وبلاگ

ای کوتاه و بیان مسأله در فصل اول که کلیات نام دارد شروع می شود، همچنین در این فصل مفاهیم کلیدی و اهداف و فرضیه های تحقیق هم گفته می شود. در فصل دوم مبانی نظری به همراه بررسی منابع و تحقیقات پیشین در مورد موضوع صورت می گیرد. فصل سوم این مطالعه، متدولوژی پژوهش به همراه مراحل اجرا را با ذکر جزئیات بازگو خواهد کرد. در فصل چهارم، نتایج تحقیق آورده می شود و در فصل پنجم نتیجه گیری و بحث می آید و پیشنهاداتی ارائه می شود.

 

1-1- بیان مسأله

 

ورزش معلولین به خاطر کیفیت مسابقات بین ­المللی و نتایج بدست آمده توسط این ورزشکاران، پیشرفت برجسته­ای در ایران و اکثر کشورهای جهان داشته است که این پیشرفت، توجه محققان به ابعاد ورزش معلولین را امری ضروری ساخته است. عوامل مختلفی در بهبود عملکرد ورزشی نقش دارند که وضعیت تغذیه­ای نیز از جمله این عوامل می­باشد. تغذیه مناسب می ­تواند مولفه کلیدی در سلامتی، توده بدنی، ترکیب بدن، مقدار انرژی در دسترس در طول تمرین، ریکاوری بعد از فشار بدنی و نتایج ورزشی به ویژه برای ورزشکاران معلول باشد چرا که معلولین بیش از ورزشکاران غیرمعلول در معرض استرس، خستگی، و عملکرد ضعیف قرار دارند (جکسون و فردریکسون، 1979؛ گاتمن، 1976). با این حال درباره مشکلات و نیازهای تغذیه­ای ورزشکارانی که دارای معلولیت­های جسمانی می­باشند اطلاعات اندکی دردسترس می­باشد (راست­منش و همکاران، 2007؛ گومس، ریبریو و سوارس، 2005). بخش وسیعی از اطلاعات موجود در ارتباط با تأثیرات تغذیه­ای بر سلامتی افراد معلول و بر عملکرد ورزشی تمرکز داشته است که معدود بودن مطالعاتی که به ارزیابی مصرف غذایی افراد و ورزشکاران معلول پرداخته باشد نتیجه ­گیری از آن را محدود ساخته است (لوین، ناش، گرین، شی، آررونیکا، 1992؛ گومس و همکاران، 2005). براساس مطالعات، اضافه وزن و چاقی مشکل اصلی معلولین عادی (کردیبایلو، 1996) و ورزشکار (گومس و همکاران، 2005) است. بعنوان مثال کردیبایلو (1996) وضعیت تغذیه­ای 68 قطع عضو اندام تحتانی غیرورزشکار را ارزیابی کرد. نتایج مطالعه وی نشان داد، معلولینی که دچار درشت نی تغییر شکل یافته، استخوان رانی تغییر شکل یافته و معلولیت دو طرفه بودند نسبت به گروه کنترل به ترتیب 7/75، 6/114 و 7/132 درصد چربی زیرپوستی و 4/45، 8/61 و 6/65 درصد سطح چربی داخلی بیشتری داشتند. در این تحقیق بطور متوسط 50 درصد از معلولین مورد مطالعه دچار چاقی بودند. در بازیکنان فوتبال قطع عضو نیز چربی زیرپوستی بیش از حد گزارش شده است (گومس و همکاران، 2005). همچنین زیادی چربی زیرپوستی معلولین قطع عضو در مقایسه با ورزشکاران غیرقطع عضو، به ویژه در حدود ناحیه شکمی (7/22 به 7/10 میلی­متر) گزارش شده است (اوزکاکار و همکاران، 2003؛ گایدا و همکاران، 1996). این موضوع می ­تواند در ارتباط با تغییرات بوجود آمده در الگوهای حرکتی و کاهش سطح فعالیت روزانه (والترز و مالروی، 1999) ویا در ارتباط با کمبود دانش تغذیه­ای در معلولین (راست­منش و همکاران، 2007) باشد. به هر حال با توجه به محدود بودن مطالعات صورت گرفته به ویژه در رشته دو و میدانی تحقیق حاضر در نظر دارد تا وضعیت تغذیه­ای، ترکیب بدن و برخی از شاخص های آمادگی جسمانی و حرکتی تیم ملی دو و میدانی جانبازان و معلولین ایران را مورد مطالعه قرار دهد.

 

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق

 

معلولیت به عنوان یک پدیده اجتماعی از ادوار گذشته تاکنون در جوامع وجود داشته است، بطوریکه از نظر شناخت موجودیت و روابط فیمابین اجتماعی نیز همیشه به عنوان یک مشکل اساسی مطرح بوده و بین تکامل اجتماعی و علمی بشر از یک سو و وضع اجتماعی افراد معلول از سوی دیگر روابط ثابتی وجود نداشته است. با پیدایش ضایعه و بروز نشانه های ضعف جسمانی، اتکای افراد معلول بر خویشتن متزلزل گردیده و احساس نیاز به دیگران و وابستگی به غیر ظاهر شده و به مرور قوت می یابد. یافته های جدید موید آن است که ورزش با بهبود شرایط روانی از جمله شرایط احساسی و خودشناسی ارتباط نزدیک دارد و تمرینات بدنی وسیله ای مناسب برای دستیابی به شرایط مناسب ذهنی و روانی است. امروزه برای جوامع انسانی به اثبات رسیده است که سازگاری بهتر با محیط نیاز به تعادل آمادگی جسمانی و ترکیب بدنی در فرد دارد و چنانچه افراد از نظر وضعیت جسمانی و ترکیب بدنی شرایط مساعدی نداشته باشند معمولا در فعالیت های خود نیز موفق نمی باشند، بخصوص اینکه به ورزش حرفه ای نیز مشغول باشند.

 

با توجه به اینکه سلامت یا بیماری هر یک از ابعاد جسمی یا روانی انسان در دیگری موثر است، درک کامل مفهوم سلامت در انسان مستلزم شناخت معنای سلامت روانی و جسمانی است. آگاهی فرد معلول نسبت به ترکیب بدن خود و همچنین آمادگی جسمانی که دارد در شکل گیری خودآگاهی وی موثر است که این خودآگاهی می تواند در انتخاب و یا ادامه فعالیت هایش موثر باشد. بنابراین نتیجه این مطالعه می تواند دیدگاه های جدیدی را برای وضعیت تغذیه ای معلولین و ترکیب بدنی آنها ایجاد کرده و اطلاعات مفیدی در مورد آمادگی جسمانی آنها می دهد.

 

1-3- اهداف تحقیق

 

هدف کلی این تحقیق بررسی وضعیت تغذیه­ای،  ترکیب بدنی و متغیرهای آمادگی جسمانی و حرکتی  تیم ملی دو و میدانی جانبازان و معلولین بانوان ایران

 

1-4-اهداف اختصاصی

 

1- ارزیابی وضعیت تغذیه ای تیم ملی جانبازان و معلولین بانوان ایران.

 

2- اندازه گیری متغیرهای آمادگی جسمانی و حرکتی

 

شامل: توان هوازی و بی هوازی، انعطاف پذیری – تعادل – دراز نشست . آزمون استقامت درقدرت، آزمون قدرت پنجه.

 

3- اندازه گیری ترکیب بدنی شامل : درصد چربی

 

1-5-فرضیه های تحقیق

 

1-وضعیت تغذیه ای تیم ملی جانبازان و معلولین بانوان ایران باهم متفاوت است.

 

2-متغیرهای آمادگی جسمانی و حرکتی تیم ملی جانبازان و معلولین بانوان ایران باهم متفاوت است.

 

3-ترکیب بدنی تیم ملی جانبازان و معلولین بانوان ایران باهم متفاوت است.

 

1-6- قلمرو تحقیق

 

مکان انجام این تحقیق در ایران و شهر تهران می باشد.

 

دوره زمانی انجام این تحقیق از فروردین 1390 تا شهریور 1390 می باشد.

 

این مطالعه به بررسی وضعیت تغذیه­ای،  ترکیب بدنی و برخی از شاخص های آمادگی جسمانی و حرکتی  تیم ملی دو و میدانی جانبازان و معلولین بانوان ایران  می پردازد.

 

1-7-محدودیتهای تحقیق

 

1-عدم اطمینان از دقت کامل شرکت کنندگان در پاسخ به ارزیابی وضعیت تغذیه ای و آمادگی جسمانی.

 

2-عدم امکان کنترل شرایط روانی شرکت کنندگان در زمان ارزیابی.

 

1-8- تعاریف مفهومی و عملیاتی مفاهیم کلیدی

 

تعاریف مفهومی:

 

ترکیب بدنی: عبارت است از تشریح بدن بر حسب عضله، استخوان، چربی و دیگر عناصر در رابطه با آمادگی تندرستی، ترکیب بدنی عبارت است از درصدی از وزن بدن که ترکیبی  از چربی در مقایسه با بافت بدون چربی یا بافت نرم است. درصد بالای چربی بدن عامل مهمی در فقدان آمادگی تندرستی است و به عنوان یکی از  فاکتور های بیماری زا مطرح می باشد برای بهبود ترکیب بدنی می‌توان با اصلاح شیوه زندگی ، مقدار چربی بدن را کاهش داد.

 

وضعیت تغذیه ای: عبارت است از عادت های تغذیه ای فرد در یک مدت معین که شامل گروه های مختلف غذایی می باشد.

 

آمادگی جسمانی و حرکتی:

 

آمادگی جسمانی عبارت است از توانایی انجام کارهای روزانه با قدرت وچابکی بدون احساس خستگی مفرط و داشتن انرژی ذخیره ی کافی برای پرداختن به کارهای تفریحی در اوقات فراغت و رویارویی با اتفاقات غیر منتظره. آمادگی جسمانی یعنی داشتن قلب، عروق خونی، ریه و عضلات سالمی که فرد بتواند به بهترین نحو، کارها و وظایف محوله اش را انجام داده و با شور و نشاط در فعالیتهای ورزشی و تفریحات سالم شرکت کند. باید توجه داشت این تعریف شامل عامه مردم می‌شود. اما زمانی که صحبت از بخش ورزشی و ورزشکار در میان باشد،عواملی چون تغذیه مناسب و کافی، نوع کار، میزان استراحت، نداشتن اضطراب و فشارهای عصبی بسیار با اهمیت بوده و نمی‌توان نقش آنها را در برنامه یک ورزشکار نادیده انگاشت.

 

تعاریف عملیاتی:

 

ترکیب بدنی: در این مطالعه نمره ای است که نمونه آماری از تست های مربوطه دریافت می کنند.

 

وضعیت تغذیه ای: در این مطالعه نمره ای است که نمونه آماری از پرسشنامه مربوطه دریافت می‌کنند.

 

آمادگی جسمانی و حرکتی: در این مطالعه نمره ای است که نمونه آماری از تست های مربوطه دریافت می کنند.

 

 مبانی نظری و پیشینه تحقیق

 

به طور اخص، معلولیت به دلیل اختلالی که در کارکرد و ساختار جسمانی یا ذهنی انسان ایجاد می‌کند، تهدیدی برای سلامت او تلقی می‌شود. با توجه به تعریفی که جامعه از مفاهیم «سلامتی» و «بیماری» ارائه می‌دهد، معلولیت به دلیل ناهنجاری در کارکرد جسمانی فرد، محدودیت‌هایی را برای فرد ایجاد می‌کند و ادامه فعالیت فردی و اجتماعی را به گونه‌ای که افراد سالم انجام می‌دهند، با مشکل مواجه می‌سازد. از این طریق، به معیار‌هایی که جامعه با آنها مفهوم «سلامتی» -سلامت زیستن- را معنا و ارزیابی می‌کند، لطمه می‌زند، در چنین شرایطی به فرد معلول به گونه غیر متعارف نگریسته می‌شود، زیرا سلامتی و سالم زیستن، یک حالت معمولی و بهنجار و بیماری و معلولیت یک حالت نابهنجار تلقی می‌گردد.

 

به طور کل غذایی که ما مصرف می‌کنیم تأثیری حیاتی بر سلامت ما بر جای می‌گذارد و می‌تواند تأثیر مستقیمی برتوانایی‌ ما در لذت بردن از زندگی بگذارد. انتخاب غذایی مناسب می‌تواند سلامت ما را ارتقاء ببخشد و حفظ کند از برخی بیماریهای مزمن پیشگیری کرده، سایر بیماریها را درمان کند و به بهبود صدمه دیدگی‌ها کمک کند. مشکلات مربوط به تغذیه به خصوص برای آنهایی که تجربه بیماریهای روانی، سوء مصرف مواد، ناتوانی‌های رشدی و مسائل از این دست دارند، مهم است. برای مثال در اشخاص با ناتوانی‌های خاص ممکن است جذب برخی مواد مغذی دچار مشکل شود.

 

در این فصل مبانی نظری مربوط به تحقیق گفته می شود و مطالعات گذشته مرتبط با موضوع مورد بررسی قرار می گیرد.

 

2-1- وضعیت تغذیه ای معلولین

 

افرادی که دارای ناتوانی های فیزیکی(معلولیت) هستند، در نتیجه یک نقص ، به طور کاملیا تا حدی توانایی مراقبت از خود را برای انجام کارهای ضروری ، انجام یک زندگی طبیعی و یا زندگی اجتماعی، از دست می دهند. ناتوانی های بدنی وفیزیکی ، مشکلاتی در تغذیه این افراد نیز ایجاد می کند. اینگونه افراد ممکن است به هیچ عنوان توانایی خرید غذا را نداشته باشند  یا حتی نتوانند غذا را در دهان خود نگه دارند ؛ همچنین برای تهیه  غذای مناسب و خرید آن نیز ممکن است ، به دلیل داشتن مشکلات حرکتی، با سختی های بسیاری مواجه باشند. علاوه بر مشکلات فوق، دپرسیون( افسردگی) نیز باعث کاهش اشتها می گردد. این افراد ، ممکن است حتی توانایی عمل بلع یا جویدن غذا را نداشته باشند. در مراکز نگهداری معلولین نیز، معمولاً غذا جذاب نبوده و ظاهر دلپذیری ندارد و یا ممکن است سرد و یا کلاً باب میل افراد نباشد. امکان دارد برای غذا خوردن کمکی نداشنه باشند و یا فرد مددکار ، غذا را سریع یا آهسته داده و در نتیجه معلول نتواند زمان کافی برای خوردن کامل غذا داشته باشد (کریمی، 1388).

 

2-2- اصول مراقبت تغذیه‌ای در معلولان فیزیکی

 

به طور کلی معلولیت‌ها دو نوع هستند: 1) معلولیت فیزیکی 2) معلولیت ذهنی.

 

فردی دارای معلولیت فیزیکی است که توانایی مراقبت یا انجام کارهای ضروری زندگی خود را به علت نقص عضو نداشته باشد و زندگی اجتماعی او دچار نقصان شده باشد. معلولیت‌های فیزیکی از طیف وسیع و متنوعی برخوردار است که شامل موارد زیر است: (قاسمی و همکاران، 1388).

 

1)فلج نیمه بدن 2) فلج قسمت انتهایی بدن 3) فلج کل بدن 4) بیماری ام‌.اس 5) التهاب مفاصل یا آرتریت روماتویید 6) بیماری پارکینسون 7) نابینایان

 

ناتوانی‌های فیزیکی مشکلاتی را در امر تغذیه افراد به وجود می‌آورد، از جمله اینکه: 1) ممکن است این افراد به دلیل ناراحتی‌های روحی برای غذاخوردن تلاش کافی انجام ندهند. یا به دلیل مشکلات حرکتی برای تهیه مواد غذایی و مهیاکردن آن دچار مشکلات بسیاری شوند. 2) ممکن است این افراد در مراکز خاصی نگهداری شوند و نارضایتی از غذای ارائه شده و ارتباط نامطلوب با مددکار اجتماعی و محیط سرو غذا به افسردگی و متعاقب آن بی‌اشتهایی آنان منجر شود که در نهایت به کاهش دریافت مواد غذایی و سرانجام سوءتغذیه منجر شود.

 

مشکلات تغذیه‌ای معلولان فیزیکی:

 

1)سوءتغذیه: درجه و شدت سوءتغذیه باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد و مکمل‌های پرانرژی و مولتی‌ویتامین و مینرال برای درمان این‌گونه افراد درنظر گرفته شود.

 

2)از دست دادن آب بدن: یک مشکل عمده معلولان از دست دادن آب بدن است که در اثر مایعات کافی دریافت نکردن یا بی‌میلی به نوشیدن یا نداشتن حس مطمئن در این اشخاص روی می‌دهد. علاوه بر آن، ممکن است این اشخاص به تنهایی قادر به نوشیدن نباشند که باید به طور عمده به آنها آب داد. زیرا دریافت مایعات به میزان کافی از عفونت‌های ادراری و سنگ‌های کلیوی جلوگیری می‌کند.

 

3)بی‌اشتهایی: بی‌اشتهایی می‌تواند در اثر افسردگی و جذاب‌نبودن غذا و یا به علت وجود زخم بستر که ناشی از نداشتن تحرک کافی است و ناتوانی ورزشی ایجاد شود. علاوه بر آن، یبوست که مشکل شایعی در میان معلولان فیزیکی است نیز می‌تواند به بی‌اشتهایی منجر شود.

 

4)کمبود ویتامین‌ها: در این بیماران استفاده همیشگی از غذاهای نرم و پرهیز از مصرف میوه‌ها و سبزی‌های تازه به کمبود ویتامین‌ها، به ویژه ویتامین C منجر می‌شود.

 

5)چاقی: در میان معلولان کنترل وزن بخش مهمی از مراقبت‌های تغذیه‌ای را به خود اختصاص می‌دهد. زیرا ممکن است این افراد از یک سو به دلیل پرخوری و از سوی دیگر، به دلیل نداشتن تحرک کافی دچار چاقی ‌شوند. از این رو رژیم غذایی باید با دقت تنظیم شود تا مواد مغذی مورد نیاز این افراد بدون دریافت کالری اضافی هر روز مورد مصرف آنان قرار گیرد.

 

6)یبوست: اغلب اشخاص مبتلا به معلولیت فیزیکی به دلیل کاهش قدرت تحرک و کاهش توانایی عضلات دچار کاهش حرکات دودی روده‌ای و متعاقب آن اختلال در دفع و یبوست می‌شوند.

 

7)مصرف مقادیر بالایی از داروهای ملین: این افراد اغلب به دلیل ابتلا به یبوست از مقادیر زیادی داروهای ملین استفاده می‌کنند که به اختلال در جذب مواد غذایی و در طولانی‌مدت به کمبود تغذیه‌ای منجر می‌شود. از طرف دیگر، به علت وابستگی به این داروها، حرکات طبیعی دودی روده کاهش پیدا کرده و یبوست دایمی پیدا می‌کنند و تنها با مصرف این داروها می‌توانند دفع مناسبی داشته باشند (صمیمی راد، 1389).

 

برای پیشگیری از یبوست رعایت نکات زیر ضروری است:

 

1) دریافت فراوان مایعات به میزان دو تا سه لیتر در روز

 

2)منظم‌کردن زمان دفع مدفوع: که در این حالت می‌توان برای تحریک عمل دفع از آب ولرم و ماساژ شکم استفاده کرد.

 

3) استفاده از مقادیر کافی فیبر غذایی در برنامه رژیم روزانه

 

4)استفاده از میوه‌هایی مانند م یوه‌های دارای هسته چوبی مانند هلو، گیلاس و زردآلو و مصرف آب‌ آلو در صبح ناشتا در درمان یبوست موثرند.

 

در کنار تمامی مشکلات ذکر شده می‌توان با بهبود وضعیت تغذیه‌ای و کیفیت غذا این مشکلات و آسیب‌های ثانویه را به حداقل رساند. به طور مثال، در مراکز نگهداری خاص این افراد به کیفیت و ظاهر غذا توجه ویژه‌‌ای شود. علاوه بر آن، محل صرف غذا باید دل‌پذیر باشد تا سبب افزایش اشتها شود و غذاها به صورت گرم و با تزیینات ارائه شود تا میل به خوردن را افزایش دهد و در کنار آن طراحی‌های ویژه‌ای روی وسایل غذاخوری معلولان صورت گیرد. برای مثال، از لیوان‌های نی‌دار استفاده شود تا بیمار به تحرک وادار شود و حس استقلال و اعتماد به نفس پیدا کرده و بتواند تا حدی بدون کمک دیگران غذایش را مصرف کند.

 

2-3- ترکیب بدنی و اهمیت آن

 

ترکیب بدنی عامل مهمی در تندرستی و آمادگی جسمانی است. چاقی و لاغری مفرط امید به طول عمر را کاهش می دهد. چاقی منشا بیماری هایی از جمله سکته قلبی، دیابت نوع دوم، فشارخون، برخی سرطان ها، بیماری های مفصلی و ریوی است. عوامل ترکیب بدنی شامل مایعات بدن، مواد معدنی، پروتئین و چربی است که به توده چربی و توده بدون چربی تقسیم می شوند (امامی و همکاران، 1389).

 

2-4- آمادگی جسمانی و حرکتی

 

آمادگی جسمانی عبارت است از برخورداری از قلب، عروق خونی، ریه و عضلات سالمی که فرد بتواند به بهترین نحو، کارها و وظایف محوله اش را انجام داده و با شور و نشاط در فعالیتهای ورزشی و تفریحات سالم شرکت کند (امامی و همکاران، 1389). باید توجه داشت این تعریف شامل عامه مردم می شود. اما زمانی که صحبت از بخش ورزشی و ورزشکار در میان باشد،عواملی چون تغذیه مناسب و کافی، نوع کار، میزان استراحت، نداشتن اضطراب و فشارهای عصبی بسیار با اهمیت بوده و نمی توان نقش آنها را در برنامه یک ورزشکار نادیده انگاشت.

 

عوامل مهم آمادگی جسمانی عبارت انداز: استقامت قلب و ریه ، قدرت عضلانی ، استقامت عضلانی انعطاف پذیری ، سرعت ، چابکی ، هماهنگی عصب و عضله ، توان ( قدرت انفجاری) ، تعادل ، ترکیب بدنی ( در صد چربی ) و مسائل روانی

 

استقامت

 

استقامت را می توان توانایی مقاومت در مقابل خستگی دانست ، استقامت دو مولفه ی مهم دارد : استقامت عمومی و یا آمادگی دستگاه گردش خون و تنفس و استقامت موضعی عضلات.

 

استقامت عمومی

 

به قابلیت ادامه ی انقباض و یا دوام فعالیت همه جانبه ی بدن استقامت عمومی می گویند. پروفسور «جاکولف» دانشمند روسی استقامت عمومی را چنین تعریف می کند:

 

استقامت عمومی بدن عبارت است از قابلیت عمومی بدن برای انجام فعالیت نسبتا طولانی در حالی که فعالیت از نظر متابولیسم به طور متعادل انجام شود، به این معنی که اکسیژن جذب شده مورد نیاز به همان اندازه که بدن برای انجام فعالیت مصرف می نماید، موجود باشد (قاسمی و همکاران، 1388).

 

این حالت را که تحت عنوان آن میزان اکسژن دریافت شده و اکسیژن مصرفی به صورت متعادل باشد، حالت « استدی استیت » می نامند. اعتقاد بر این است که از نظر فیزیولوژیکی استقامت عمومی بدن نقش مهمی در سطح آمادگی جسمانی دارد زیرا استقامت گردش خون و تنفس ارتباط مستقیمی با آمادگی جسمانی دارد و هر رشته ی ورزشی به مقدار متناسبی از این فاکتور نیازمند است.

 

استقامت موضعی عضلات

 

به قابلیت تکرار انقباض یا ادامه فعالیت یک یا گروهی از عضلات استقامت موضعی عضلانی اطلاق می شود. این نوع استقامت به مقدار زیادی به قدرت شخص بستگی دارد، در حالی که استقامت عمومی بدن به بهبود کار دستگاه گردش خون و تنفس مربوط می شود خستگی ناشی از این گونه فعالیت ها اغلب منحصر به همان موضع فعال می باشد.

 

حال به بیان فاکتورهای آمادگی جسمانی که شامل 4 فاکتور بوده، می پردازیم و هر چه این فاکتورها در ورزشکاران بالاتر باشد، در بازدهی مهارت های ورزشی آنها تاثیر بسزایی دارد. مهم ترین این فاکتورها، استقامت قلبی و ریوی و یا به عبارت دیگرهمان نام آشنای “توان هوازی” است. یعنی جذب اکسیژن به مقدار کافی جهت فعالیت های طولانی، داشتن قلب قوی جهت رساندن خون کافی در هنگام فعالیت های سنگین و طولانی مدت مثل دوهای بلند (ماراتن) قایقرانی در مسافت های زیاد.

 

اما دومین فاکتور، انعطاف پذیری است، این فاکتور اجازه می دهد تا عضلات در وسیع ترین دامنه حرکتیشان حول مفصل به حرکت درآیند، این فاکتور تقریباً در تمامی ورزش ها مورد نیاز بوده و قابلیت تحرک پذیری را بالا می برد. مانند حرکات ورزش ژیمناسیک و باله.

 

فاکتورهای سوم و چهارم به ترتیب عبارتند از قدرت عضلانی که به معنای به کار بستن نیرو وانرژی حاصله از عضلات در حین اجرای فعالیت ها است(حدود45/0از وزن بدن هر فرد را عضلات تشکیل می دهند). در ورزش های قدرتی مانند وزنه برداری و پاورلیفت بیشتر مورد استفاده بوده و تقویت می شود. استقامت عضلانی که به معنی به کارگیری یک عضله یا گروهی از عضلات برای انجام یک سری انقباضات مداوم در مدتی نسبتاً طولانی با کمترین احساس خستگی است و عمل کششی بارفیکس بهترین مثال برای این مورد است.

 

عناصر تشکیل دهنده آمادگی جسمانی:

 

1.توانایی قلبی و تنفسی

 

2.قدرت عضلانی

 

3.استقامت عضلانی

 

4.قابلیت انعطاف

 

5.ترکیب بدنی

 

توانایی قلبی – تنفسی (استقامت هوازی)

 

مهمترین عنصر تشکیل دهنده آمادگی جسمانی ،توانایی قلبی و تنفسی است.دستگاه قلبی ،تنفسی از دو سیستم1.قلبی عروقی.2.تنفس .تشکیل شده است.

 

قلب:

 

قلب عبارت است از تلمبه ای عضلانی که خون را از طریق دستگاه گردش خون به جریان وا میدارد، جهت جریان خون توسط دریچه های یک طرفه واقع در قلب کنترل میگردد.همه تارهای آن با یکدیگر مرتبط می باشند.لذا قلب به صورت یک تار واحد منقبض می شود.قلب دارای انقباض ذاتی موزونی است که از گره سینوسی دهلیزی در دهلیز راست آغاز شده و سپس به طرف گره دهلیزی بطنی جریان یافته و از آنجا در سراسر عضله قلب منتشر میگردد.برای اینکه انتقال گازهای خون بتواند نیازهای مورد لزوم بدن را هنگام تمرین کاملاٌ برآورده سازد دو تغییر اساسی در جریان خون ضروری است:1.افزایش در برون ده قلب.2.توزیع مکرر جریان خون از اندامهای غیرفعال به عضلات مخطط فعال.

 

تنفس:

 

وارد و خارج کردن هوا از ریه ها را تنفس گویند که هدف از آن تامین اکسیژن برای بافت ها و خارج کردن CO2 است.برای انجام این کار تنفس را می توان به چهار بخش عمده تقسیم کرد:

 

1.تهویه ریوی که به معنای ورود و خروج هوا بین محیط و حبابچه هاست.

 

2.دیفوزیون O2  و  CO2 بین حبابچه ها و خون.

 

3.انتقال O2  و  CO2 در خون و مایعات بدن به سوی سلولها و بالعکس.

 

4.تنظیم تنفس و سایر جنبه های تنفس

 

ریه ها را می توان به دو روش بزرگ و کوچک کرد:

 

1.به وسیله حرکت رو به پایین و رو به بالای دیافراگم برای دراز کردن یا کوتاه کردن حفره سینه.

 

2.به وسیله بالا بردن و پایین آوردن دنده ها برای زیاد یا کم کردن قطر قدامی –خلفی حفره سینه.

 

هنگام استراحت اکسیژن مورد نیاز چندان قابل توجه نیست.در تمرینات پیشینه مقدار مذکور افزایش نسبتاٌزیادی داشته ولی با این حال نمی توان به عنوان عامل محدود کننده ای در عملکرد ورزشی مورد توجه قرار گیرد.با انقباض عضلات دم و کم شدن فشارهای درون ریوی و درون جنبی هوا به داخل ریه ها هجوم می آورد.هنگام بازدم این فشار معکوس شده و هوا به شدت از ریه ها به خارج باز می گردد.هنگام تمرین انتشار O2 و CO2 از عرض غشاء حبابچه ای مویرگی و بافتی مویرگی افزایش پیدا می کند.

 

در یک وضعیت ایده آل باید حداقل سه جلسه تمرین آمادگی قلبی-تنفسی (برنامه پنج روز در هفته بهتر است)در برنامه گنجانیده شود.تمرینات قلبی-تنفسی باید آنقدر شدت داشته باشند که ضربان قلب را بین 60 تا 90 درصد ضربان قلب  بالا ببرد،کسانی که آمادگی جسمانی کمتری دارند باید ضربان قلب هنگام تمرین را  از سطح پایین تری شروع کنند.

 

زمان لازم نیز مانند شدت تمرین به نوع تمرین انجام شده بستگی دارد.برای تقویت استقامت قلبی –تنفسی لازم است حداقل 20 تا 30 دقیقه تمرین مداوم صورت گیرد (برجلو، 1389).

 

تمرین آمادگی قلبی-تنفسی برای فردی که دارای آمادگی جسمانی نسبی  است باید 70 تا 75 درصد HRR باشد تا به درجه مطلوب دست یابد و کسی که آمادگی بیشتری دارد با HRR بیشتری تمرین کند.

 

تنها نوع تمرینات هوازی که حجم زیادی از هوا را برای تنفس لازم دارند برای تقویت قلبی تنفسی مفید هستند و فعالیت های هوازی ارزشمند باید گروه عضلات بزرگ را بکار گرفته و به صورت آهنگین انجام شوند.

 

عواملی که به توان هوازی تاثیر گذارند:

 

1.مونواکسید کربن حاصل از سیگار و هوای آلوده

 

2.ارتفاع بالا.                           3.بیماری               4.چاقی

 

5.زندگی بی تحرک و کمبود فعالیت که ناشی از بالا رفتن سن است عامل عمده کاهش آمادگی جسمانی است.

 

6.هر عاملی که میزان فرو بردن ،انتقال یا استفاده از O2 را کاهش دهد،قدرت هوازی شخص را کاهش می دهد.

 

تمرینات توان هوازی:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

دو	شنا	بالا رفتن از طناب	پله نوردی
اسکی صحرایی	پاروزنی	دوچرخه سواری	راکتبال،فوتبال
خیابان نوردی	پیاده روی	تمرین با موزیک

 

 

انواع برنامه دو در آمادگی جسمانی:

 

 

 

1.دو استقامت گروهی:از این دو برای ایجاد هماهنگی و تقویت آمادگی جسمانی استفاده می کنند،هر گروه با سرعتی خواهد دوید که اثر آموزش لازم را برای گروه و تک تک افراد داخل در آن را فراهم آورد.

 

2.دو استقامت FARTLEK :شدت(سرعت)دویدن را در حین انجام تمرین تغییر می دهیم ،فرایند تند و کند کردن سرعت دو و استراحت همان فواید دو متناوب را داردو زمان دو و زمان استراحت ،هیچکدام اندازه گیری نمی شود.

 

3.دو متناوب به نوعی آموزشی پیشرفته است که به شخص امکان می دهد تا در زمان کوتاهی سطح آمادگی جسمانی خود را به طور چشم گیری افزایش دهد و بر سرعت دو خود بیفزاید.

 

4.دو جایگزین نفر آخر به اول :این تمرین شامل دو سرعت 40 تا 50 یاردی تقریباٌ با تمام قدرت می باشد و بیشتر مناسب دو دسته ای و گروهی است.

 

5.دو صحرایی:در طول فاصله معینی در مسیری خاص از روی زمین (فراز تپه یا وسط جنگل و یا هر منطقه نامنظم دیگر انجام می شود.

 

6. پیاده روی یکی از بهترین راه های تقویت و حفظ آمادگی جسمانی است و می تواند به صورت معمولی یا فنی انجام داد.

جایگزینهای تمرینات هوازی در آمادگی جسمانی:

 

1.شنا:جایگزین بسیار خوبی برای دو به حساب می آید و محاسن آن به شرح زیر است:

 

الف)به کارگیری تمام عضلات اصلی

 

ب)وضعیت قرار گرفتن بدن به نحوی است که بازگشت خون به مغز را تقویت می کند.

 

ج)کاهش وزن

 

2.دوچرخه سواری                      3.اسکی صحرایی               4.تمرین باموسیقی

 

آمادگی عضلانی

 

آمادگی عضلانی دو مولفه دارد:

 

1.استقامت عضلانی-2.قدرت عضلانی

 

قدرت عضلانی و استقامت وابسته به عضلات و سیستم عصبی می باشد.لذا به بررسی ساختار و عملکرد تارهای عضلانی و چگونگی ارتباط آنها خواهیم پرداخت:

 

تقریباٌ 40 درصد بدن را عضلات اسکلتی و تقریباٌ 10 درصد دیگر را عضلات صاف و عضله قلبی تشکیل می دهد.اما در حال حاضر به طور عمده عضله اسکلتی مورد بحث قرار خواهد گرفت.عضله اسکلتی از فیبرهای متعددی با قطر 10 تا 80 میکرو متر ساخته شده اند هر تار (فیبر) عضلانی محتوی صدها تا هزاران میوفیبریل است و هر میوفیبریل حاوی1500 فیلامان میوزین و3000 فیلامان آکتین است و انقباض ،حاصل سرخوردن فیلامان های میوزین با فیلامانهای آکتین تولید می شود به انجام می رسد که در حال استراحت این نیروها مهار می شوند.(این نیروی مکانیکی از طریق آزاد سازی انرژی ATP موجبات سر خوردن را فراهم می آورد.

 

انقباض عضلانی:

 

جمع انقباضات (Summation) به معنی جمع شدن انقباضات انفرادی عضله جهت افزایش دادن شدت انقباض کل عضله و از دو راه مختلف ایجاد میگردد:

 

1. به وسیله افزایش دادن تعداد واحدهای حرکتی که به طور  همزمان منقبض می شوند.

 

1. به وسیله افزایش دادن فرکانس انقباض که جمع انقباضات فرکانس نامیده می شود که

می تواند منجر به کزاز شود.

 

انواع انقباض:

 

1.انقباض هم اندازه(isometric)

 

2.انقباض هم توان( isotonic)

 

3.انقباض هم حرکت(isokinetic)

 

4.انقباض منفی(ecsentrice)

 

1.انقباض هم اندازه(isometric) 

 

عضله بدون حرکت کردن عمل می کند و تغییری در طول آن بوجود نمی آید از آنجایی که زاویه مفصل تغییر نمی کند به آن عمل ایزومتریک گویند،مانند حالتی که جسمی را بلند کنید که سنگین تر از نیروی تولید شده توسط عضله باشد.

 

2.انقباض هم توان( isotonic)

 

تنش عضله علی رغم کوتاه شدن در هنگام غلبه بر مقاومت معینی ثابت و بدون تغییر باقی می ماند.

 

3.انقباض هم حرکت(isokinetic)

 

تنش گسترش یافته در طی انقباض به نحو بیشینه ای در همه زوایا و در دامنه کامل حرکت مفصل انجام می شود.

 

4.انقباض منفی(ecsentrice)

 

عضلات می توانند حتی درحال طویل شدن هم نیرو تولید کنند.این عمل را برون گرا می گویند.از آنجایی که حرکت درمفصل وجود دارد .این عمل نیز یک عمل پویا است.مثالی از این عمل می تواند عمل عضله دو سر بازویی به هنگام پایین آوردن یک شیء سنگین توسط ساعد باشد.در این حالت فیلامان های اکتین بسیار دورتر از مرکز سارکور کشیده می شوند و بنا بر ضرورت در آن کشش ایجاد می شود.

 

اصول تقویت عضلات:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.بار اضافه	4.نظم	7.تنوع
2.پیشرفت	5.تجدید قوا
3.تخصصی بودن	6.تعادل

بار اضافه:

 

وقتی می خواهیم قدرت ماهیچه ها را افزایش دهیم باید باری را که در طول تمرین برآن تحمیل می کنیم بیشتر از مقداری باشد که آن ماهیچه طبق روال عادی متحمل می شود و در اثر این بار اضافی ماهیچه ها با بزرگتر و قوی تر شدن و افزایش استقامت می توانند خود را با این بار اضافه وفق دهند.

 

بار اضافی را می توان با هر یک از روش های زیر بدست آورد:

 

1.افزایش تعداد تکرارها در هر دوره.

 

2.افزایش دفعات دوره.

 

3.کاهش وقت استراحت در میان دوره های تمرین.

 

4.افزایش سرعت حرکت در حالت هم مرکزی (شکل صحیح بهتر از انجام سریع حرکت است)

 

5.ترکیب هر کدام از موارد بالا.

 

پیشرفت:

 

معمولاٌ افزایش چشم گیر قدرت و استقامت عضلانی پس از 3 تا 4 هفته تمرین صحیح برای فرد محقق میگردد.اگر میزان بار اضافی با افزایش قدرت و استقامت عضلانی جدید هم خوانی نداشته باشد پیشرفت حاصل نخواهد شد.وقتی فرد بدون رسیدن به مرحله ناتوانی عضلانی بیشتر از محدوده تکرار یک مجموعه تمرین انجام دهد وقت افزایش مقاومت فرا رسیده است.(5% افزایش).

 

 

امروزه رایانه، یکی از اجزای زندگی بشر است؛ ‌‌به گونه‌ای که در همه ابعاد زندگی شغلی و شخصی افراد، حضور پررنگ رایانه‌‌‌ها را‌‌ می‌توان دید. شاید نتوان تصور کرد، روزی را شب کنیم، بدون اینکه با رایانه سروکار داشته باشیم؛ تصور این مطلب برای خیلی از ما غیرممکن است. رایانه موجب سرعت ‌‌بخشیدن به بسیاری از کار‌‌ها می‌شود (هراتیان، علی و احمدی، محمدرضا، 1389).

 

رایانه ها با سرعت بخشیدن به بسیاری از عملیاتی که بشر آنها را به کندی انجام می داد بطور قابل ملاحظه‌ای مورد توجه و علاقه قرار گرفته اند. رایانه ها علاوه بر نقش محاسباتی نقش بازی و سرگرمی نیز پیدا کرده اند و با ظهور اینگونه رایانه ها انواع مختلفی از بازی های رایانه ای به بازار سرازیر شد. علاقه به بازیهای رایانه ای در بین کودکان و نوجوانان به سرعت در حال افزایش است (زارعی، عادل، 1387).

 

تاثیر بازیهای رایانه ای در شکل گیری شخصیت رفتاری و گفتاری افراد از کتاب و مطبوعات بیشتر است. بازیهای رایانه ای به دلیل تعاملی بودن و نیز به علت اینکه افراد می توانند فعالانه در آنها دخالت داشته باشند، تاثیر بسیار بیشتری نسبت به کتابها و مطبوعات که فرد در آنها غیر فعال و ارتباط او از نوع یکطرفه است دارند (گریفیتنز، 1993).

 

کودکان و نوجوانان، هم وقت خود را با بازی ها پر می کنند و هم از آنها تاثیر می‌پذیرند و یاد می‌گیرند بازیها انواع مختلفی هستند و هر بازی بسته به هدف طراحان، نوع بازی و زمان اختصاص داده شده به آن متفاوت است، بیشتر بازیها مستلزم پردازش سریع اطلاعات و ارائه پاسخ های منطقی و فوق العاده سریع هستند.

 

در اکثر بازیهای رایانه ای فرد می بایست اطلاعاتی که از طریق کامپیوتر دریافت می‌کند را با سرعت هر چه بیشتر پردازش کند و پاسخ سریع را ارائه دهد. زمان واکنش شامل، فاصله زمانی از لحظه وارد آمدن یک محرک یا رسیدن سیگنال بصورت غیر پیش بینی شده و ناگهانی تا زمان شروع پاسخ به آن محرک می‌باشد. در حیطه علم حرکت، زمان واکنش عبارت است از توانایی پاسخ سریع کنترل شده با حالت مناسب، نسبت به یک محرک مانند نور و یا صدا (کرابتر، 1988). در بازی های رایانه ای این نوع محرک ها به وفور یافت می شود و باید به تعداد گوناگونی از آنها به سرعت واکنش نشان داد. اندازه گیری زمان واکنش در بسیاری از تمرینات درمانی و برنامه‌های ورزشی می‌تواند کمک کننده باشد. در واقع در بسیاری از ورزشها، سرعت حداکثر یا به ندرت بدست می آید یا اساسا مورد نیاز نمی باشد، اما معمولا داشتن زمان واکنش کوتاه بسیار حائز اهمیت بوده و باعث افزایش مهارت ورزشی می‌گردد (پارخ و همکاران، 2004). تاثیر دیگر بازیهای رایانه ای هماهنگی بین چشم و دست‌ها می‌باشد. هماهنگی بین چشم ها و اعضای بدن یکی از مهارتهایی است که همزمان با دیدن صفحۀ نمایش و فرمان مغز به دستها و انگشتان صورت می‏پذیرد و نکتۀ قابل تامل این است که این کار در بازیهای کامپیوتری در حداقل زمان و حداکثر سرعت باید انجام پذیرد. همچنین این مهارت به این صورت به ما کمک می کند که مثلا همزمان با اینکه شما یک وسیله موسیقی مانند گیتار را می نوازید، بتوانید نت مخصوص به آن را نیز بخوانید و با دیدن آن نت، دستان و انگشتان خود را بر روی سیم ها به حرکت در آورید و مثال دیگر اینکه همزمان با اینکه شما رانندگی می کنید، پیچ رادیو را چرخانده و یا اینکه کار دیگری انجام دهید. در کل هنر هماهنگی چشم ها و دست ها، یکی از قابلیت هایی است که بیشترین اثر آن را در مهارت‌های حرکتی می‌بینیم (پور علی، محمد، 1388). دانشمندان تا چند سال پیش در خصوص یادگیری مهارت های ورزشی معتقد بودند که تمرین بدنی تنها روش موثر در اکتساب مهارت های حرکتی محسوب می شود در آن زمان برداشتی که از تمرین و یادگیری وجود داشت، موجب شده بود که تمرین بدنی به منزله تنها ضرورت جدایی ناپذیر کسب مهارت‌های حرکتی درآید. فهم چگونگی بروز یادگیری بدون انجام حرکت مشکل بود (اشمیت، 1991 و بوچر، 1993 ترجمه نمازی زاده، مهدی، 1382). بازیهای رایانه ای هم بیشتر بدون تحرک انجام می پذیرد ولی تاثیر بسزایی در هماهنگی چشم و دست بر جای می گذارد. مهارت‌های حرکتی مطلوب هدفی است که باید برای همه کودکان در نظر گرفته شود تا امکان کنترل بیشتری بر محیط و زندگی خود داشته باشند. انجام یک رشته حرکات هماهنگ توسط کودک، مستلزم برنامه‌ریزی شناختی و ذهنی است که بدون آن کودک قادر به انجام این عمل نخواهد بود (سپهری بناب، حسن، 1382).

 

از دیرباز سنجش مهارت‌های حرکتی به لحاظ نقش مهمی که در زندگی انسان داشته، مورد علاقه بسیاری از محققان بوده است. پرداختن به این موضوع از دو بعد حائز اهمیت است: اول، نقش مهارت‌های حرکتی در یادگیری، موفقیت تحصیلی، کفایت اقتصادی و اجتماعی فرد و دوم، ارتباطی که مهارت‌های حرکتی با سایر جنبه‌های شخصیت از قبیل خود پنداره، رفتار اجتماعی و هیجانی دارند. از طرفی دربسیاری مطالعات ثابت شده است که یادگیری مشاغل مختلف نیازمند کسب حدودی از مهارت‌های حرکتی است و مهارت در شغل نیز به کفایت اجتماعی و اقتصادی فرد کمک می‌کند (پاشازاده ، زهرا، 1380و حسین خانی، سیامک 1378).

 

بیان مسأله

 

بعد از تولد کودکان با اجزا و اشیا محیط خود تماس می یابند و تاثیر متقابل می گیرند. محیط، موفقیت ها و تجارب مختلف تاثیر خاص خود را بر کودک بر جا می‌گذارند. لذا محـیط و شرایط زندگی کودک و امکانات و تسهیلات آموزشی، نقش قابل توجهی را می‌تواند در شکل گیری و تکامل کودک داشته باشد (سوری، سهراب، 1379). فعالیت، یکی از نیاز های انسان و اساس رشد و تکامل است و بازی نوعی از فعالیت‌های آدمی است که گفته‌اند کودک سالم خوب می‌خورد، خوب می خوابد و خوب بازی می‌کند.

 

کودکان ضمن بازی به فعالیت های بدنی، عقلی، و اجتماعی می پردازند. همچنین بازی یک رفتار فطری عمومی است که در همه موجودات زنده دیده می‌شود و یکی از مهمترین عوامل و وسایل رشد و تکامل و یادگیری است. به عبارت دیگر کودک بازی می‌کند تا رشد و پرورش یابد. بیشترین یادگیری کودک درباره خود و جهانش بوسیله بازی انجام می گیرد. کودک ضمن انجام دادن این بازی ها مهارت های حرکتی خود را رشد و گسترش می‌دهد (شعاری نژاد، علی‌اکبر، 1378).

 

مهارت‌های حرکتی که کودکان طی دوران کودکی تا جوانی بدست می آورند شامل عناصر خاصی است و عواملی مانند شیوه ی اجرای فرد یا ویژگی های شخصی را شامل نمی‌شود. این مهارت ها به کودکان در حرکات دستکاری در محیط، سازماندهی مهارت های پیچیده و الگوهای حرکتی درگیر در ورزش کمک می‌کند( هارو 1989، ترجمه علیرضا کیامنش 1368). کودکان در جریان بازی در پی جستجوی اهداف و کسب اطلاعات هستند و برای فعالیت‌های اجتماعی مهارت کامل را به دست می‌آورند. بنابراین هر چه محیط غنی‌تر باشد و هر چه شناخت در مورد بازی کودکان بیش تر باشد بازی کودکان معنای کامل تری می‌یابد و اهمیت آن بارزتر می‌شود (گرگانی، ماندانا و آزمون، جواد، 1389) .

 

با رشد تکنولوژی بازی‌ها هم شکل و رنگ دیگری یافته اند. بازی قایم‌باشک، دزد و پلیس، هفت سنگ که نیاز به تحرک فراوان داشته دیگر قدیمی شده اند. دستگاهای جدید پلی استیشن، ایکس باکس، در کنار رایانه های شخصی اوقات فراغت بچه ها را با باز های گوناگون پر می کنند (احمدوند، محمد علی، 1372). کودکان و نوجوانان، هم وقت خود را با این بازیها پر می کنند و هم از آنها تاثیر می پذیرند و یاد می‌گیرند. این تاثیرات بسته به هدف طراحان، نوع بازی و زمان اختصاص داده شده به آن می تواند مثبت یا منفی باشد. با این حال به دلیل نگرانی هایی که از عوارض بازیهای رایانه ای وجود دارد بیشتر پژوهش ها بر آثار منفی آنها تمرکز کرده اند. تاثیرات این نوع بازیها در سه گروه آثار جسمانی، رفتاری و روانی – اجتماعی قابل بررسی است (شریعت، ‌وحید، 1388). از آنجا که کسب مهارت های حرکتی، بیشتر در کودکی اتفاق می افتد این احتمال می رود که در طول رشد این مهارت ها، متغیر هایی کودک را تحت تاثیر قرار دهند. بدون شک بازی های رایانه ای با پر کردن بخش اعظم اوقات فراقت کودکان یک از مهمترین آنهاست (شریعت، وحید، ‌1388).

 

بازی رایانه ای، یک فعالیت شناختی است که می تواند موجب پیشرفت فرایندهای شناختی و ادراکی- حرکتی شود (گرینفیلد، 1984).  بیشتر بازی های رایانه ای، مستلزم پردازش سریع اطلاعات و ارائه پاسخ‌‌های منطقی و فوق العاده سریع هستند (گاگنون، 1985). در همه این بازی ها محرک های زیادی با کودک سر و کار دارد، که می‌توان سرعت پردازش اطلاعات را از روی زمان واکنش به محرک ها اندازه‌گیری کرد (اشمیت، 1997). برای مثال، درو و واترز نشان دادند که هفته ای یک ساعت بازی رایانه ای طی دو ماه، نه تنها زمان واکنش ساده افراد مسن را کاهش می‌دهد بلکه موجب پیشرفت امتیاز هوش کلامی و عمومی آنها می‌شود (1986). همچنین گرین  و باولایر، ثابت کردند بازیکنان بازی های رایانه ای، اطلاعات بینایی را سریعتر از غیر بازیکنان پردازش می‌کنند (2006).

 

در کنار این بازی ها که جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی امروز کودکان شده فعالیت‌های بدنی توجه ویژه‌ای را می طلبد. آموزش مهارت‌های

 حرکتی به ورزشکاران، همواره اصلی ترین مسئولیت مربیان ورزش و معلمان تربیت بدنی بوده است  همچنین تحقیقات بسیاری در یادگیری حرکتی به دنبال کشف روش‌های بهتر برای کمک به مهارت ها انجام شده است. آیا می‌توان گفت یکی از روش های بهبود مهارت‌های حرکتی استفاده از بازی های رایانه ای است ؟ تاثیرات منفی این بازی ها بارها مورد مطالعه قرار گرفته از جمله پرخاشگری و کم صبری یا جمع گریزی و مشکلات روانشناختی دیگر ولی در طرف مقابل تحقیقاتی هم تاثیرات مثبت را گزارش کردند. با این توصیف احتمالا تحقیقی بر روی تاثیر این بازی ها بر مهارت های حرکتی انجام نشده است. در این پژوهش تاثیرات بازیهای رایانه ای بر زمان واکنش و مهارت های حرکتی کودکان و نوجوانان مورد بررسی قرار می گیرد و در پی پاسخ به این سوال است که آیا تجربه انجام بازی های رایانه ای بر تبحر حرکتی کودکان تاثیر دارد یا میزان سرعت عملکرد کودکان در فعالیت ورزشی با انجام این بازی ها تغیر می کند؟ به عنوان مثال، بازیهای رایانه ای بر مهارت های حرکتی کنترل شی و یا جابه جایی تاثیر می گذارد؟ و یا تاثیرات منفی آن بر مهارت‌های حرکتی و عملکرد کودکان چگونه است ؟ آیا می توان گفت بازی های رایانه ای برتغییر سرعت حرکت، هماهنگی درحرکات ورزشی مانند، پرتاب کردن یا شوت زدن تاثیر گذاراست ؟

 

ضرورت و اهمیت مسأله

 

رشد سریع بازی‌ های رایانه ‌ای به شکل ‌های گوناگون باعث اشغال بخش عمده ‌ای از اوقات فراغت گروه‌‌های سنی مختلف به ویژه کودکان و نوجوانان شده است. این امر می ‌تواند اثرات مستقیم و غیر مستقیمی بر ابعاد مختلف کیفیت زندگی از جمله وضعیت روانی، جسمانی و روابط اجتماعی آنها داشته باشد (کثیری، نیره،1390). تاثیر بازی های رایانه ای بر روی مغز انسان برای سالها است که مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است اما تحقیقات جدید نشان می دهد همچنان پازل پیچیده ای برای حل کردن در این رابطه باقی مانده است. دربین والدین کمترکسی فکر می‌کند که بازی‌های رایانه‌ای ممکن است مفید ‌باشد. هرگاه اسم این بازیهای به میان می آید بیشتر، بازیهای خشن تداعی می گردد. بازی‌هایی که باعث، تاثیرات منفی روی جسم و روان کودک از جمله پرخاشگری و اعتیاد می شود و یا به دلیل اینکه این بازی‌ها نیاز به تحرک بدنی ندارند کودکان را دچار فقر حرکتی و افزایش وزن می‌کنند. از این رو بیشتر تحقیقات برروی تاثیر بازیهای رایانه ای بر پرخاشگری، انگیختگی و تنبلی کودکان و نوجوانان صورت گرفته و بیشتر جنبه‌های روانشناسی را در بر گرفته است، با توجه به محدود بودن تحقیقات و همچنین، جلوه‌های بصری متفاوت به همراه استفاده بی رویه از این بازی‌ها، تحقیق برروی این موضوع ضروری به نظر می‌رسد و این پرسش مطرح می شود، که آیا این بازی ها می توانند به پیشرفت یک مهارت کمک کنند. یا باعث تضعیف یک مهارت می‌گردند. با توجه به مطالعات انجام شده در مورد زمان واکنش و تاثیر آن بر روی جنبه‌های مختلف از جمله اهمیت سرعت پردازش در ورزش، رانندگی و دیگر کارهای روزانه و همه گیر شدن این بازی‌ها و تاثیر احتمالی آن بر متغیر بسیار مهم زمان واکنش تحقیق بر روی این متغیر ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به نگرانی والدین و بدبینی آنها نسبت به بازی های رایانه ای که انتظار تاثیر مثبت از این بازی‌ها را ندارند و عدم شناخت این بازی ها، تحقیقات کاربردی و هدفمند جهت آشنایی والدین با تاثیرات مختلف بازی ها بسیار مهم است که در این تحقیق به بخشی از این تاثیرات می پردازیم.

 

 

 

اهداف تحقیق

 

الف : هدف کلی

 

تاثیر بازیهای رایانه ای بر تبحر‌حرکتی و زمان واکنش کودکان 9 تا 11سال

 

ب: اهداف ویژه

 

1- بررسی اثر بازی های رایانه‌ای بر خرده مقیاس های تبحر‌حرکتی کودکان 9 تا 11 سال

 

2- بررسی اثر بازی‌های رایانه‌ای بر‌ زمان واکنش کودکان 9 تا 11 سال

 

3- بررسی اثر بازی‌های رایانه ای بر خرده مقیاس کنترل‌شی‌کودکان 9 تا11 سال

 

4- بررسی اثر بازی‌های رایانه ای بر تبحر‌حرکتی کودکان 9 تا 11 سال

 

 

 

فرضیه های تحقیق

 

1- تجربه انجام بازی‌های رایانه ای بر زمان واکنش کودکان 9 تا 11 سال تاثیر دارد.

 

2- تجربه انجام بازی‌های رایانه ای برخرده مقیاس ‌جابه‌جایی‌کودکان 9 تا11 سال تاثیر دارد.

 

3- تجربه انجام بازی‌های رایانه ای بر خرده مقیاس کنترل‌شی‌کودکان 9 تا11 سال تاثیر دارد.

 

4- تجربه انجام بازی‌های رایانه ای بر تبحر‌حرکتی کودکان 9 تا 11 سال تاثیر دارد.

 

محدودیت ها

 

– وجود متغیرهای مزاحم که کنترل آن در طی انجام تحقیق ناممکن بود. بدین صورت که بازیهای رایانه ای متنوع هستند و نوجوانان برحسب علاقه این نوع بازیها را انتخاب می نمایند.

 

– وجود دستگاه های متنوع بازی که خود یکی از عوامل مهم در بروز میزان اثر بخشی است.

 

تعریف نظری و عملیاتی مفاهیم و متغیرهای مورد مطالعه

 

بازی :

 

تعریف نظری : بازی جنبه های وسیعی را در برمی گیرد و از این رو تعاریف زیادی از بازی ارائه گردیده است. هریک از این تعاریف برجسته نمودن جنبه ای از بازی، دیدگاه خاصی را عرضه می کنند.

 

در فرهنگ بزرگ وبستر بازی به صورتهای زیر تعریف شده است :

 

الف – حرکت، جنبش و فعالیت به مثابه حرکت عضلات

 

ب – آزادی یا محدوده ای برای حرکت یا جنبش

 

ج – فعالیت یا تمرین برای سرگرمی، تفریح یا ورزش

 

مشخصه این تعریف محدود نمودن بازی به جنبش های حرکتی و عضلانی است ( احمدوند، محمد علی، 1372).

 

رایانه :

 

تعریف نظری : دستگاهی الکترونیکی است که با دریافت برنامه کار، قادر است عملیات ریاضی و منطقی زیادی را با سرعت و دقت بسیار بالا انجام دهد (مبینی،کامران، 1370).

 

تعریف عملیاتی : منظور از رایانه در اینجا نوعی دستگاه است که  بازیهای رایانه ای توسط آن انجام می‌شود.

 

مهارت های حرکتی

 

تعریف نظری : مهارت های حرکتی شامل چند کلید واژه است، مهارت : که بر تکلیفی دلالت می‌کند که دارای هدف خاصی است و نیاز به تمرین دارد و این تمرین با حرکت ارادی بدن و اندام انجام می گردد  حرکات : ویژگی های رفتاری یک اندام خاص یا ترکیبی از اندام ها را نشان می دهد. در این مفهوم حرکات اجزای تشکیل دهنده ی مهارت هاست به عنوان مثال انواع مختلفی از ویژگی های رفتاری اندام وجود دارد که فرد را با موفقت قادر به راه رفتن می سازد. اعمال : پاسخ های هدفداری است که از حرکات بدن و یا اندام تشکیل شده و به نوعی هم خانواده حرکات است و به عنوان طبقه‌ای معادل با حرکات اشاره کرده اند. همه اینها مهارت های حرکتی را شامل می شوند (مگیل 2003، ترجمه واعظ موسوی،کاظم و شجاعی ،ستاره، 1391). تعریف عملیاتی : منظور نمره ای است که کودکان از آزمون اولریخ کسب می کند.

 

زمان واکنش

 

تعریف نظری : پردازش اطلاعات شامل سه مرحله شناسایی محرک، گزینش پاسخ و برنامه ریزی پاسخ است که در دستگاه عصبی‌اتفاق می‌افتد. درمراحل‌گوناگون پردازش اطلاعات عملیاتى روى این داده‌ها انجام مى‌شود.  این فرایندها نهایتاً به حرکات ماهرانه‌اى منجر مى‌شوند که آنها را به‌ عنوان برونداد دستگاه حرکتى مى‌شناسیم که مهمترین عامل اجرای ماهرانه است.­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­. این تصمیم گیری در شرایط ویژه بایستی به سرعت و با ضریب اطمینان بسیار انجام شود. زمان واکنش نشان دهنده بسیار مهم سرعت تصمیم‌گیری و کارآیی‌آن است‌که به‌ فاصله زمانی بین ارائه غیرمنتظره محرک تاشروع پاسخ گفته می‌شود (اشمیت، 1991).

 

تعریف عملیاتی : منظور نمره ای است که کودکان از آزمون دستگاه زمان سنج واکنش وینا کسب می‌کند.

در دنیای کنونی اهمیت و اعتبار علم تکنولوژی بر کسی پوشیده نیست و آگاهی علمی نسبت به وقایع و رویدادهای مختلف اساس و بنیان هر گونه برنامه ریزی فرهنگی اجتماعی است. حوزه تربیت بدنی و ورزش نیز ناگزیر باید بیشتر از گذشته به چنین ابزاری تجهیز شود تا بتواند به موازات سایر نهادها و حوزه های کشور در جهت نیل به اهداف عالیه خود و مسأله حساس سازندگی و توسعه، فعالانه تلاش نماید. لازمه این امر شتاب و تسریع در امر آموزش و پرورش است(موریس، 1999).

 

تربیت بدنی جریانی است تربیتی که هدف آن بهبود اجرا و عملکرد بشر و تکامل بخشیدن از طریق فعالیت جسمانی است؛ تربیت بدنی در جهان کنونی شامل کسب مهارت های حرکتی، حفظ آمادگی جسمانی، به منظور تندرستی همه جانبه، نیل به دانش و توسعه برداشت مثبت از فعالیت های جسمانی است و با توجه به تحولاتی که در فرهنگ کشورها به وجود آمده امروزه ما از یک سو، شاهد علاقه کلیه طبقات اجتماعی به ورزش و از سوی دیگر شاهد رشد دانش تربیت بدنی و پیدایش قلمروهای تخصصی در این رشته می باشیم (وست، آویوچر و چارلز، 1935).

 

به کار گیری اصول و مبانی روانشناسی جهت ارتقاء تعلیم و تربیت در هر مکانی امری لازم است. چرا که بدون آگاهی و شناخت خصوصیات و حالات روانی افراد، امکان استفاده صحیح از تعلیم و تربیت وجود ندارد (فراست، 1965). همه این تلاش ها به منظور افزایش میزان یادگیری افراد است چرا که یادگیری اساس زندگی کنونی بشر و پایه پیشرفت های او در هر زمینه است و مربیان و معلمان ورزش و تربیت بدنی نیاز واقعی خویش را به آگاهی هر چه بیشتر درباره اصول و مبانی یادگیری حرکتی، رشد و تکامل، اهمیت پدیده های هیجانی – عاطفی – انگیزشی، تمرین مهارت های روانی برای نیل به نقطه اوج عملکردهای ورزشی، روابط درون شخصی و صفات شخصیتی دانش آموزان و ورزشکاران بیان نموده اند(مارتز، 1990).

 

روانشناسی ورزش با بررسی مهارت های مختلف روانی خدمات بسیار شایانی را در امر ورزش ارائه داده و دامنه تحقیقاتشان روز به روز در حال گسترش است. در این میان یکی از مهارت های روانی که بسیار اهمیت دارد خودگفتاری است، چرا که این از نافذترین راهبردهایی است که شامل فرایند ذهنی فعال است و استفاده از آن باعث تغییر یا اصلاح تفکر موجود در زمینه تکلیفی که در حال انجام است می شود(ِاکلاند و جکسون، 1993).

 

به طور کلی جدا از حیطه ورزش هر فردی در زندگی برای انجام فعالیت های روزانه کم و بیش از خودگفتاری به شکل ارادی و یا غیر ارادی استفاده می کند. از کودک تا بزرگسال از این راهبرد بهره می برند اما تحقیقات نشان داده که کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر از خودگفتاری با صدای بلند استفاده می کنند و هر چه سن افراد افزایش می یابد استفاده از خودگفتاری به شکل زمزمه با خود انجام می شود(گیبسون و فاستر، 2007).

 

درحیطه ورزش این راهبرد توسط ورزشکاران (مخصوصاً حرفه ای) در حین اجرای مهارت های ورزشی استفاده می شود و این تکنیک باعث افزایش تمرکز و دقت آنها در اجرا می شود(ِاکلاند و جکسون، 1993).

 

همچنین خودگفتاری راهبردی است که فرد احساسات و ادراکات خویش را از طریق آن گزارش می کند و باعث تقویت و آموزش در اجرا می شود. در این راستا باندورا(1997) در نظریه خودکارآمدی از این نتایج حمایت و عنوان می کند که خودگفتاری نه تنها باعث افزایش اعتماد ورزشکاران می شود تا به اهداف ورزشی شان برسند، بلکه باعث آموزش به ورزشکاران می شود که چطور به این اهداف برسند(هاردی، 2006).

 

یکی از اقداماتی که توسط مربی در این راستا می تواند برنامه ریزی شود و نقش مهمی در فرایند یادگیری و آموزش حرکتی دارد، استفاده از راهبرد روانشناختی خود گفتاری است که در این تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد.

 

1-2- بیان مسئله

 

در سال های اخیر، تحقیقات در تربیت بدنی و علوم ورزشی، یک سری اطلاعات پایه و کاربردی را فراهم نموده است، ولی متأسفانه این دریافت ها هنوز هم جوابگوی نیازهای این رشته نیست و همچنان در جنبه های مختلف این رشته به تحقیقات بسیار نیاز است(موریس، 1999).

 

به منظور تعدیل و افزایش سطح اجرای مهارت های ورزشی، عنصر تمرین ضروری است و به طور سنتی تصور می شود که تمرین تنها مرتبط به اجرای بدنی مهارت است اما اکنون به خوبی تأیید شده که عوامل روانشناختی نظیر خودگفتاری موجب بهبود اجرا و یادگیری مهارت می شود و یکی از نافذترین راهبرد های شناختی است که توسط ورزشکاران (مخصوصاً ورزشکاران حرفه ای) استفاده می شود(ِاکلاند و جکسون، 1993).

 

خودگفتاری یعنی آنچه که ورزشکاران با خود می گویند تا به طور دقیق در مورد اجرایشان فکر کنند و بر این اساس، حرکاتشان را هدایت کنند؛ به عبارت دیگر آنچه که افراد با صدای بلند و یا با صدای کوتاه با خود تکرار و زمزمه می کنند که می تواند بصورت آشکار یا پنهان در قالب یک کلمه، تفکر، لبخند، اخم کردن و … آشکار شود، و بر این اساس فرد احساسات و ادراکات خویش را گزارش کند و باعث تقویت و آموزش در کار خویش شود (تئودوراکیس، ینبرگ و کازاکس، 2000).

 

خودگفتاری انگیزشی در جهت افزایش انرژی و تلاش بیشتر و با ایجاد انگیزش مثبت در اجرا باعث تسهیل کار می شود و برای کنترل انگیختگی و اضطراب بکار می رود و بیشتر برای تکالیفی که نیازمند قدرت و استقامت بیشتر و حرکات درشت  هستند مؤثر است، خودگفتاری آموزشی به وسیله تمرکز بر حرکت، تکنیک درست و اجرای راهبرد مناسب، باعث بهبود در سطح اجرا می شود و بیشتر برای تکالیفی که نیازمند مهارت بیشتر، زمانبندی و دقت زیاد است مؤثر است(هاردی، 2006).

 

شخصیت افراد می تواند در بکار بردن خودگفتاری تأثیر داشته باشد از جمله ویژگی های شخصیتی که تفاوت بین خلق و خو را نشان می دهد، درونگرایی – برونگرایی است. نظر غالب روان شناسان شخصیت بر این است که بعد درونگرایی- برونگرایی، گرایش ارثی دارد. بدین معنی که ژن ها عمدتاً مسئول تفاوت های موجود در گرایش های برونگرا و درونگرا هستند(اسفند آباد، 1392).

 

آیزنک معتقد است که تفاوت های ژنتیکی در درونگرایی و برونگرایی ناشی از تفاوت های فیزیولوژیکی در منطقه ای از مغزشان ( ناحیه تنظیم کننده فعالیت) است. عدم حساسیت به سطح کم تحریک و واکنش پذیری به سطح زیاد تحریک، ویژگی برونگرایی است. برونگرایان برای برانگیختن ناحیه تنظیم کننده فعالیت خود به محرکهای بیرونی نیرومندی نیاز دارند. حساسیت و واکنش پذیری به سطح کم تحریک و عدم تحمل سطح زیاد تحریک، ویژگی درونگرایی است. درونگراها برای برانگیختن ناحیه تنظیم کننده فعالیت خود به محرک بیرونی با شدت کمتری نیازمندند. بر اساس این استدلال آیزنک پیشنهاد نمود که درونگراها همیشه از نظر مغزی بیشتر از برونگراها برانگیخته اند(ریو، 2005).

 

آیزنک از طریق سطح بهینه انگیختگی، خلق و خو را به درونگرایی – برونگرایی ربط می دهد. درونگراها در سطح نسبتاً کم به سطح بهینه تحریک می رسند و از تحریک شدید دوری می کنند. برونگراها در سطح نسبتاً زیاد به سطح بهینه انگیختگی می رسند، و بنابراین، به اشکال نیرومندتر تحریک نزدیک می شوند و از آن لذت می برند.

 

از نتایج برآمده مبنی بر استفاده از خودگفتاری انگیزشی، دلالت بر این مطلب دارد که استفاده از خودگفتاری انگیزشی باعث بهبود در سطح اجرا و اکتساب مهارت می شود، اما با توجه به ویژگی های شخصیتی افراد و ماهیت تکلیف اعم از مهارت باز و بسته، ساده و پیچیده، درشت و ظریف و تکالیفی که نیازمند قدرت و استقامت بیشتر هستند، ممکن است تأثیرات متفاوتی داشته باش (پرکوس و تئودوراکیس، 2002).

 

تحقیقات نشان داده اند که خودگفتاری تاثیر مثبتی بر عملکرد دارد(تئودوراکیس و وینبرگ، 2001). نتایج برخی از تحقیقات انجام شده در این زمینه منجر به این فرضیه شده که، تکالیفی که نیاز به تمرکز بر جنبه های تکنیکی اجرا دارند از طریق خودگفتاری انگیزشی بهبود می یابند(هاردی، 2006). که حمایت در این زمینه اندک است در نتیجه نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. تعدادی از تحقیقات نشان داده اند که خودگفتاری تأثیر مثبتی بر اجرا ندارد (اشمیت و جانستون، 2000).

 

تحقیقات تجربی بسیار اندکی در زمینه تأثیر خودگفتاری بر مؤلفه های مختلف انجام گرفته است که نیاز به تحقیق بیشتری دارد و یکی از این مؤلفه ها شخصیت افراد است(تئودوراکیس، ینبرگ و کازاکس، 2000).

 

با توجه به نقش مهم خودگفتاری بر بهبود اجرا در مهارت های ورزشی لازم است گفته شود، که با بررسی های انجام شده به نظر می رسد که تحقیقات داخلی کمی در این زمینه صورت گرفته است و تا به امروز اکثر تحقیقات خارجی انجام شده در این رابطه، تأثیر انواع خودگفتاری بر بهبود اجرا بوده که البته تناقض در نتایج برخی از تحقیقات انجام شده مشاهده می شود. برای نمونه پالمر(1992) در تحقیقی روی 12 آزمودنی دختر مبتدی با میانگین سنی 13 سال که از آنها خواسته شد موقع اجراء یک سری کلمات را انتخاب کنند که موجب افزایش تمرکز آنها شود، نتایج نشان داد که این راهبرد در پیشرفت اجرای مهارت های موزون اسکی بازان تاثیری ندارد (هاردی، هال، گیبس و گرنسلد، 2005). همچنین میرز و همکاران(1979) هیچ تفاوتی در اکتساب مهارت های ژیمناستیک بین گروه هایی که از خودگفتاری های مختلف (مثبت و تحسین آمیز مثل من می توانم و منفی مثل من نمی توانم) استفاده کردند، مشاهده نکردند و پس از بررسی متوجه شدند خود گفتاری بین اجرای بهترین و بدترین ورزشکار تفاوتی ندارد(مالت و هان راهان، 1997).

 

علی رغم نقش مهم خودگفتاری، تحقیقات انجام شده در این باره بسیار اندک است و در نتایج بعضی از آنها نیز تناقض وجود دارد. تا به امروز اکثر تحقیقات انجام شده نیز در مورد تاثیرات انواع خودگفتاری بر بهبود اجرا بوده و کمتر در زمینه اجرای مهارت با توجه به تیپ شخصیت افراد تحقیقی صورت گرفته است در نتیجه، ضرورت تحقیق در این زمینه بسیار احساس شد. مسئله ای که در این تحقیق با تاکید بر اجرای مهارت در مورد خودگفتاری مورد بررسی قرار گرفت، پاسخ به این سوال بود که آیا خودگفتاری بیشتر بر افراد برونگرا موثر است یا درونگرا؟

 

1-3-اهمیت و ضرورت پژوهش

 

خودگفتاری، یکی از معروف ترین راهبردهایی است که به شکل گسترده ای از تکنیک های شناختی استفاده می کند، که از جنبه علمی و نظری قابل توجیه است. از جنبه عملی در گروه های ورزشی خودگفتاری به ورزشکاران کمک می کند تا بر تکالیف بیشتر توجه کنند؛ خودگفتاری بر فرا خوانی اطلاعات، بر اطلاعات جدید کدگذاری شده مربوط به تکلیفی که در دسترس است، تأثیر می گذارد که این نقطه نظر با انجام تحقیقات زیادی مورد تأیید علمی قرار گرفته است(هاردی، 2006).

 

 

از لحاظ نظری، نظریه های مختلف موجود در یادگیری حرکتی از تأثیر خودگفتاری بر بهبود اجرای مهارت حرکتی، حمایت کرده اند؛ هدف همگی آنها این است تا با انجام مطالعات بیشتر بهترین راهبرد های علمی را برای ورزشکاران، غیرورزشکاران یا بیماران تحت تمرینات توان بخشی و یا مشاغل فراهم کنند(هاردی، 2006).

 

اینکه چگونه خودگفتاری می تواند در بهبود سطح اجرا مؤثر باشد به ماهیت تکلیف بستگی دارد و بیشتر مربوط می شود به اینکه نوع خودگفتاری با مشخصات تکلیف سازگار باشد(تئودورکیس و وینبرگ، 2000).

 

راهبرد خودگفتاری از طریق افزایش انگیزه، ایجاد اعتماد و آماده کردن ورزشکاران برای اجرای تکلیف مفید می باشد(تئودوراکیس و همکاران، 2001).

 

نیاز مبرمی که در انجام این تحقیق احساس می شود این است که، تحقیقات توصیفی مطمئنی برای حمایت از خودگفتاری وجود ندارد و با توجه به نقش مهم خودگفتاری در اجرای ورزش که در ادبیات آورده شده است، میزان تحقیق منظم در این زمینه کم است، و برخی از نتایج تحقیقات متناقض است؛ به خاطر کمبود حمایت از خودگفتاری مثبت بعنوان یک تکنیک مؤثر در بهبود سطح اجرا و تحقیقات اندکی که در رابطه با مؤلفه شخصیت وجود دارد،  نیاز به تحقیقات بیشتر ی دارد(تئودوراکیس و همکاران، 2001).

 

مسلئه دیگری که نیاز به پرداختن به آن وجود دارد تأثیر انواع خودگفتاری بر تیپ شخصیتی (درونگرا – برونگرا) افراد است که تحقیقات اندکی در این زمینه انجام شده است. بیش از 20 سال است که خودگفتاری به شکل آموزش تکنیکی مؤثر در گروه های بالینی و آموزشی استفاده می شود؛ برای مثال خودگفتاری به عنوان ابزاری مؤثر برای کنترل رفتارهای پرخاشگرانه و نامتناسب، غلبه بر ترس، حل مسائل ریاضی، بهبود مهارت نوشتن استفاده می شود(پرکوس، تئودورکیس و کرونی، 2002).

 

همچنین خودگفتاری به عنوان یک تکنیک مؤثر برای بهبود اجرا در طول توان بخشی می تواند مفید باشد (تئودورکیس و وینبرگ، 2000). لذا نتایج این تحقیق  ضمن بررسی بیشتر نقش خودگفتاری به عنوان یک تکنیک شناختی برای پیشرفت در سطح اجرا و اکتساب مهارت ها، باعث آشنایی مربیان و مسئولین با روش های جدید خودگفتاری برای افزایش سطح یادگیری ورزشکاران در طول تمرینات می شود و به منظور افزایش کارایی در اکتساب مهارت ها توسط ورزشکاران (مبتدی، حرفه ای) در رشته های مختلف ورزشی، باعث ایجاد برنامه ریزی بهتر و دقیق تر توسط مربیان به کمک این راهبرد می شود.

 

با توجه به وجود موارد مهم و ضروری و مهمترین آن ، عدم انجام پژوهش در این زمینه در کشور ایران است که انجام این تحقیق را توجیه می کند این تحقیق اهدافی را دارا است که برای پاسخگویی به سوالات مطرح شده تعیین می شوند.

 

1-4-اهداف تحقیق

 

1-4-1 هدف کلی

 

بررسی تأثیر خودگفتاری انگیزشی بر اجرای مهارت پاس بسکتبال در افراد درونگرا و برونگرا است.

 

1-4-2-اهداف اختصاصی

 

1) بررسی تأثیر خودگفتاری انگیزشی براجرای مهارت  سرعت پاس بسکتبال در افراد  درونگرا می باشد.

 

2) بررسی تأثیر خودگفتاری انگیزشی بر اجرای مهارت سرعت پاس بسکتبال در افراد  برونگرا می باشد.

 

3) بررسی تأثیر خودگفتاری انگیزشی بر اجرای مهارت دقت پاس بسکتبال در افراد درونگرا می باشد.

 

4) بررسی تأثیر خودگفتاری انگیزشی بر اجرای مهارت دقت پاس بسکتبال در افراد برونگرا می باشد.

 

5) مقایسه تأثیر خودگفتاری انگیزشی بر اجرای مهارت سرعت پاس بسکتبال در افراد درونگرا و برونگرا می باشد.

 

6) مقایسه تأثیر خودگفتاری انگیزشی بر اجرای مهارت دقت پاس بسکتبال در افراد درونگرا و برونگرا می باشد.

 

 1-5-فرضیه های تحقیق

 

1) خودگفتاری انگیزشی بر اجرای سرعت پاس درافراد برونگرا تأثیر دارد.

 

2) خودگفتاری انگیزشی بر اجرای سرعت پاس درافراد درونگرا تأثیر دارد.

 

3) خودگفتاری انگیزشی بر اجرای دقت پاس در افراد برونگرا تأثیر دارد.

 

4) خودگفتاری انگیزشی بر اجرای دقت پاس در افراد درونگرا تأثیر دارد.

 

5) تأثیر خودگفتاری انگیزشی بر اجرای سرعت پاس در افراد درونگرا و برونگرا متفاوت است.

 

6) تأثیر خودگفتاری انگیزشی بر اجرای دقت پاس در افراد درونگرا و برونگرا متفاوت است.

 

 1-6-پیش فرض های تحقیق

 

1-تمامی آزمودنی ها با صداقت به پرسشنامه شخصیت پاسخ داده اند.

 

2-آزمودنی ها در طول انجام تمرینات دستورات را رعایت کرده اند.

 

3-آزمودنی ها محتوای اطلاعات خودگفتاری ارائه شده به آن ها را درک کرده اند.

 

4-آزمودنی ها نهایت تلاش و کوشش خود را در انجام آزمون به کار گرفته اند.

 

1-7-قلمرو تحقیق

 

1-انتخاب پسران بین سنین 13-8 ساله.

 

2-انتخاب افرادی که همگی نیمه آماتور بودند.

 

3-انتخاب افرادی که عضو هیچ یک از تیم های ورزشی بسکتبال نمی باشند.

 

1-8-محدودیت های تحقیق

 

1-عدم اطمینان از گزارش دقیق آزمودنی ها در مورد استفاده از خودگفتاری.

 

2- میزان انگیزش آزمودنی ها به هنگام شرکت در آزمون ها.

 

3- تغذیه، خواب، انگیختگی، شرایط روانی و میزان علاقه آزمودنی ها به شرکت در آزمون ها.

 

 

 

1-9- تعاریف نظری

 

خودگفتاری: مکالمه ای است که اشخاص با صدای بلند یا به صورت زمزمه با خود تکرار می کنند و احساسات و ادراکات خود را گزارش می کنند تا باعث بهبود و تقویت درکار خویش شوند (هاردی، 2006).

 

خودگفتاری انگیزشی: نوعی خودگفتاری است که به وسیله تلاش و صرف انرژی بیشتر و با ایجاد انگیزشی مثبت  در اجرا باعث تسهیل کار می شود و برای کنترل انگیختگی و اضطراب به کار می رود (هاردی، 2006).

 

برونگرا: فردی است اجتماعی، علاقمند به مهمانی، دارای دوستان فراوان و هیجان طلب که بدون تفکر و اندیشه و به صورت تکانشی عمل می کند (گروس، 2004).

 

درونگرا: فردی است آرام، درخود فرورفته، خودار وتأملی که به احساسات آنی اعتماد نمی کند و زندگی با نظم و قاعده را بر زندگی بر مبنای شانس و خطر ترجیح می دهد (گروس،2004).

 

1-10- تعاریف عملیاتی

 

خودگفتاری: در پژوهش حاضر منظور از خودگفتاری، گفتن عبارات مثبتی است که فرد باخود می گوید.

 

خودگفتاری انگیزشی: در پژوهش حاضر گفتن عباراتی که افراد را بر می انگیزاند مثل عبارت ( مثلاً: من می توانم)

 

برونگرا:  در این تحقیق افرادی هستند که در پرسشنامه شخصیت آیزنک کودکان و نوجوانان نمره بالاتر از 17 گرفته اند.

 

درونگرا: در این تحقیق افرادی هستند که در پرسشنامه شخصیت آیزنک کودکان و نوجوانان نمره 17 و پایین تر از آن گرفته اند.

بیماری های قلبی- عروقی به عنوان یکی از اصلی ترین علت های مرگ و میر در دنیا شناخته شده اند. در کشور ما میزان مرگ و میر ناشی از بیماری های عروق کرونر همچنان بالاست. از این رو به جاست اقدامات گسترده اپیدمیولوژیک در زمینه شناخت به موقع گروه های در معرض خطر انجام گیرد (حسینی و همکاران، 1383). بر اساس اعلام انجمن قلب آمریکا، گسترش بیماری های قلبی- عروقی زمینهه ای التهابی دارد (وطنی و همکاران، 1389). بیماری های قلبی – عروقی، شامل بیماری قلبی و سکته مغزی، همه ساله عده زیادی از مردم آمریکا را به کام مرگ مییکشاند که میزان آن تقریبا برابر با مجموع علل دیگر مرگ و میر کودکان و حوادث است (ویلمور و کاستیل، 1384).

 

 

 

2-1-1- اندوتلیوم عروقی

 

دیواره عروق خونی از سه لایه مجزا که شامل: لایه داخلی (پوشش اینتیما)، لایه میانی (پوشش مدیا)، لایه خارجی (پوشش ادونتیا) تشکیل می شود. اندوتلیوم عروقی یک لایه از سلول هاست که تشکیل یک واسط بیولوژیکی بین عناصر موجود در جریان خون و سیستم های گوناگون بدن را می دهد. این سلول ها را به عنوان یک بافت پویا و فعال یافته اند که عملکردهای مهم زیادی را کنترل می کنند که از جمله آنها تنظیم تن عروقی از طریق تولید اسید نیتریک (NO)، تنظیم تراکم پلاکت ها، چسبندگی لکوسیت ها، تشکیل لخته،  تجزیه    فیبرین     و همچنین، نقش مهمی در التهاب بازی می کند. با توجه به موقعیت استراتژیکی آن، اندوتلیوم هدف عمده صدمه از سوی نیروهای مکانیکی و

 فرایند های مرتبط با بیماری قلبی – عروقی است. نقص عملکرد عادی اندوتلیوم فرایندی است که اختلال اندوتلیومی (ED) نامیده می شود و یکی از اولین رخدادها در بیماری زایی آتروسکلروز می باشد. سطوح تری گلیسرید بالا و به طور خاص لیپیمای بعد وعده غذایی (PPL)، می تواند منجر به اختلال اندوتلیوم شود. لیپیمای بعد وعده غذایی با افزایش سطوح پلاسمای لیپوپروتئین غنی از تری گلیسرید تا 8 ساعت متعاقب مصرف غذای پر چرب مشخص می شود. رسوب ذرات غنی از تری گلیسرید نزدیک دیواره شریانی بعد مصرف غذا یک نقش مهم در آغاز و پیشرفت اختلال اندوتلیومی دارد. سطوح تری گلیسرید ناشتا اطلاعاتی در ارتباط با متابولیسم تری گلیسرید فراهم نمی کند. مقدار   تری گلیسرید بعد وعده غذایی و سرعت تجزیه آن بعد وعده پرچرب می تواند خطر بیماری قلبی- عروقی را منعکس کند (مک اینینی، 2008).

 

2-2- پاتوژنز آتروسکلروز

 

آتروسکلروز علل عمده مرگ در کشورهای صنعتی می باشد. این بیماری یک بیماری التهاب عروقی است که توسط انباشت لیپیدها و عناصر فیبروزی در فضای زیر اندوتلیوم شریان های بزرگ مشخص می شود. اغلب آتروسکلروز بر عروق کرونری و محیطی اثر گذاشته و منجر به انفارکتوس میوکاردیال و حمله قلبی میجشود. به نظر می رسد صدمه به اندوتلیوم شریانی شروع رخداد در آتروسکلرز است (مک اینینی و همکاران، 2008). پاتوفیزیولوژی آتروسکلروز هدف بسیاری از مقالات می باشد. تحقیقات اخیر نشان دادهجاند،  اختلال   اندوتلیوم و التهاب عروقی نقش کلیدی در آتروسکلروز  بازی می کنند. توسعه پلاک آتروسکلروزی با اختلال سلول های اصلی اندوتلیوم آغاز می شود. این اختلال شامل تولید بالای مولکول چسبنده سلولی (CAMs) است که انتشار لیپوپروتئین کم چگال (LDL) را به اینتیما تسهیل می کند. لکوسیت های در گردش به اندوتلیوم سالم نمی چسبند، اما در طی تشکیل زخم، اندوتلیوم، مولکول های چسبنده سلولی را شامل مولکول چسبنده سلولی عروقی1 (VCAM-1)و مولکول چسبنده درون سلولی1 (ICAM-1) تولید می کند که لکوسیت های در گردش را به طور انتخابی جذب می کنند. تحریک جذب کننده های شیمیایی   در دیواره عروق آغاز می شود که باعث پیشرفت مهاجرت لکوسیت ها به اینتیما، جایی که عامل محرک کلونی ماکروفاژ،  تغییر شکل مونوسیت ها را به ماکروفاژ تحریک می کند. ماکروفاژها گیرنده های بیگانه خواری در سطح خود دارند که به آنها اجازه احاطه کردن و تغییر شکل لیپوپروتئین اکسید شده را می دهد و فوم سلولی تشکیل می شود (ریبرو و همکاران، 2009). شکل 2-1 فرایند آتروسکلروز را نشان می دهد.

:

 

فعالیت بدنی یکی از پیش شرط های اصلی رشد و سلامتی و پایه و اساس یک زندگی سالم و شاداب است که در ایجاد آرامش روانی و رشد بالقوه عادات و نگرش های مثبت در زندگی نقش به سزا دارد.

 

اساسا یکی از جنبه های مهم در ارزیابی فعالیت های بدنی،تعریف و تفسیر واژه تربیت بدنی می باشد.عموما فعالیت بدنی عبارتست از هرگونه تحرک بدنی که مستلزم هزینه انرژی باشد.(سینها و همکاران 2002)

 

پیشرفت امکانات ماشینی از یک سو موجب زندگی بهتر و فراغت بیشتر و از طرف دیگر کاهش فعالیت های جسمانی شده است.این مساله موجب فقر حرکتی و تمایل به زندگی کم تحرک در انسان شده است.

 

فواید انجام فعالیت های بدنی منظم در کودکان و نوجوانان، شامل تسهیل در ایجاد تعادل در هزینه انرژی روزانه و انرژی دریافتی روزانه و پیشگیری از خطر بروز بیماریهای مزمنی همچون چاقی و اضافه وزن، افزایش عملکرد شناختی ،فرهنگی، اجتماعی،بهبود تصور از خود وافزایش اعتماد به نفس میباشد.(ایرنبرگ و همکاران 2008 ؛گوتین و همکاران 2005) . بطوریکه سطوح فعالیت بدنی اغلب جهت برآورد میزان رفتارهای سالم و ارتباط آنها با شاخص های سلامتی همچون میزان مرگ و میر مورد استفاده قرار می گیرد. (سینها و همکاران 2002).

 

برآورد سطوح فعالیت بدنی روزمره، امکان ارزیابی رابطه بین سطوح فعالیت بدنی و شاخص های سلامتی همچنین امکان ارائه دستورالعمل های مناسب جهت طراحی برنامه های ورزشی در گروه های سنی مختلف را فراهم میسازد.از سوی دیگر بنظر میرسد که با توجه به تفاوت سطوح فعالیت های بدنی مختلف توانایی کسب اطلاعات دقیق و کامل با استفاده  از  روش های مناسب برآورد سطوح فعالیت های بدنی و هزینه انرژی روزانه در گروه های سنی مختلف امری اساسی باشد.بطوریکه روش برآورد سطوح فعالیت های بدنی ، نتایج بدست آمده از آن را کاملا تحت تاثیر قرار میدهد(میشل و همکاران 2009). روش مورد استفاده باید جهت اندازه گیری سطوح فعالیت های بدنی طی یک دوره زمانی معین،مناسب بوده و دارای کمترین ناراحتی برای آزمودنی ها باشد. همچنین در نمونه های جمعیتی بزرگ نیز قابل استفاده باشد(کلاس و همکاران 2009).

 

مطالعات گذشته نشان میدهد که سالهای کودکی دوران طلایی برای ساختن قامت و اسکلت بدن وتولید و توسعه دستگاه های زیستی و تنظیم گر بدن است(ترتیبیان و همکاران 2010). در چنین دورانی سهم فعالیت های بدنی و هزینه انرژی نقش بارز در فرایند تکاملی و توسعه ایفا میکند. این نکته که کودکان امروز زمان زیادی را صرف فعالیت های غیر فعال مانند تماشای تلویزیون و فیلم،بازی های رایانه ای و کار با رایانه میکنند، حایز اهمیت است، چرا که این دوران مرحله توسعه پاسخ های فیزیولوژیک محسوب میشود که ارتباط تنگاتنگی با سطح فعالیت بدنی امکان پذیر میشود.

 

طبق گزارش های تحقیقی مقطع سنی 9 تا 12 سال یکی از مهمترین مقاطع زمانی برای کنترل و جلوگیری از ابتلا به بیماریهای اضافه وزن وچاقی در دوره های بعدی زندگی میباشد.این دوره سنی به این دلیل مهم میباشد که الگوهای فعالیت بدنی و تغذیه ای کودکان  به علت حضور در مدارس و لزوم تبعیت از برنامه های آموزشی مدارس تغییر میکند.بطوریکه تغییر قوانین در نظام های آموزش و پروش و تولد روش های نوین آموزشی موجب شده است که اهمیت موضوع ورزش و فعالیت بدنی در مدارس به شدت کاهش یابد، درحالیکه در کشور ما نیز دستگاه آموزش و پرورش در سال های اخیر دچار تغییرات ساختاری گسترده ای شده است، به نحوی که در طی این سالها شاهد بوجود آمدن و توسعه مدارس غیر انتفاعی از مقاطع ابتدایی تا دبیرستان هستیم که قریب به اتفاق این مدارس از حداقل فضای مناسب ورزشی برخوردارند.علاقه والدین به کلاس های متعدد آموزشی از نوع غیر ورزشی بر کم تحرکی و کم بودن هزینه انرژی در سنین کودکی افزوده است. از طرفی چاقی و اضافه وزن در دوران کودکی ونوجوانی با افزایش خطر بروز بیماریهای مزمنی همچون دیابت نوع دو، فشار خون بالا،بیماریهای قلبی و عروقی و مشکلات روحی و روانی همراه میباشد. (آکادمی طب آمریکا2002 ؛ماست و همکاران 1992 ؛ رودریگویز و همکاران 2003 (.

 

نگرانی دیگر در رابطه با چاقی و اضافه وزن دوران کودکی و نوجوانی،احتمال انتقال به دوران بزرگسالی میباشد.(گئو و همکاران 2000 ؛مک گیل و همکاران 2002 ؛مک گیل و همکاران 1998). از این رو کارشناسان ورزشی و بهداشت ،کودکان و نوجوانان رابرای داشتن سلامت روحی و جسمی همچنین حفظ الگوهای ورزشی در زندگی که میتواند موجب پیشگیری از اینگونه بیماری ها و بوجود آمدن جمعیت بالغ سالم و فعال در آینده گردد،توصیه میکنند(سینها و همکاران 2002).از سوی دیگر سیاست ملی در جهت ارتقا فعالیت بدنی در بین کودکان و نوجوانان نیازمند اندازه گیری های معتبر و دارای روایی کافی از سطوح فعالیت بدنی در کودکان و نوجوانان مناطق مختلف با شرایط نژادی،فرهنگی و جغرافیایی متفاوت میباشد.بطوریکه اگر اطلاعات دقیقی جمع آوری نشود،بررسی فرایندهای پیشرفت به نسبت اهداف سلامتی در کودکان و نوجوانان مناطق مختلف قابل اندازه گیری نخواهد بود(یانسن و همکاران 2004).

 

 

 

1-2 بیان مساله:

 

با پیشرفت علوم و فن آوری و به موازات کنترل بیماریهای  واگیر،بیماریهای غیر واگیر ظهور و بروز بیشتری پیدا نموده اند. عادات نامطلوب شیوه زندگی کودکان و نوجوانان به ویژه کم تحرکی علاوه بر اینکه تهدیدی برای سلامتی این گروه آسیب پذیر تلقی میشود،کشور را در معرض خطر برخی بیماری های اپیدمی غیر واگیر مانند بیماری های قلبی و عروقی ،دیابت ، پوکی استخوان ،حمله قلبی،فشار خون،اختلالات روانشناختی و حتی برخی سرطان ها قرار میدهد.(ایسنمن2004).

 

یکی از مهمترین عوامل بیماری که بر اثر کاهش فعالیت بدنی و کاهش هزینه انرژی رخ میدهد،بیماری چاقی است.

 

بیماری هایی که بر اثر کاهش هزینه انرژی در افراد بخصوص کودکان بروز میدهد،یکی از دغدغه های دو دهه اخیر کشورهای در حال توسعه تلقی میشود،بطوریکه این پدیده ،اپیدمی قرن 21 شناخته میشود. (لی 2001).

 

متاسفانه بررسی های اولیه در خصوص برنامه ریزی های تندرستی و آمادگی در جمعیت کودکان شهرستان ارومیه نشان میدهد که هیچ گونه نرم سطح فعالیت بدنی بر اساس هزینه انرژی برای این منطقه از کشور وجود ندارد.در کل کشور نیز تاکنون یکبار در منطقه شمالغرب کشور ارزیابی سطوح فعالیت بدنی با بهره گرفتن از هزینه انرژی در  کودکان  توسط  دکتر ترتیبیان  و همکارانش صورت گرفته است.لذا بغیر از طرح فوق هیچ شیوه و روش جامع و قابل اعتمادی برای جمعیت انبوه کودکان دبستانی در ایران گزارش نشده است.

 

با توجه به خصوصیات رفتاری سنین کودکی و نوجوانی حذف بسیاری از عوامل موثر بر کاهش هزینه انرژی روزانه از زندگی روزمره بسیار مشکل میباشد.حذف عواملی همچون بازی های رایانه ای ،تماشای تلویزیون و فعالیت های کم تحرک روز به روز مشکل تر خواهد شد.تنها عاملی که بتواند مانع کاهش هزینه انرژی شود ،فعالیت بدنی میباشد.چرا که فعالیت بدنی شامل هزینه کرد انرژی در بدن خواهد شد.

 

تحقیقات نشان داده است که مهمترین عارضه کمبود هزینه انرژی ،چاقی و اضافه وزن است.و این عارضه در کودکی همبستگی زیادی با دوران بزرگسالی دارد،چنانکه تحقیقات نشان داده است که 70% از کودکان 10 تا12 ساله چاق در دوران بزرگسالی نیز چاق خواهند بودو عوارض دیگر که بر اثر کاهش هزینه انرژی بدنبال دارد در سایر مقاطع سنی بدنبال خواهند داشت.

 

مطالعه هزینه انرژی وفعالیت بدنی در بسیاری از کشورها و بسیار محدود در کشور ایران در بین کودکان و نوجوانان انجام شده است.ولی این تحقیقات محدود در کشور ما نمی تواند جوابگوی سوالات بی پاسخ بسیار  باشد.

 

1-3 ضرورت تحقیق:

 

همانند سایر کشورهای توسعه یافته ،شیوع کم تحرکی ،فعالیت بدنی کم در ایران نیز در حال گسترش است.چنانکه در مطالعه ای که محمدپور و همکارانش ( 2003 )روی دانش آموزان انجام دادند،شیوع اضافه وزن وچاقی که از عوارض بارز و عمده کم تحرکی میباشد را بترتیب 1/21 % و 8/7 % گزارش کردند.(کلیشادی 2003  ،درستی 2002 و محمدپور 2003).

 

مشکلات سلامتی مرتبط با کاهش هزینه کرد انرژی روزانه ،بسیار زیاد است و تبعات بسیار سنگینی در بزرگسالی دارد،که از آن جمله به چاقی و اضافه وزن ،دیابت نوع دو،فشار خون بالا،بیماری های قلبی و عروقی ،بیماری های تنفسی،عدم اعتماد به نفس و کاهش کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی را میتوان نام برد.در برخی از تحقیقات بیش از 70% کودکان که بر اثر کم تحرکی و عدم فعالیت بدنی دچار اضافه وزن و چاقی شده اند،این تمایل را تا بزرگسالی ادامه می دهند.بهمین دلیل مناسب ترین دوره برای پیشگیری از این پدیده، دوره کودکی می باشد و کنترل میزان شیوع و گرایش به کم تحرکی و عدم فعالیت بدنی که کارکرد کم هزینه انرژی را درپی دارد،در سطوح مختلف بین الملی ،ملی و حتی پایین تر ازآن ضروری بنظر میرسد (لاری 2008).

 

 

 

یانسن و همکارانش (2004) به بررسی اضافه وزن و چاقی در نوجوانان کانادایی پرداختند و ارتباط اینها را با الگوی فعالیت بدنی مطالعه کردند و مشاهده کردند که 15% از نوجوانان 11 تا 16 ساله کانادایی دچار اضافه وزن و 6/4% دچار چاقی میباشند.

 

 

 

سطوح فعالیت بدنی بطور معنی داری در پسران و دختران دارای اضافه وزن نسبت به دختران و پسران با وزن نرمال پایین تر بود.هاساپیدو و همکارانش (2006) انرژی مصرفی،هزینه انرژی و چربی بدن نوجوانان شمال یونان را مورد بررسی قرار دادند و هیچ ارتباط معنی داری در هزینه انرژی بین گروه اضافه وزن و نرمال مشاهده نکردند.هم پسران و هم دختران مبتلا به اضافه وزن وقتی انرزی مصرفی بر حسب کیلو کالری در هر کیلوگرم وزن بیان شد،انرژی مصرفی کمتری درمقایسه با همتایان با وزن نرمال داشتند.

 

جرمی موریس و همکاران با بیان اینکه شرکت در برنامه های فعالیت بدنی میتواند از میزان ابتلای افراد به بیماریهای عروق کرونری قلب بکاهد، نام خود را بعنوان نخستین محققانی که بصورت فراگیر به مطالعه ارتباط بین فعالیت های بدنی و عوامل مختلف سلامتی پرداختند، ثبت نمودند.(موریس و همکاران 1953).

 

با توجه به نقش کم تحرکی و هزینه کم انرژی روزانه در سلامت افراد جامعه بخصوص نونهالان و نوجوانان بنظر میرسد،مطالعه این عوامل از ضروریات یک جامعه محسوب میشود.چنانچه دربسیاری از جوامع دیگر (بخصوص در جوامع غربی)  چنین مطالعاتی انجام شده است.ولی متاسفانه در کشور ما به این موضوع بها داده نشده ، بطوریکه فقط یکبار و آنهم فقط در یک منطقه از کشورمان (شمالغرب کشور) ، تحقیقی توسط دکتر ترتیبان و همکارانش در این باره صورت گرفته است. از آنجایی که  قشر جمعیتی زیادی ازکشور ما را کودکان و نوجوانان تشکیل می دهند، لذا باید بیش از این به این موضوع مهم پرداخته شود، چرا که اهمیت کاربردی داشته و باید نتایج تحقیقات در این زمینه و در این رده سنی کارشناسی شده و در مدارس که یکی از مهمترین بسترهای فعالیتی دانش آموزان میباشد، اعمال گردد.

 

از سوی دیگر نبود چنین اطلاعاتی در شهر ارومیه، مارا بر آن داشت تا به بررسی سطوح فعالیت بدنی و هزینه انرژی روزانه در دانش آموزان پسر 9 تا 12 ساله،دبستان های ناحیه یک ارومیه بپردازیم،تا اطلاعات و نتایج حاصل از آن را دراختیار خانواده ها،مربیان تربیت بدنی ،موسسات آموزش و پرورش و کارشناسان بهداشت قرار دهیم،تا با توجه به اطلاعات این تحقیق به تصمیم گیری و اصلاحات لازم اقدام نمایند. زیرا به نظر میرسد که در این رده سنی کودکان، برنامه ریزی های آموزشی و تغذیه ای و اوقات فراغت از پایه های علمی مناسب و بر مبنای ارزیابی های سطح فعالیت بدنی و بدنبال آن نیز نیاز سنجی سطح انرژی موردنیاز فعالیت، برخوردار نمی باشند.

 

 

 

1-4  اهداف تحقیق:

 

1-4- 1 اهدف کلی:

 

بررسی سطح هزینه انرژی و سطوح فعالیت بدنی روزانه در دانش اموزان پسر 9 تا 12 سال دبستان های ناحیه یک ارومیه.

 

 

 

1-4-2اهداف جزئی:

 

1. بررسی دامنه متوسط سطح هزینه انرژی و سطح فعالیت بدنی روزانه در پسر ان دانش آموز رده سنی 10-9 سال ناحیه یک ارومیه.

2. 

3.  

 

1. بررسی دامنه متوسط سطح هزینه انرژی و سطح فعالیت بدنی روزانه در پسر ان دانش آموز رده سنی 11تا 12 سال ناحیه یک ارومیه.

 

1. بررسی کمیت سطوح فعالیت بدنی دانش آموزان پسر 9 تا 10 سال و 11 تا 12 سال ناحیه یک ارومیه.

 

1. بررسی ارتباط بین سطح هزینه انرژی روزانه و سطوح فعالیت بدنی در دانش آموزان 12-9 سال ناحیه یک ارومیه.

1-5 فرضیه ها:

 

1.در پسران دانش آموز رده سنی 10-9 سال ناحیه یک ارومیه، سطح هزینه انرژی و سطح فعالیت بدنی روزانه در  دامنه  متوسطی قرار دارد.

 

2.در پسران دانش آموز رده سنی12-11 سال ناحیه یک ارومیه، متوسط سطح هزینه انرژی و سطح فعالیت بدنی روزانه در دامنه پایینی قرار دارد.

 

3.دانش آموزان پسر 9 تا 10 سال و 11 تا 12 سال ناحیه یک ارومیه، از نظر سطوح فعالیت بدنی در کمیت پایین قرار دارند.

 

4. بین سطح هزینه انرژی روزانه و سطوح فعالیت بدنی در دانش آموزان 12-9 سال ناحیه یک ارومیه ارتباط وجود دارد.

1-6 تعریف واژه ها و اصطلاحات پژوهش:

 

سطوح فعالیت بدنی:

 

فعالیت بدنی هرگونه تحرک بدنی که مستلزم هزینه انرژی باشد را گویند. ( سینها و همکاران 2002 ).

 

فعالیت بدنی یک رفتار انسانی چند بعدی که شامل رفتارهای متعددی مانند بازی کردن،انجام کارهای عادی روزمره،ورزش های سازمان دهی شده و تمرینات ورزشی می باشد که در نهایت باعث افزایش هزینه انرژی می شود.در این تحقیق برای ارزیابی سطح فعلیت بدنی از پرسشنامه فعالیت بدنی کودکان(PAQ-C) استفاده شده است.

 

شاخص توده بدنی (BMI):

 

شاخص توده بدنی بی‌ام‌آی ( (BMI، مخفف body mass index) )سنجشی آماری برای مقایسه وزن و قد یک فرد است. در واقع این سنجش میزان چاقی را اندازه گیری نمی‌کند بلکه ابزاری مناسب است تا سلامت وزن فرد با توجه به قدش تخمین زده شود. این شاخص در بین سال‌های 1830 تا 1850 توسط آدولف کوتله دانشمند بلژیکی ابداع شد.

 

BMIیک روش معتبر برای ارزیابی وضعیت لاغری یا چاقی در افراد میباشد که از تقسیم وزن (کیلو گرم) بر مجذور قد (متر) بدست می آید. در تحقیق فوق از شاخص BMI برای تعیین توده بدنی کودکان استفاده گردید.

 

 

 

PAQ-C :

 

پرسشنامه روشی است که هم از سوی خود کودکان و هم از سوی والدین کودکان بیشتر مورد قبول        می باشد. (هایدی و همکاران، 2006).

 

پرسشنامه PAQ-C)) یکی از کاربردی ترین روش های نظری برای برآورد هزینه انرژی و سطوح فعالیت بدنی است که امکان استفاده از آن در جمعیتی با نمونه های آماری بزرگ را دارا می باشد.

 

برای اندازه گیری سطح فعالیت بدنی ،از این پرسشنامه فعالیت بدنی استفاده شد.پرسشنامه PAQ-C  یک پرسشنامه استاندارد 9 سوالی برای اندازه گیری سطح فعالیت بدنی کودکان 8 تا 14 سال میباشد.این پرسشنامه با نمره گذاری سطح فعالیت بدنی دانش آموزان،آنرا با نمره ای از 1 تا 5 تعیین میکند.

 

اعتبار این پرسشنامه بالا بوده و پایایی آن نیز برای دختران 83 R=% وبرای پسران،80 R=%رویهم رفته بالا میباشد. (کروکر1997)

 

کودکان 9 تا 12 سال:

 

یکی از مهتمرین سالهای رشد در افراد که در برخی مقالات از آن به دوران طلایی رشد یاد شده است.در دانش آموزان نه تا دوازده سال معمولا جهش ناگهانی رشد جسمانی مشاهده می شود. نتایج بررسی های روویز و همکاران ( 2006) ، نشان داد که در کودکان دبستانی شدت و مدت زمان شرکت در برنامه های فعالیت بدنی تأثیرات سودمندی بر عوامل خطرزای قلبی – عروقی و عوامل متابولیکی داشته است . بطوریکه با افزایش شدت و مدت زمان فعالیت بدنی میزان شیوع بیماری های قلبی – عروقی و متابولیکی در پسران و دختران کاهش یافت . در تحقیق حاضر جامعه آماری هدف دانش آموزان 9 تا 12 ساله مدارس ابتدایی ناحیه یک ارومیه بودند.

 

شهرستان ارومیه:

 

ارومیه یکی از شهرهای ایران و مرکز استان آذربایجان غربی است. جمعیت این شهرستان طبق سرشماری سال 1390 برابر با 963738 نفر بوده‌است که از این تعداد 486445 نفر آنان مرد و 477293 نفر آنان زن بوده‌اند. از لحاظ جغرافیایی ارومیه در جلگه گسترده و سرسبزی به درازای ۷۰ کیلومتر و به پهنای ۳۰ کیلومتر واقع شده که اطراف آن تا کیلومترها پوشیده از باغات انگور و سیب و کشتزار است. دریاچه ارومیه در شرق و دریاچه مارمیشو در غرب این شهر قرار دارد. این شهر به علت آب و هوای معتدل و داشتن مناظر زیبا، یکی از شهرهای گردشگری ایران محسوب می‌شود. بلندی ارومیه از سطح دریا ۱۳۳۲ متر است.

 

منطقه جغرافیایی که تحقیق فوق در آن انجام گرفت شهرستان ارومیه و مدارس دولتی ابتدایی پسرانه ناحیه یک شهرستان مذکور میباشد.

 

هزینه انرژی روزانه:

 

هزینه انرژی روزانه عبارت است از متوسط انرژی مصرفی توسط فرد یا گروهی از افراد در طول دورۀ زمانی 24 ساعت. (فریدسون و همکاران 1991). بر اساس این تعریف میزان هزینه انرژی روزانه یک مقدار متوسط از انرژی مصرفی در طی یک روز معین می باشد و به تمامی روزها اطلاق نمی شود.

 

هزینه انرژی روزانه در دانش آموزان مورد مطالعه در تحقیق ،بر اساس فعالیت یک هفته ای آنها که در پرسش نامه آمده بود، ارزیابی گردید.

 

سطوح فعالیت بدنی در کودکان:

 

الگوهای فعالیتی در کودکان کاملاً با الگوهای فعالیتی بزرگسالان متفاوت می باشد. کودکان و نوجوانان بر خلاف بزرگسالان بیشتر به فعالیت های دوره ای با شدت بالا که دارای چارچوب مشخص نیست ، روی می آورند و میزان مشارکت آن ها در فعالیت های مداوم و منظم بسیار کم می باشد .

 

 

 

شماری از تحقیقات پیشنهاد می کنند که الگوهای فعالیت بدنی در دوران کودکی و نوجوانی در پایه ریزی عادات فعالیت بدنی در بزرگسالی سهیم می باشند. (مارگاریت و همکاران،1997).

 

فعالیت بدنی در دوران کودکی و نوجوانی می تواند تغییراتی را ایجاد کند که سلامتی در دوران بزرگسالی و پیری را موجب گردد.(ال هازا و همکاران، 2004).

 

آموزش و پرورش ناحیه یک ارومیه:

 

آموزش و پرورش یا تعلیم و تربیت دارای مفهوم و کاربرد گسترده و پیچیده، و در نتیجه مبهمی است. در تعریف این مفهوم، نه تنها میان مردم عادی،بلکه میان صاحب‌نظران تعلیم و تربیت هم اختلاف ‌نظر وجود دارد. همچنین مفاهیمی مانند سوادآموزی، کارآموزی، بارآوردن، پروردن، تأدیب، اجتماعی کردن، و… نیز جزئی از «آموزش و پرورش» محسوب می‌شوند یا با آن همپوشی دارند.

 

اهداف آموزش و پرورش ابتدایی ، مبنای تعیین روشها ، محتوا، سازماندهی محتوا ، ارائه محتوا و سایر اجزاء تعلیم و تربیت  می باشند.

 

آموزش و پرورش ارومیه شامل 2 ناحیه میباشد ، و هر ناحیه تعداد زیادی از دانش آموزان را در خود جای داده است.تا جاییکه جامعه آماری پژوهش حاضر را که دانش آموزان پسر 9 تا 12 سال مدارس دولتی آموزش و پرورش ناحیه یک بودند ، تعداد 9451 نفر  شامل می شدند. که از این تعداد برای هر رده سنی 50 نفر که جمعا  رویهم رفته 200 نفر را تشکیل می دادند، انتخاب و تحقیق بر روی آنها صورت گرفت.