وبلاگ

:

 

اجتماعی کردن صحیح افراد و کسب مهارت های اجتماعی لازم ، برای زندگی همواره یکی از اهداف اساسی هرجامعه می باشد. چـرا که رشد اجتماعی درجریان اجتمــاعی شدن به وجود می آید، باعث سازگاری و برقــراری ارتباط صحیح افراد با دیگران می شود و آن ها را از این طریق قادر به شکوفایی استعدادهای بالقوه شان می سازد . جریان اجتماعی شدن که در آن مهارت ها، انگیزه ها ، ارزش ها ، هنجارها و رفتارهای فرد شکل می گیرد تا به شکل مطلوب  در جامعه رفتار کند ؛ازکودکی آغاز و درطول عمر ادامه می یابد.

 

 بروز برخی از مشکلات درجامعه ناشی از عدم رشد افراد در زمینه ی تربیت اجتماعی است. پرورش بعد اجتماعیِ افراد در توسعه و رشد سایر ابعاد زندگی فرد نیز مؤثر است. نوجوانان وجوانان جهت رسیدن به ارزش ها و به دنبال آن زندگی سالم و لذّت بخش ، سعی درکسب مهارت های اجتماعی دارند. برخی از افراد ، سازمان ها و نهادها در اجتماعی کردن افراد نقش اساسی دارند که خانواده ابتدا به شکل غیر رسمی به این امر می پردازد  وسپس مدرسه، گروه دوستان و رسانه های جمعی می توانند در کسب مهارت های  اجتماعی کودکان و نوجوانان نقش تعیین کننده ای داشته باشند.

 

بنابراین بدیهی است که هرگونه تلاشی در جهت پرورش مهارت های اجتماعی افراد بایستی از خانواده شروع و سپس در برنامه رسمی و غیر رسمی مدارس بر اساس رشد دانش آموزان ادامه یافته و در ارتباط با گروه دوستان (به ویژه در دوره ی نوجوانی و جوانی که گرایش به مستقل شدن دارند) ، وسپس رسانه های جمعی زمینه ی کسب مهارت های اجتماعی به شکل مطلوب فراهم آید.

 

 با توجــّه به مطالب فوق این پژوهش ، سعی برآن دارد تا تأثیری که خانواده ، مدرسه ،گروه دوستان و  رسانه های جمعی به ویژه تلویزیون درکسب مهارت های اجتماعی ایجاد می کنند را مورد بررسی قرار دهد.

 

   

 

 

 

فصل اول:

 

کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

  فصل اوّل

 

کلیـات تحقیق

 

 

 

• طرح مساله

رفتار اجتماعی بر تمامی جنبه های زندگی افراد سایه می افکند و بر سازگاری و شاد کامی بعدی آنها تاثیر می گذارد. توانایی فرد از نظر کنار آمدن با دیگران و انجام رفتارهای اجتماعی مطلوب، میزان محبوبیت او را در میان والدین ، معلّمان ، همسالان و دیگر افراد جامعه مشخص می کند. اجتماعی شدن فراگردی است که به واسطه آن هر فرد، دانش و مهارت های اجتماعی لازم را برای مشارکت مؤثر و فعّال در زندگی گروهی و اجتماعی کسب می کند( بروم و سلینک ،1386 ). این فراگرد به افراد این امکان را  می دهد تا شخصیّت  ویژه ای را برای خود کسب کنند و وارد اجتماع شوند. کسب مهارت های اجتماعی یکی از عناصر اصلی اجتماعی شدن در کلیه فرهنگ ها است که طی دو تا سه دهه اخیر مورد توجّه دانشمندان قرار گرفته است. شخصی که دارای مهارت های اجتماعی است می تواند به انتخاب و ارائه رفتارهای مناسب در زمان و موقعیّت معین دست بزند که جدا از فرهنگ و زمینه اجتماعی فرد نیست. مهارت های اجتماعی عبارتند از رفتارهای انطباقی فراگرفته شده که فرد را قادر می سازد با افراد دیگر روابط متقابل داشته باشد، واکنش های مثبت بروز دهد و از رفتارهایی که پیآمد منفی دارند اجتناب ورزد . مهارت های اجتماعی رفتارهایی نظیر همکاری، مسئولیت پذیری ، همدلی، خویشتن داری و خود اتکایی را شامل می شوند (کارتلج و میلبرن ،1372: 94).

 

اجتماعی شدن مهم ترین فرایند کسب مهارت های اجتماعی در کودکان است که متأثر از سطوح مختلف بوم شناختی شامل خانواده، مدرسه و جامعه می باشد .مهارت های اجتماعی افراد می تواند تأثیر شگرفی در کارکردهای انطباقی، تحصیلی، کیفیت زندگی ، ارتباطات با دوستان و توان بالقوه ی آن ها برای زندگی و آموزش در محیط با حداقل محدودیت داشته باشد. ماسن و دیگران  چهار عامل اساسی در اجتماعی شدن و کسب مهارت های اجتماعی را خانواده، مدرسه ، هم سالان و تلویزیون می دانند (ماسن ،1370 :56).

 

لیبرمن و دیویس(1975) در پژوهش خود به این نتیجــه رسیـــدند که بــــرای درمان مراجعــــان خود باید تجربیات خوشایندی از طریق تقویت کننده های وابسته به رفتارهای اجتماعی مناسب فـراهم آورده و آمـــوزش مهـارت های اجتماعی را بیش از حد مورد توجّه قرار دهند.

 

بیکر و همکاران (1978) در پژوهش خود با نام مهارت های اجتماعی در کودکان سنین پیش دبستانی دارای تأخیر در رشد، نشان دادند که خانواده در کسب مهارت های اجتماعی مؤثر بوده است.

 

زاک و همکاران (1979)  در پژوهش خود در یافتند که آموزش مهارت های اجتماعی و تحصیلی با یکدیگر مرتبط بوده، و وابستگی بالایی با هم دارند.همچنین مدرسه و خانواده به منزله ی یک موقعیّت مهم برای آموزش مهارت های اجتماعی قلمداد می شوند.

 

کارسورا (1985)  نیز در یک مطالعه کاملاً وسیع با نمونه های قابل اطمینان عوامل مؤثر در مهارت های اجتماعی مانند خانواده، همسالان وهم بازی ها را مورد تائید قرار داده است.

 

فاتـحی زاده و فتـحی (1380) در پـژوهش خود با عنـوان بررسی عملکرد مدرسه در ایجاد و پرورش مهارت های اجتماعی دانش آموزان دختر دبیرستانی به این نتیجه رسیدند که مدرسه و برنامه درسی نقش مؤثری در ایجاد و پرورش مهارت های اجتماعی دارند.

 

یارعلی(1383 ) در پژوهش خود به نقش برنامه درسی و محتوای کتاب های درسی در کسب مهارت های ارتباطی و اجتماعی اشاره می کند.

 

 

 

1-2- اهمیت و ضـرورت تحقیق

 

رفتار اجتماعی بر تمامی جنبه های زندگی افراد به ویژه برسازگاری و شادکامی آنان تأثیرمی گذارد. نارسایی درمهارت های اجتماعی می تواند برسازگاری اجتماعی ، تعادل عاطفی ، پیشرفت تحصیلی و درآینده بر پیشرفت شغلی افراد تأثیر منفی به جای گذارد ( متسون، 1384: 10).

 

تربیت اجتماعی به مجموع واکنش ها و نگرش ها ومهارت هایی اطلاق می شود که فرد باید در مورد خـود ، خانواده ، همسالان ، گروه های

 اجتماعی ، دوستان ، همسایگان ، نهادها ، جامعه ملی و بالاخره ، جوامع انسانی و بشریّت کسب کند. هدف نهایی تربیت اجتماعی : جامعه پذیری ،کسب مهارت های اجتماعی ، پرورش افراد متفکر و نقاد و تربیت شهروند مطلوب است.

 

اهمیّت مهارت های اجتماعی به عنوان مهم ترین عامـل اجتماعی شدن و سـازگاری اجتماعی را هیچ گاه نمی توان از نظردور داشت و بی شک توجه به هوش اجتماعی ، رشد اجتماعی و تربیت اجتماعی درکنار دیگر ابعاد رشد و حیطه های تعلیم و تربیت ازجایگاه ویژه ای برخوردار است. تاجایی که “ثوراندایک” هوش را به سه دسته هوش اجتماعی، هوش عینی و هوش انتزاعی قسمت کرده است (متسون  ،1384 :  9) .

 

لذا با در نظر گرفتن اهمیّت و نقش مهارت های اجتماعی درشکل گیری زندگی اجتماعی فرد، توجّه ویژه ای به این موضوع شده و این تحقیق دراین زمینه صورت می پذیرد . ضمناً  بررسی میزان و نحوه ی کسب مهارت های اجتماعی و نقش آن در زندگی اجتماعی دختران توسط خانواده ، مدرسه و گروه دوستان برای آینده دختران ضروری به نظر     می رسد.

 

 

 

1-3-  سئوالات تحقیق :

 

– منظور از رشد اجتماعی، تربیت اجتماعی و جامعه پذیری چیست؟

 

– منظور از مهارت های اجتماعی چیست؟

 

– انواع مهارت های اجتماعی در دیدگاه های مختلف کدامند؟

 

– چه عواملی بر کسب مهارت های اجتماعی دختران نقش دارد؟

 

 

 

1-4- فرضـیه های تحقیق :

 

1- خانواده بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تأثیر دارد .

 

2- مدرسه بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تأثیر دارد .

 

3-گروه دوستان بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تأثیر دارد.

 

4- تلویزیون بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تأثیر دارد.

 

5- میزان تاثیر گذاری هر کدام از عوامل فوق در مقایسه با یکدیگر در کسب مهارت های اجتماعی دختران  متفاوت می باشد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

متغیر مستقل	متغیر وابسته
خانواده	مهارت های اجتماعی
مدرسه	مهارت های اجتماعی
گروه دوستان	مهارت های اجتماعی
تلویزیون	مهارت های اجتماعی

 

 

 

 

1-5  اهــداف تحقیـق

 

1-5-1- اهــداف کلـی

 

بررسی عوامل مؤثر بر کسب مهارت های اجتماعی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه در شهر اصفهان (با تأکید بر خانواده ، مدرسه ، گروه دوستان و تلویزیون).

 

 

 

1-5-2-اهـداف جزئی                                            

 

الف- شنـاخت عوامـل مؤثر بر کسب مهــارت های اجتمــاعی دانش آموزان دختــر در مقطع متوسطه شهر اصفهان.

 

ب- شناســایی تأثیــر خــانواده بر کسب مهارت های اجتمــاعی دانش آموزان دختر در مقطع متوسطه شهر اصفهان.

 

پ- شناســایی تأثیــر مدرســه بر کسب مهارت های اجتمــاعی دانش آموزان دختر در مقطع متوسطه شهر اصفهان.

 

ت-شناسایی تأثیر گروه دوستان بر کسب مهارت های اجتماعی دانش آموزان دختـر در مقطع متوسطه شهر اصفهان.

 

ج- شناســایی تأثیــر تلویزیون بر کسب مهارت های اجتمــاعی دانش آموزان دختـر در مقطع متوسطه شهر اصفهان.

 

چ-  بررسـی میــزان تأثیر گذاری هر کــدام از عوامــل فوق در مقایسه با یکــدیگر در کسب  مهارت های اجتماعی دختر در مقطع متوسطه شهر اصفهان.

 

 

 

1-6- موانع و مشکلات تحقیق

 

محدودیت های تحقیق به شرح زیر می باشد:

 

–  عدم وجود تحقیقات مشابه داخلی و خارجی پیرامون موضوع پژوهش

 

– عدم وجود منابع کافی مرتبط با  موضوع پژوهش به صورت فارسی و انگلیسی

 

–  گسترده بودن دامنه‌ی تحقیق و دامنه ی فرضیه ها، که هر کدام می توانست موضوع یک پژوهش باشد.

 

– محدودیت های اجرایی ناشی از برنامه های اداری آموزش و پرورش

 

–  عدم حمایت های لازم توسط سازمان ها و موسساتی مانند آموزش و پرورش و یا آموزش عالی و به ویژه حمایت های مالی  

 

–  عدم همکاری  مدیران و کارکنان آموزشگاه ها در بعضی از نواحی و مناطق

 

– عدم  تمایل پاسخگویان به بعضی از سئوالات پژوهش در زمینه ی مسایل مالی و یا شغلی و تحصیلی خانواده ها

 

 

 

1-7- روش تحـقیق

 

روش‌ تحقیق در پژوهش حاضر  از نوع توصیفی می باشد و با بهره گرفتن از روش پیمایشی  صورت می پذیرد. ضمناً برای گرد آوری اطلاعات و برای تدوین چارچوب نظری تحقیق و پیشینه ی تحقیق از  روش اسنادی و کتابخانه ای استفاده شده است.

 

در این پژوهش از روش‌های مختلف میدانی، پیمایشی و اسنادی و کتابخانه ای استفاده می شود.

 

در تبیین نظری و تحلیل مهارت های اجتماعی، از روش اسنادی  و کتابخانه‌ایی و منابع اینترنتی استفاده می گردد و جهت بررسی تآثیر عوامل مختلف بر مهارت های اجتماعی دختران از پژوهش پیمایشی استفاده می شود که اصلی ترین روش دراین پژوهش می باشد.

 

علّت انتخاب روش پیمایشی این بوده که، پژوهش حاضر در مورد عوامل مختلف (خانواده، گروه دوستان، مدرسه و تلویزیون) مؤثر بر مهارت های اجتماعی دختران بوده است و برای بررسی  تآثیر این عوامل از ابزار پرسشنامه و تحلیل پیمایشی که  قابل اعتماد ترین وسیله است و درعین حال بیشترین حجم اطلاعات را با کمترین هزینه انتقال می دهد، استفاده شده است.

 

در روش میدانی، جامعه آماری این پژوهش را دختران دوره ی متوسطه شهر اصفهان تشکیل می دهند. براساس اطلاعات و آمار اخذ شده از گروه آمار و برنامه ریزی  اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان، تعداد دختران دانش آموز در دوره ی متوسطه سال تحصیلی 1389- 1390 برابر با  46270   نفر می باشد . در این تحقیق حجم نمونه از روش نمونه‌گیری تصادفی با توجه به نواحی و مناطق  محل تحصیل دانش آموزان  استفاده می شود . اطلاعات مورد نیاز را با بهره گرفتن از ابزار پرسشنامه جمع آوری نموده و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و استنباطی لازم و نرم افزار SPSS استفاده شده است.

 

فهرست و شناسنامه ندارد.