وبلاگ

در آغاز قرن بیست و یکم قرار داریم، قرنی که در آن امید به زندگی برای جهانیان از مرز 66 سال عبور کرده است و هر سال 7/1% به جمعیت جهان افزوده می‌شود، ولی این افزایش برای جمعیت 65 سال و بالاتر 5/2% است. نیم قرن پیش، اغلب مردم قبل از 50 سالگی می‌مردند، در حالی که امروز اکثر مردم خصوصاً در کشورهای توسعه یافته   بیش از 65 سال عمر می‌کنند(2). این فاصله ترکیبی سنی، جمعیت جهان را به سوی سالمند شدن سوق می‌دهد و پیش‌بینی می‌شود که ربع قرن دیگر 2/1 میلیارد نفر (حدود 14%) از ساکنان کره خاکی را افراد 60 سال و بالاتر تشکیل خواهند داد(5،19،62). ایران نیز از این تغییر جمعیتی بی‌نصیب نمانده است. شاخصهای آماری نشان می‌دهند که روند پیر شدن جمعیت در کشور ما نیز آغاز شده است و پیش‌بینی می‌شود. که درفاصله 20 ساله ی 1375 تا 1359 به میانه سنی جمعیت کشور10 سال افزوده شود.

 

دستاوردهای توسعه مانند بهبود شرایط اقتصادی – اجتماعی، ارتقای وضعیت بهداشت، تغذیه، ورزش، مسکن و پیشرفت دانش و فن‌آوری پزشکی از عوامل عمده افزایش امید به زندگی به شمار می‌آیند. گرچه پدیده پیر شدن جمعیت از نتایج مثبت توسعه به شمار می‌آید، ولی اگر برای مواجهه با آن در جهانی توسعه یافته آماده نباشیم، عوارض و پیامدهای منفی بسیاری در پی خواهد داشت، از جمله آنکه سریعتر بودن رشد جمعیت سالمندان به کل جمعیت، منجر به کاهش نسبی جمعیت اقتصادی موالد و تغییر ضریب وابستگی اقتصادی می‌‌شود که در صورت عدم چاره‌اندیشی، خود می‌تواند مانعی برای توسعه اقتصادی باشد(2). اگر این واقعیت را در کنار آسیب‌پذیری بالای افراد سالمند در برابر بیماریهای جسمی و روان شناختی قرار دهیم به سهولت در می‌یابیم که هزینه‌های بهداشتی مربوط به سالمندان برای دولت‌ها کمرشکن خواهد بود.

 

دیدگاه سنتی که بر عقاید متخصصین علوم بهداشتی مسلط بود،کاهش تحرک بدنی سالمندان و کاهش تعادل آنان را عوارض همراه و اجتناب ناپذیر روند طبیعی سالمندی می دانست و به همین علت توجه پیشگیرانه ای یه این مشکل مبذول نمیگردید.با این حال امروزه به تدریج مشخص شده که کاهش تعادل سالمندان نه به علت کهولت بلکه در پی آثار تجمعی تدریجی نواقص و ناتوانیهای متعدد که بسیاری از آنها قابل اصلاح هستند ،به وجود می آید.  سالمندان امروز تفاوت بسیار زیادی با سالمندان دیروز دارند و معنای سالمندی نیز در جامعه علمی امروز با آنچه در قدیم می‌پنداشتند فاصله بسیار دارد. تصویری که شاید هنوز هم بسیاری از ما از فرد سالمند در ذهن داریم، موجودی فرتوت، ضعیف، بیمار و فاقد توانایی است که در زندگی انتظار چیزی جز مرگ را ندارد، در حالی که اغلب سالمندان امروز به برکت تحولات عمیق علمی، اجتماعی و اقتصادی، افرادی سالم، فعال و مشتاق مشارکت در امور خانواده و جامعه هستند، از این رو مراقبت از سالمندان و تشویق آنان برای زندگی سالمتر و راحت‌تر، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

 

یکی از اهداف اصلی تربیت‌ بدنی و علوم ورزشی فراهم نمودن شرایط مناسب برای استفاده از ابزار و امکانات حرکت و ورزش برای تحقق سلامت جامعه است. تربیت‌بدنی و ورزش وظیفه دارد برای تامین سلامت سالمندان تلاش نماید و با شناخت ویژگیهای سالمندی و شناسایی مشکلات و عوامل بازدارنده در تحقق سلامت سالمندان کوشش کرده و راهکارهایی را برای پیشگیری و به تاخیر انداختن بروز مشکلات ناشی از کم تحرکی ارائه دهد، تا بتواند فرد سالمند را برای داشتن یک زندگی سالم راهنمایی نماید.لذا نقش فعالیت بدنی و ورزش در افزایش کیفیت زندگی و سلامتی جسمی و روحی افراد سالمند غیر قابل انکار می باشد.

 

 

 

1-2 بیان مسئله

 

پدیده پیری جمعیت پدیده‌ای است که به علت بهبود شرایط اجتماعی و اقتصادی و کاهش میزان مرگ و میر و نیز افزایش میزان امید به

 زندگی در کشورهای توسعه یافته صنعتی جهان وجود دارد، و این در حالی است که کشورهای در حال توسعه نیز به دلیل عوامل فوق، شاهد پیر شدن جمعیت‌های خود هستند(11،49).

 

پیری بیماری نیست، فرایندی طبیعی، آرام پیش‌رونده و تدریجی است. پیری بیولوژیک از 30 سالگی شروع می‌شود و تا پیری فیزیولوژیک ادامه می‌یابد. هر یک از سیستم‌های بدن به درجات مختلف پیر می‌شوند، که وابسته به متغیرهای گوناگونی است. مردم امروز طولانی‌تر زندگی می‌کنند اما تحت تاثیر بیماریهای مزمن به سر می‌برند. یعنی در سالهای آخر عمر خود از سلامت کمتر و محدودیت بیشتری برخوردارند. این مسئله  نیاز بیشتر سالمندان به مراقبت، درمان و پیشگیری از عوارض آن را به دنبال دارد. (34). به عنوان نمونه زمین خوردن و کاهش تحرک جسمانی از شایع‌ترین و مهم‌ترین مشکلات عملکردی در سالمندان می‌باشد، (7،89) که با افزایش سن و کاهش کنترل تعادل به وجود می‌آید. توانایی در کنترل وضعیت بدنی نقش مهمی را در ایمنی و سلامت فرد در طول فعالیت روزمره دارد، و تعادل و حفظ تعادل بدنی با کنترل وضعیتی نقش مستقیم داشته و کاهش تعادل در فرد خطر زمین خوردن و دیگر عواقب آن را افزایش می‌دهد. (86) حدود یک سوم تا نیمی از جمعیت بالای 65 سال حداقل سالی یکبار در اثر از دست دادن تعادل زمین می‌خورند.  نزدیک 70% از مراجعه‌کنندگان مسن به اورژانس بیمارستانها در رابطه با زمین خوردن می‌باشد و 40% بیماریهای افراد مسن، از عواقب زمین خوردن آنها می‌باشد(79).فرد سالمند ممکن است به دنبال زمین خوردن حتی زمین‌گیر شود و در اکثر موارد، استقلال وی کاهش ‌یابد. دو سوم از افرادی که دچار زمین خوردگی می‌شوند، دارای مشکلات تعادلی و وپوسچر می‌باشند. این افراد با وجود اینکه قادر به راه رفتن مستقل می‌باشند، اما در کنترل پوسچر دچار اختلاف هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که بیشترین درصد زمین خوردگی در افراد سالمند به علت عکس‌العمل‌ها و پاسخهای نامناسب نسبت به بهم خوردن تعادل در اثر عوامل خارجی می‌باشد. حدود 50% از زمین خوردگی‌ها در اثر حرکت یا جابجایی سطح اتکا مانند سرخوردن و سکندری خوردن که معمولاً هنگام راه رفتن و در پی از دست دادن تعادل رخ می‌دهد بوجود می‌آید(40 ). امروزه مشخص شده است که زمین خوردن و کاهش تحرک سالمندان نه به علت کهولت بلکه در پی آثار تجمعی تدریجی نواقص و ناتوانی‌های متعدد به وجود می‌آید. بسیاری از این نواقص قابل اصلاح هستند و شاید بتوان با اصلاح آنها از نرخ بالای زمین خوردن و کاهش تحرک و به دنبال آن از عوارض متعدد و معمولاً وخیم آنها کاست. با توجه به اهمیت تعادل و حفظ آن در سنین سالمندی، اصلاح دقیق‌تر از میزان نقش عوامل مختلف در ایجاد و حفظ آن و شناخت روش های دقیق‌تر ارزیابی تعادل و روش های موثر در بهبود تعادل در این گروه سنی جهت ارائه روش‌های پیشگیری و درمانی مناسب، ضروری به نظر می‌رسد.

 

تحقیقات و پژوهش‌های علمی زیادی پیشنهاد نموده‌اند که تمرین و فعالیت ورزشی تاثیر فراوانی بر این اختلالات وابسته به سن دارند و می‌تواند خطر از دست دادن تعادل را بصورت معنی‌داری کاهش دهد. اگرچه سالمندان پرتحرک و فعال شاید قادر باشند خطر زمین خوردن را با نگهداری تعادلشان در فعالیتهای روزمره زندگی کاهش دهند، اما همچنان 60 تا 70 درصد افراد مسن زندگی روزمره را بدون هیچ فعالیت ورزشی می‌گذرانند و کمتر از 20 درصد آنان در برنامه‌های ورزشی مرتب و مناسب برای سلامتی‌شان شرکت می‌کنند(87). با توجه به اینکه در کشور ما تعداد سالمندان رو به افزایش است، بالتبع در چنین شرایطی نیاز به سلامتی سالمندان بیش از بیش احساس می‌شود و در صورتیکه به این مهم توجهات لازم را مبذول نداریم، اکثر سالمندان ما فرتوت و بیمار خواهند بود و لازم است هزینه‌های بسیار بالایی را برای درمان آنها در نظر بگیریم. بنابراین ضروری است که سالمندان را به داشتن زندگی سالم همراه با فعالیت بدنی تشویق نماییم. لذا تحقیق حاضر در نظر دارد به بررسی میزان تعادل در بین سالمندان مرد و زن فعال و غیرفعال پرداخته و همچنین به این سوال پاسخ گوید که سابقه ورزش در جوانی و فعالیت بدنی در دوران سالمندی چه مقدار بر روی تعادل افراد تاثیرگذار می‌باشد.

 

 

 

1-3 ضرورت و اهمیت تحقیق

 

یکی از مهمترین عوامل ضروری برای موفقیت در انجام فعالیتهای روزمره برای هر فرد سالمند، توانایی او در حفظ تعادل می‌باشد و درست به همین دلیل است که ارزیابی تعادل به عنوان یک جزء اساسی حرکت، در مورد بسیاری از مراجعین کلینیک‌های فیزیوتراپی و یا سایر مراکزی که به بررسی و درمان اختلالات حرکتی می‌پردازند جزو اولین اقداماتی است که باید انجام شود(4).

 

زمین خوردن برای فرد سالمند فاجعه محسوب می‌شود و عواقب ناگواری را برای وی باقی می‌گذارد، زندگی سالمند در خطر می‌افتد و باعث کاهش استقلال و کاهش طول عمر وی می‌شود. برای کم کردن و حتی از بین بردن این خطر، شناخت عوامل موثر در افزایش تعادل، جهت ارائه روش های درمانی مناسب و جلوگیری از زمین خوردن ضروری است.در مجموع نقش فعالیت بدنی بر تعادل بصورت کلی مشخص است ولی نقش فعالیت بدنی در افراد با سابقه فعالیتهای مختلف هنوز شناخته شده نیست. با توجه به بررسی‌های انجام شده تاکنون تحقیقی در زمینه تاثیر فعالیت ورزشی متداول  سالمندان بر تعادل و همچنین نقش سابقه ورزشی سالمندان در دوران جوانی بر تعادل با بهره گرفتن از شاخص تعادل برگ انجام نگرفته است. لذا ضروری است با بررسی نقش فعالیت ورزشی بر روی تعادل، همچنین مطالعه تاثیر فعالیت ورزشی در جوانی بر روی تعادل سالمندان نقش مهمی را در تشویق سالمندان به ورزش و فعالیت ورزشی انجام داد.

 

 

 

1- 4 اهداف تحقیق

 

1- 4- 1 هدف کلی

 

هدف تحقیق حاضر عبارت است از تاثیر سابقه ورزش در دوران جوانی و فعالیت بدنی در سالمندی بر تعادل وضعیتی افراد سالمند.

 

1-4-2 اهداف اختصاصی

 

الف- تعیین میزان نمره تعادل سالمندانی که در دوران جوانی ورزش می‌کرده‌اند و هم‌اکنون نیز ورزش می‌کنند.

 

ب- تعیین میزان نمره تعادل سالمندانی که در دوران جوانی ورزش می‌کرده‌اند ولی هم‌اکنون ورزش نمی‌کنند.

 

ج- تعیین میزان نمره تعادل سالمندانی که در دوران جوانی ورزش نمی‌کرده‌اند و هم‌اکنون نیز ورزش نمی‌کنند.

 

د- تعیین میزان نمره تعادل سالمندانی که در دوران جوانی ورزش نمی‌کرده‌اند ولی هم‌اکنون ورزش می‌کنند.

 

 

 

– Posture