باشد. (نظری،۱۳۸۷: ۶۹)

این گروه از جرایم که سابقا از مصادیق بارز جنایت علیه بشریت تلقی می گردید توسط مقامات دولتی و افراد غیر دولتی، در زمان صلح و نیز در زمان یک مخاصمه ی مسلحانه ی بین‌المللی یا غیر بین‌المللی ارتکاب می‌یابند.شرط اساسی این جرم همان قصد مندرج در ماده ۶ یعنی به قصد نابود کردن می‌باشد که در واقع عنصر معوی جرم را تشکیل می‌دهد و در صورت فقدان این شرط این عمل ممکن است جزء جرایم علیه بشریت یا جرایم جنگی قلمداد شوند. بر این اساس، اعمال دزدی دریایی ارتکابی در سواحل سومالی نمی تواند به منزله ی جنایت نسل کشی و از زمره ی آن تلقی گردد، زیرا فاقد عنصرمعنوی به قصد نابود سازی و عنصر مادی نابودی تمام یا قسمتی از یک گروه قومی ، ملی و… است. (تقی زاده، ۱۳۹۰ :۴۸).

۱-۹-۱-۲- جنایت علیه بشریت و دزدی دریایی

جنایات علیه بشریت، هریک از اعمال مشخص شده در بند۱ ماده ی ۷ اساسنامه ی رم است که در قالب حمله ای گسترده یا سازمان یافته علیه یک جمعیت غیرنظامی و با علم به آن حمله ارتکاب می‌یابند. حمله ی گسترده وسازمان یافته شامل رفتاری می شود که علیه هر جمعیت غیر نظامی در تعقیب یا پیشبرد سیاست یک دولت یا یک سازمان انجام می‌گیرد.سه عامل وقوع حمله علیه جمعیت عیر نظامی، گستردگی یا سازمان یافتگی حمله و علم به حمله برای تحقق جنایات علیه بشریت ضروری می‌باشند.

جنایات علیه بشریت از زمان عهد نامه ی صلح ورسای شناخته شده اند، اما زمان تبلور مشخص آن در اساسنامه ی دادگاه نورنبرگ بود . ( تقی زاده ، ۱۳۹۰ :۴۹ )

۱-۹-۱-۳- جنایات جنگی و دزدی دریایی

مسئولیت بین‌المللی ناشی از جنایات جنگی نخستین بار در معاهده ی ورسای ۱۹۱۹ مطرح گردید. برخلاف سایرجنایات، جنایات جنگی در حقوق بین الملل شناخته شده اند ورویه های بین‌المللی و ملی فراوانی در خصوص آن ها وجود دارد.

به طور کلی مواردی از جنایات جنگی در ماده ی۸ اساسنامه ی رم ذکر شده است که برخی از آن ها دارای ریشه ی عرفی بوده و برخی مبتنی بر اصول قراردادی می‌باشند.اساسنامه جنایات جنگی رادر قالب مخاصمه ی مسلحانه ی بین‌المللی و غیر بین‌المللی عنوان منوده است. در اساسنامه سعی شده است آن دسته از جنایاتی به عنوان جنایات جنگی گنجانیده شوند که ‌در مورد عرفی بودن آن ها شک وتردیدی وجود ندارد. (تقی زاده، ۱۳۹۰ : ۴۹ )

دزدی دریایی و جرایم همراه آن در ساحل سومالی در شرایط جنگی و به شکل نقض مقررات عرفی آن صورت نگرفته و علی رغم شمول تعدادی از مصادیق جرایم جنگی بر جرایم ارتکاب حاضر در سواحل کشور سومالی،در بر دارنده ی ارکان مقرر برای تحقق جنایات جنگی نیست .

۱-۹-۱-۴– جنایت علیه صلح و دزدی دریایی

یکی از مصادیق جنایات علیه صلح، جنگ تهاجمی تجاوز کارانه است که برای اولین بار در سال ۱۹۲۷ توسط مجمع عمومی جامعه ی ملل، به منطله ی یک جنایت بین‌المللی شناخته شد.

با تدقیق در ارکان جنایت علیه صلح در می یابیم که اعمال مجرمانه ی ارتکابی در سواحل سومالی و خلیج عدن که به نحو بارزی صلح و امنیت بین‌المللی رابه مخاطر می افکند، از یک منظر می‌تواند به منزله ی جنایت علیه صلح تلقی گردد . ( تقی زاده ، ۱۳۹۰ :۵۰ )

۱-۹-۱-۵- دزدی دریایی و راهزنی مسلحانه علیه کشتی ها در دریا

در قطعنامه های شورای امنیت به جهت توسعه ی دامنه ی قواعدحقوق بین الملل، از دو اصطلاح دزدی دریایی و راهزنی مسلحانه علیه کشتی ها در آب های سرزمینی سومالی و دریاهای آزاد نزدیک سواحل سومالی توامان، استفاده شده است .

اصطلاح مذکور معمولا در ساختار سازمان بین‌المللی دریانوردی به کار می رود و می‌تواند در بردارنده ی اعمال خشونت آمیزی تلقی شود که اهداف آن ها با اهداف دزدی دریایی یکسان یا مشابه است، ولی تحت پوشش تعریف قراردادی دزدی دریایی قرار نمی گیرد، به ویژه ‌به این خاطر که ممکن است بدون استفاده از کشتی متجاوز علیه کشتی هدف ارتکاب یابند ( تقی زاده ، ۱۳۹۰ :۵۰ ).

۱-۹-۱-۶- دزدی دریایی به منزله ی یک جرم بین‌المللی مستقل

‌بر مبنای‌ تحلیل ارکان تعیین شده برای جرایم و جنایات بین‌المللی به نظر می‌رسد باید قائل ‌به این شد که دزدی دریایی به منزله ی یک جرم بین‌المللی مستقل واجد ارکان ویژه واختصاصی است.

درگذشته و به موجب حقوق عرفی ملت ها دزدی دریایی از نخستین جرایم بین‌المللی و دزد دریایی همواره به منزله ی یک قانون شکن و دشمن بشریت به شمار می رفته است. به واسطه ی ارتکاب این جرم، دزد دریایی و شناور او به خودی خود حمایت دولت متبوع و دولت صاحب پرچم کشتی را از دست می‌دهد . (مصلحی، ۱۳۸۴: ۲۳۲ ).

۱-۹-۲- اهداف ارتکاب دزدی دریایی

۱-۹-۲-۱- اهداف سنتی

هدف دزدی دریایی سنتی ، تصاحب هر شناور شخصی یا دولتی و یا اشخاص و کالاهای موجود درآن در دریای آزاد بوده است.معمولا هدف این تصاحب، غارت محموله ی شناور مورد حمله است که در این قبیل موارد دزدان دریایی پس از توقیف و ضبط محموله ، خدمه و مسافرین و شناور را رها نموده و یا کشتی را ضبط و خدمه را به قتل می رساندند. (تقی زاده ، ۱۳۹۰: ۵۱ ).

۱-۹-۲-۲-اهداف جدید در سایر مناطق

در شیوه ی نوین دزدی دریایی ،شامل آدم ربایی به قصد باج گیری که از اوایل سال ۲۰۰۱ در سواحل سومالی و خلیج عدن تسری یافت،هدف دزدان دریایی، ربایش خدمه و مسافرین وسپس مذاکره در راستای اخذ باج های هنگفت در قبال آزادی آن هاست.در این حالت، دزدان دریایی نیاز چندانی به مقادیر گران بهای محموله ها و اموال موجود در شناوری که مورد حمله قرار می‌دهند ندارندفبلکه پس از عملیات گروگانگیری با دریافت باج های گزاف در ازای استرداد شناور و خدمه و مسافرین به اهداف خود نائل می‌شوند . ( تقی زاده ، ۱۳۹۰ :۵۲ )

فصل دوم

نحوه اعمال صلاحیت برجرم

دزدی دریایی

۲-۱-بررسی تعاریف و تاریخچه اصل صلاحیت جهانی

۲-۱-۱-تعاریف و مفاهیم صلاحیت

صلاحیت در لغت به معنی شایسته بودن ، در خور بودن، سزاواری و اهلیت است. (عمید،۱۳۷۱: ۸۲۶)

در اصطلاح به توانایی با اختیار حقوقی برای استماع و اتخاذ تصمیم ‌در مورد پرونده ها، قدرت اجرای قانون و عدالت، اختیار یا حق اعمال حاکمیت، گستره قلمرو حاکمیت و محکمه قانونی یا نظام محاکم قانونی گفته می شود (مولایی ، ۱۳۷۵ :۱۱۷ ).

و در نهایت امیلی^[۳۶] و همکارانش (۲۰۰۶ به نقل از ثنایی، ۱۳۸۳)، مؤلفه‌ ها و مکانیسم هایی را برای رضایت زناشویی برشمرده است که عباتند از: ۱- شناخت ها ۲- سلامت جسمانی ۳- الگوهای تعامل ۴- حمایت اجتماعی ۵- خشونت همسران ۶- خصوصیات شخصیتی همسران ۷- میزان کنترل گر بودن همسران ۸- آسیب پذیری همسران نسبت به خیانت در روابط زناشویی ۹- ارزش های همسران ۱۰- فرزندان.

در ذیل برخی از عوامل مؤثر بر رضایت زناشویی مرتبط با شرایط زندگی همراه با یافته ها و پژوهش های مرتبط با آن آورده شده است:

ارتباط صحیح کلامی و غیرکلامی اساس یک زندگی زناشویی موفق است. زن و مردی که از داشتن، یک ارتباط صحیح با یکدیگر و دیگر افراد خانواده محروم هستند، دارای نشانه های رفتاری ویژه ای می‌باشند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد: یاس، نومیدی و درماندگی زن یا شوهر، وجود تعارض بین زن و شوهر، داشتن انواع مشکلات در زمینه‌های مالی، جنسی، رفتاری، نرخ پایین و تقویت یکدیگر، نبود رضایت و خشنودی از زندگی زناشویی شکایت و انتقاد از یکدیگر و غیره که سرانجام سلامت روانی افراد خانواده را مورد تهدید قرار می‌دهد (نوابی نژاد، ۱۳۸۷).

پژوهش های متعدد نشان داده‌اند که بعضی از ویژگی های خانوادگی در مقاوم ساختن افراد برای مقابله با فشار زندگی نقش اساسی ایفا می‌کنند. از جمله این ویژگی ها روابط گرم و با محبت، همبستگی، حمایت عاطفی و با ساختار بودن خانواده است. از آنجا که مشخصه اصلی افراد سرسخت، مقاومت بیشتر در برابر فشار های زندگی است، ارتباط بین این شرایط و ویژگی های خانوادگی با سرسختی روانشناختی مورد انتظار است(شریفی، عریضی و نامدار، ۱۳۸۴).

درآمد و اشتغال

از جمله عوامل خطرساز مشکلات ازدواج بویژه برای مردان، درآمد کم و شغل نامناسب می‌باشد. درآمد کم و ناامنی شغلی با رضایتمندی زناشویی پایین همراه است. هنگامی که زوجین به طور دائم درباره پول نگرانی داشته باشند، رضایت زناشویی پایین خواهد بود. به ویژه برای شوهر، رضایت شغلی با خشنودی زناشویی رابطه دارد . ‌در مورد زنان نیز گووه^[۳۷] (۱۹۸۰ به نقل از ملازاده، ۱۳۸۷)، معتقد است زنان خانه دار از رضایت زناشویی کمتری نسبت به زنان شاغل برخوردارند.

عوامل فرهنگی، اجتماعی و تربیتی

عوامل فرهنگی و اجتماعی، آداب و رسوم، رفتار و سلوک و حتی آداب پوشیدن و غذا خوردن می‌تواند زمینه‌های همدلی بیشتری را برای هسمران پدید آورد (نوابی نژاد، ۱۳۸۷).

وایت و همکاران^[۳۸] (۲۰۰۴) نشان دادند زوجینی که از نظر زمینه فرهنگی، قومی و نژادی با هم تفاوت دارند، انتظارات و باورهایشان ‌در مورد روابط زناشویی نیز متفاوت است. این تفاوت در پیش فرض ها و باورها، در صورتی که زوجین بتوانند عاقلانه نقاط قوت و تفاوت های فرهنگی شان را در نظر بگیرند، می‌تواند منبع قدرت رابطه آن ها باشد. اما در عین حال، تفاوت های محسوس در انتظارات زوجین می‌تواند منبع مهم تعارض آن ها باشد.

از جمله عوامل مؤثر بر چگونگی تعامل همسران با هم می توان بازخوردهای مربوط به اجتماع پذیری در زمینه رفتار زناشویی که از طریق مشاهده والدین آموخته شده، ارزش‌های اجتماعی و مجموعه باورها و جهت گیری کنونی ناشی از تجارب پیشین اشاره نمود. ریشه‌های روابط در خانواده ماننده روابط خوب با پدر و مادر نیز تا حدی با موفقیت و رضایت زناشویی مرتبط است. بر همین اساس مشخص شده که زنان دارای پدر با خصوصیات گرم و پرورش دهنده به مردان و به ویژه شوهرانشان اعتماد بیشتری دارند و زنان دارای پدر سرد د برقراری روابط با همسرشان بیشتر مضطرب شده و ممکن است در ارتباط با آن ها دچار مشکل شوند. با وجود این، پاره از شواهد دال بر این است که افراد کسانی را برای ازدواج انتخاب می‌کنند که مشابه والدینشان باشد. شاید ‌به این دلیل که روابط دوستانه و محبت آمیز نخست از والدین آموخته می شود (ملازاده، ۱۳۸۷).

از جمله عوامل مؤثر بر رضایت زناشویی نوع جامعه و طبقه اجتماعی است. در گذشته اگر دو نفر با هم ازدواج می‌کردند تا آخر عمر با یکدیگر زندگی می‌کردند، خواه با هم تفاهم داشتند خواه نداشتند. در حال حاضر در برخی از جوامع که دارای ارزش‌های سنتی هستند، هنوز این وضعیت ادامه دارد. جوامع بزرگتر طلاق را به راحتی می پذیرد و در این جوامع محدودیت طلاق کمتر است و زوجین کمتر به فکر چاره اندیشی و حل تعارضات برمی آیند.

شناخت و تفکر

الیس^[۳۹] ( ۱۹۸۹) در کتاب خود تحت عنوان زوج درمانی ‌بر اساس نظریه عقلانی – هیجانی، نقش تفکر را در بروز نارضایتی زناشویی مورد بحث قرار می‌دهد. وی اعتقاد دارد که اختلال در روابط زناشویی ناشی از برداشتی است که زن یا شوهر درباره رفتار همسر خود دارند، نه خود رفتار. در واقع برداشت زن و شوهر از رفتار یکدیگر بیش از خود رفتار در بروز خشم و دیگر هیجان‌ها و تعامل های آشفته مؤثر است. بک^[۴۰] نیز مشکلات زناشویی را از دیدگاه شناختی مورد بحث قرار می‌دهد و معتقد است که نوع تفکر و نگرش ما نسبت به مسائل مختلف است که موجب بروز اختلال در روابط زناشویی می شود. عواطف و احساسات هرگز مستقیماً منتقل نمی شوند، بلکه برای انتقال آن ها به کلمات، لحن صدا، اشارات صوت و عمل و رفتار نیاز است. یکی از عواملی که می‌تواند موجب بروز مشکلاتی در روابط زناشویی گردد، برداشت اشتباه زوج ها از همین اشاره ها و حرکات یکدیگر است.

خصوصیات شخصیتی

از جمله عوامل مهم و مؤثر در رضایت زناشویی خصوصیات شخصیتی می‌باشد که نسبت به عوامل دیگر کمتر به آن پرداخته شده است. هر یک از همسران با پیشینه تحولی و سبک شخصیتی و ترکیب عوامل زیست شناختی، محیطی و تجربی گوناگون به زندگی مشترک قدم می‌گذارند و یافته های پژوهشی نشان می‌دهند که عوامل و ابعاد شخصیتی بهتر از متغیرهای تقویمی مثل سن، تحصیلات یا سابقه جدایی در گذشته رضایت زناشویی را پیش‌بینی می‌کند (بنتلر و نیوکمپ^[۴۱]، ۱۹۸۹).

در واقع زندگی زناشویی محلق شدن دو شخصیت به یکدیگر است و ویژگی های شخصیتی مانند برونگرایی، پایداری هیجانی، مسئولیت پذیری، توافق جویی، مهربانی و … در هر یک از زوجین بر میزان رضایت خود و همینطور همسرش از زندگی زناشویی بسیار تاثیرگذار است تاثیر شخصیت همسر به حدی است که نتایج جدیدترین یافته ها نشان می‌دهد که شخصیت همسر می‌تواند تاثیر مهمی بر روی توانایی افراد برای بهبودی از یک بیماری وخیم تهدید کننده سلامت آن ها داشته باشد و می‌تواند سطح افسردگی همسرش را در هجده ماه بعد پیش‌بینی کند (سانتیانا^[۴۲]، ۲۰۰۷).

رابطه جنسی

رابطه جنسی یکی از متغیرهای مهم در روابط زناشویی است. محققان و درمانگران مسائل زناشویی کیفیت رابطه جنسی بین زن و شوهر را مهمترین عامل تعیین کننده رضایت زناشویی می دانند. شادکامی کلی زناشویی با رضایتمندی جنسی رابطه دارد. زوج های شادکام نسبت به زن و شوهرهای ناشاد از زندگی جنسی خود خشنودترند و همیشه رابطه ای قوی بین رضایتمندی از رابطه، فعالیت و رضایت جنسی وجود دارد (ساپینگتون، ۲۰۰۰ ؛ ترجمه: شاهی و برواتی،۱۳۸۴).

تعهد و وفاداری

تعهد عبارت است از تمایل فرد برای پایداری دائمی روابط. میزان تعهد همسران یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر روابط زناشویی است تعهد به روابط زناشویی حیات می بخشد و زمینه ای را ایجاد می‌کند که زوجین بتواند روی موانع کار کنند و زمانی را برای تلاش اختصاص دهند (سیلیمن^[۴۳]، ۲۰۰۱).

خدای متعال در آیات خود بارها موجودات را وسیله تفکر و از نشانه های قدرت لا یزال خود معرفی می‌کند و در این باب باید حیوانات را به دلیل آنکه از نشانه ها و آیات خدا محسوب می‌شوند مورد احترامی در سطح خودشان قرار داد .

ائمه معصومین (علیهم السلام ) نیز در باب رعایت حقوق حیوانات توسط انسان نیز به نکات جالبی اشاره نموده اند . حضرت علی (ع) به متصدیان دریافت مالیات جانداران به دین گونه سفارش می نمایند که : ” جز خیرخواه مهربان و امین حافظ ، دیگری را بر چهار پایان مگمار ، کسی که بر حیوانات سخت نگیرد و آن ها را تند نراند ، نرنجاند و خسته نکند . وقتی آن امین حافظ ، گلّه را از تو گرفت به او سفارش کن شتر را از بچه شیر خوارش جدا نکند ، و آن قدر شیرش را ندوشد که به بچه ی او زیان برساند . شتران را با سوار شدن بر آن ها خسته نکند ، در دوشیدن شیر و سواری گرفتن میان آن شتر و دیگر شترها عدالت ورزد . باید شتر را استراحت دهد و شتری را که پایش آسیب دیده و از حرکت ناتوان شده است آهسته براند . آن ها را بر سر آبگیرهایی که شترها از آن می گذرند ، وارد نماید و از کناره ی راه های علف دار براند ، نه آنجا که خشک و عاری از گیاه است” ^[۹] .

همان‌ طور که مشخص است حضرت علی (ع) عالی ترین مبانی حقوقی در خصوص حیوانات را بیان می نمایند . چنانچه مشخص است مضامین حضرت محصوریت در موارد ذکر شده ندارد و باید آن را عمومیت بخشیده و در سایر موارد تعمیم داد .

در منابع فقهی نیز بابی در خصوص رعایت حقوق حیوانات وجود دارد که در آن به نکاتی از جمله ضرورت نفقه حیوانات و گستره آن اشاره می کند . در خصوص ضرورت نفقه حیوانات در متون فقهی آمده است :

” اگر کسی حیوانی را مالک شود رسیدگی و نفقه آن حیوان بر او واجب است ؛ خواه آن حیوان حلال گوشت باشد خواه حرام گوشت ، پرنده و غیر پرنده نیز فرقی ندارد . زیرا هر کدام برای خود حرمتی دارند . ” مشخص است که حکم وجوب در بردارنده ی نظر شارع در خصوص رعایت حقوق حیوانات است و خلاف آن معصیت شمرده شده و دارای عقوبت شرعیه قرار می‌گیرد .

گستره نفقه حیوانات در فقه اسلامی شامل خوراک ، آب ، مسکن ، دارو و هر چیز ضروری برای ادامه معیشت و حیات حیوان می‌باشد . از جمله نفقه های یاد شده برای حیوانات که بر صاحبش واجب است ، تهیه پناهگاه و تغذیه اوست . اگر حیوان بتواند در مراتع و دیگر جایگاه های قابل تغذیه زندگی خود را تأمین کند ، مالک آن می‌تواند او را برای چریدن و آشامیدن رها کند ، ولی اگر حیوان نتواند از مراتع و … زندگی خود را تأمین کند ، بر مالک او واجب است وسیله معیشت حیوان را فراهم کند .

همچنین اگر حیوان نتواند به حدّ کافی تغذیه خود را اداره کند واجب است مالک ، بقیه تغذیه او را در حدّ کفایت تأمین نماید . در این خصوص مالک حیوان موظف است علاوه بر نفقه خود حیوان ، مراقب تأمین وسایل ادامه حیات بچه حیوان نیز باشد . ‌بنابرین‏ اگر جاندار بچه شیر خوار داشته باشد ، باید به اندازه کفایت تغذیه بچه ، شیر در مادر نگهداری شود . لذا اگر شیر مادر فقط به اندازه احتیاج تغذیه بچه اش بوده باشد دوشیدن شیر مادر حرام است ، امّا اگر دوشیدن شیر حیوان ضرری به حیوان یا بچه اش نرساند و یا اگر بچه از علف بیابان تغذیه کند ، دوشیدن شیر واجب است ، چرا که در این صورت مال مفید اسراف خواهد شد .^[۱۰]

در این میان توجه به ذکر هر دو مقوله در فقه اسلام یعنی هم توجه به عدم اسراف و هم حقوق بچه ی حیوان از مواردی است که کمتر در سایر نظام های حقوقی دیده می شود . دلیل مطلب آن است که در نظام های حقوقی غربی که بر اساس قرارداد اجتماعی شکل می‌گیرد ، ضمانت اجرای رعایت این قواعد صرفا اطلاع قانون‌گذار خواهد بود که در مواردی به راحتی زیر پا گذاشته می شود ولی در حقوق اسلام به دلیل کیفری کردن اخلاق و وجود جنبه ی اخروی ، ضمانت اجرا نه در متن قانون بلکه در ذهن مکلفین قرار دارد .

در خصوص پرورش دهندگان زنبور عسل نیز آمده است : ” لازم است مقداری از عسل در کندو بماند تا زنبوران گرسنه نمانند و در شرایط خاص نظیر فصل زمستان لازم است که بیش از قوت او در کندو نگهدارند” . توجه به تغییر فصول در برنامه های غذایی حیوانات دقیقا احترام به حقوق الهی مورد نظر خدا برای آنان قلمداد می‌گردد .

در خصوص زندگی کرم ابریشم که تغذیه او وابسته به برگ توت است نیز فقها تصریح کرده‌اند که لازم است مالک ، حیوان را حفظ کند و نگذارد تلف شود و اگر برگ کم باشد و مالک اعتنایی به حیوان نمی کند حاکم باید از مال مالک بفروشد و برای حیوان برگ بخرد ، در این بخش حمایت حقوقی از حیوانات مورد تشریع قرار گرفته است و ضمانت اجرای آن فروش اموال مالک با دخالت حاکم خواهد بود .

در مواردی نیز که وسیله حیات به یکی از چند حیوان کفایت کند به طوری که یکی از آن ها با آن وسیله بتواند نجات پیدا کند و بقیه هلاک شوند مانند اینکه مقداری آب باشد که فقط یکی از حیوانات را بتواند نجات دهد ، فرض بر دو گونه است : در صورتی که حیوانات از همه جهات حیاتی مساوی باشند ، مکلّف (اعم از چوپان یا مالک) در به کار بردن وسیله حیات برای ادامه زندگی هر یک از این حیوانات ، مخیر است امّا اگر حیوانات از همه جهات مساوی نباشند ، مانند سگ غیر مضر و گوسفند ، بدان جهت که پایان دادن به حیات گوسفند با ذبح شرعی امری است قانونی ولی مردن سگ از تشنگی خلاف قانون است ، لذا باید آب به سگ داده شود تا بدون علّت هلاک نشود .^[۱۱]

یکی از مواردی که مورد حیرت قرار می‌گیرد توجه به دقیق ترین و جزئی ترین موارد در فقه اسلام است که نمونه آن در سایر موارد دیده نشده است . در این بخش لزوم توجه به مسئله ی ترجیح بلا مرجح مورد نظر فقها قرار گرفته که بدون رعایت موارد و شرایط آن ، حکم الهی به سرانجام نخواهد رسید .

اسلام در سواری گرفتن از حیوانات و بار کشیدن از آن ها نیز محدودیتهای خاصی قایل شده است به طوری که سکونی از امام ششم (ع) نقل می‌کند که حضرت فرمودند : “حیوان را بر صاحبش حقی است ( از جمله ) بیش از طاقت ، از او بار نکشد و پشت حیوان را کرسی گفتگو قرار ندهد ” . ابو هریره نیز از پیامبر اکرم (ص) نقل می‌کند که فرمودند : پشت حیوان را تخت قرار ندهید چرا که خداوند حیوان را برای شما مسخر نموده است ؛ به قدری سوار شوید که رفع حاجت شود ، اگر کجاوه یا بار در پشت حیوان است مواظب باشید کج نشود .^[۱۲]

در این موارد آنچه مورد تأکید است این مطلب می‌باشد که حیوانات به عنوان ابزار در اختیار انسان نیستند بلکه خداوند برای آنان در نظام خلقت حقی قرار داده که باید مورد احترام قرار گیرد .

علاوه بر محدودیت هایی که اسلام برای مالکین دامها در نحوه استفاده از آن ها و یا در استفاده از محصولات آن ها اشاره نموده است ، اسلام ، انسان را نیز از هر گونه آزار و اذیت حیوانات ( اعم از جسمی و روحی ) به دلیل ذی شعور بودن و صاحب درک و احساس بودن به شدّت نهی نموده است که برای نمونه به روایتی در این زمینه اشاره می شود :

امیر المومنین علی (ع) در زمینه نهی از خشونت و اجحاف بر حیوانات می فرمایند : به صورت حیوان نزنید که همانا آن ها پروردگارشان را تسبیح می‌کنند . ^[۱۳]

همچنین در خصوص نهی از ذبح حیوانی در برابر حیوان دیگر ، نهی از جدا کردن بچه حیوان از مادرش و نهی از ویران کردن پناهگاه و لانه حیوانات موارد عالیه ای در متون فقهی آمده است .