ما در عصری زندگی میکنیم که ورزش در زندگی بیشتر افراد جامعه رسوخ کرده است. افراد بنا به دلایل مختلف در برنامه های فعالیت بدنی شرکت می کنند. علاقه و شرکت در ورزشهای رزمی مانند کاراته، تکواندو و ووشو در سالهای گذشته به میزان زیادی افزایش یافته است. برای مثال بیرر ( 1996 ) عنوان می کند بیش از 75 میلیون نفر در ردهی نوجوانان در سرتاسر جهان، حداقل در یکی از ورزشهای رزمی حضور فعال دارند(1). در بین رشتههای مختلف ورزشی، ورزش تکواندو را میتوان به دلیل جذابیتهای خاصش، پرطرفدارترین ورزش رزمی در بین کشورها و ملتها معرفی نمود. چرا که در حال حاضر بیش از 150 کشور، این ورزش را بعنوان یکی از ورزشهای رسمی کشور خود پذیرفته اند(2). در ایران علاقمندان زیادی به ورزش پرتحرک تکواندو میپردازند بطوریکه این ورزش بصورت یک ورزش مدرسهای در آمده است(3). اما به دلیل طبیعت برخوردی بودن ورزش تکواندو میزان شیوع آسیب در این رشته ورزشی بخصوص در حیطه رقابتی و قهرمانی در سطح بالایی قرار گرفته است(4). یکی از دلایل بروز این آسیبها این است که در این ورزش در حین تمرین و بخصوص مبارزات حدود 90 درصد ضربات توسط پاها از طریق حرکات پر قدرت- ظریف و سریع خم و راست شدن زانو و در درجات مختلف دامنه حرکتی مفصل ران اجرا میشوند (5). همچنین در خلال بالا آوردن اندام تحتانی احتمال برخورد ضربات مستقیم به ران و زانوی فرد وجود دارد بنابراین در این رشته ورزشی مفصل زانو همیشه تحت فشار و استرس زیادی است و به تبع آن احتمال بروز آسیب این مفصل نیز بالاست(3).
در سالهای گذشته تحقیقات چندی در جهت ارزیابی میزان آسیبهای رخ داده در ورزشهای رزمی بخصوص تکواندو صورت گرفته است. رهنما و همکاران (2007) با تحقیق بر روی تکواندوکاران ردهی ملی ایران میزان آسیب را به ازای هر 1000 ورزشکار شرکت کننده در مسابقات 6/53 مورد گزارش کردند و عنوان کردند که از هر 100 ورزشکار27 نفر در معرض آسیب قرار داشتند. میزان آسیبهای رخ داده در اندام تحتانی با 5/60 درصد به طور معناداری بیشتر از سایر نقاط بدن بوده است (7/169=x2 و 05/0>p). همچنین میزان آسیبهای عضلانی-وتری به طور معناداری بیشتر از سایر آسیبها بوده است(05/0>p). نتایج همچنین نشان داد مهمترین عوامل ایجاد آسیب، خطای تکنیکی حریف (8/17 درصد)، کاربرد تکنیک اشتباه (3/11 درصد) و آسیبدیدگی قبلی (1/11 درصد) بود و از نظر پزشک مسابقات مربیان، و ورزشکاران مهمترین سازوکار بروز آسیب مربوط به ضربهی حریف (4/63 درصد) و ضربه زدن به حریف (8/21 درصد) بوده است(6).
کاظمی و همکاران(2008) در تحقیقی که آسیبهای تکواندوکاران را به مدت 9 سال ارزیابی کرد، گزارش داد که 532 نفر آسیب دیدهاند شامل 363 مرد و142 زن و 27 نفر دیگر که جنسیت آنان ثبت نشد و 367 نفر آسیب مجدد داشتند. میانگین آسیب برای ورزشکاران با آسیب مجدد، 78/2 آسیب بوده و تفاوتی بین میزان کلی آسیبها در پسران و دختران مشاهده نشد. در این تحقیق شایعترین مکانیزم های آسیب شامل: ضربات تدافعی 9/43 درصد، ضربات تهاجمی 7/34 درصد، آسیب دیدگی قبلی 9/11 درصد و افتادن 9/3 درصد بوده اند و شایعترین محلهای آسیب را نیز، سر با 86/18 درصد، پا با 16/16 درصد، انگشتان با 43/9 درصد و زانو با 42/8 درصد تشکیل دادند. در نواحی مختلف بدن به ترتیب اندام تحتانی با 7/54 درصد، سر و گردن با 3/23 درصد، اندام فوقانی با 2/12 درصد و تنه با 8/9 درصد در معرض آسیب بودند(7).
با توجه به افزایش روزافزون تعداد افراد شرکت کننده در فعالیتهای ورزشی به ویژه ورزش قهرمانی، سلامت ورزشکاران بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. علاوه بر این، با توجه به هزینه هایزیاد درمان برای بسیاری از آسیبهای ورزشی و همچنین خسارات جبرانناپذیری که ممکن است در نتیجه آسیب دیدگی به ورزشکاران، مربیان و حتی دیگر افراد جامعه وارد شود، تلاش و توجه محققان و دیگر متولیان امور ورزش بر شناخت نوع، شدت، مکانیزم و شیوع آسیب دیدگی در رشتههای مختلف ورزشی متمرکز شده است تا بتوان راه کارها و راهبردهایی در راستای کاهش و پیشگیری از بروز آسیب دیدگی ارائه داد(8). با توجه به کمبود مطالعات انجام شده در خصوص آسیب زانو به خصوص در ورزشکاران تکواندوکار نخبه، هدف از این مطالعه بررسی شیوع و مکانیسم آسیبهای مفصل زانو در تکواندوکاران حرفهای است.
1-2- شرح و بیان مساله پژوهشی
امروزه ورزش بخش تفکییک ناپذیری از موضوع سلامتی و تندرستی به حساب می آید و شرکت در فعالیتهای ورزشی بعنوان وسیلهای برای دستیابی به زندگی سالم و با نشاط قلمداد می شود(9). مزایای متعدد تندرستی و فعالیت بدنی، به حمایت عمومی از فعالیت بدنی و ورزش منظم منجر شده است. با وجود این مزایا، ورزش و تمرینات، با خطراتی همچون آسیبهای عضلانی اسکلتی همراه هستند(10).
مطالعه و بررسی آسیب های ورزشی و شناخت عوامل ایجاد کننده و برنامه ریزی جهت پیشگیری از آنها در ورزش حرفهای امروزی از اهمیت و جایگاه ویژهای برخوردار است. چرا که بروز این آسیبها سالیانه مخارج سنگینی بر دوش باشگاههای ورزشی وارد می کند(3). ورزش تکواندو از سبکهای غنی و زیربنایی هنرهای رزمی است که سابقه آن به 1500 سال قبل برمیگردد. شیوهء مبارزه در آن آزاد و به گونه ای است که از دستها و پاهای غیرمسلح برای ضربه زدن و دفاع در برابر حریف استفاده می شود. در این ورزش ضربه به سر و صورت حریف آزاد است. به دلیل طبیعت برخوردی ورزش تکواندو و استفادهء زیاد از حرکاتی مانند ضربهزدن، ساقبهساق شدن و افتادن، میزان شیوع آسیب در این رشته ورزشی در سطح بالایی است(4و11).
در بین رشتههای مختلف ورزشی، ورزش تکواندو را میتوان به دلیل جذابیتهای خاصش، پرطرفدارترین ورزش رزمی در بین کشورها و ملتها معرفی نمود. چرا که در حال حاضر بیش از 150 کشور، این ورزش را بعنوان یکی از ورزشهای رسمی کشور خود پذیرفتهاند(2). این رشته ورزشی در 140 کشور دنیا به صورت رسمی دنبال می شود و 120 کشور به صورت رسمی در فدراسیون جهانی تکواندو عضوند(11). در ایران علاقمندان زیادی به ورزش پرتحرک تکواندو میپردازند بطوریکه این ورزش بصورت یک ورزش مدرسهای در آمده است(3).
در مطالعه ای بیرر و هالبروک در طول 18 سال به بررسی شیوع آسیبهای ورزشهای رزمی پرداختند که نتایج آن 36 درصد آسیب در تکواندو و 31 درصد در کاراته و 7 درصد در جودو را نشان داد(12). تحقیقات گذشته بالاترین ناحیه شیوع آسیب تکواندوکاران را اندام تحتانی با میانگین 64/53 درصد گزارش کردند. در این میان مفصل زانو یکی از شایعترین محلهای بروز آسیب در اندام تحتانی محسوب می شود(13).
مفصل زانو در حقیقت بزرگترین مفصل بدن و یکی از مهمترین مفاصل بدن از لحاظ ایجاد ثبات و استحکام تحمل وزن بدن است. با وجود این به دلایلی همچون فشار نسبتا زیاد و بافت عضلانی نا متعادل از آسیبپذیرترین مفاصل بدن بشمار می رود(14). ورزش تکواندو به دلیل طبیعت برخوردی، دارای 80 درصد تکنیکهای ضربه است(13). بدلیل اینکه در این ورزش حدود 90 درصد از ضربات از طریق خم و راست شدن زانو به بدن حریف وارد می شود دور از ذهن نخواهد بود که زانوها در معرض آسیب بیشتری قرار داشته باشند(3).
اولسن و همکاران(2006) به این مطلب اشاره کردند که بهترین راهبرد جلوگیری و پیشگیری از آسیب شناسایی فاکتورهایی است که موجب بروز آسیب میشوند(15). در سالهای گذشته تحقیقات چندی در جهت ارزیابی میزان آسیبهای رخ داده در ورزشهای رزمی بخصوص تکواندو صورت گرفته است ولی تحقیقاتی که بطور اختصاصی آسیبهای مفصل زانوی تکواندوکاران را ارزیابی کند یافت نشده است. لذا هدف از این تحقیق بررسی شیوع و مکانیسم آسیبهای مفصل زانو در تکواندوکاران حرفهای است.
1-3- اهمیت و ارزش تحقیق
تکواندو یکی از هنرهای رزمی است که میتوان آن را بعنوان اولین ورزش رزمی المپیکی مطرح کرد. هماکنون تکواندو را میتوان بعنوان پر طرفدارترین ورزش رزمی در جهان معرفی کرد. در ایران نیز این ورزش حدود 40 سال سابقه دارد و افراد زیادی به صورت آماتور و حرفهای به این ورزش مشغولند(2). به دلیل ماهیت مبارزهای و رقابتی این رشته ورزشی، احتمال بروز آسیب ورزشکاران این رشته در سطح بالایی است(4و11). یکی از شایعترین مفاصل آسیبپذیر در تکواندوکاران مفصل زانو می باشد.
هر ساله مبالغ هنگفتی صرف درمان آسیبهای ورزشی در ورزشکاران می شود که مفصل زانو از جمله این آسیبهاست که پس از آسیب، ورزشکاران را تا مدتی از صحنه ورزش دور می کند. و این از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نمی باشد(16).
اولسن و همکاران (2006) به این مطلب اشاره کردند که بهترین راهبرد جلوگیری و پیشگیری از آسیب شناسایی فاکتورهایی است که چگونگی اتفاق افتادن آسیب را شرح میدهد(15). بنابراین بررسی آسیبهای مفصل زانو در ورزش تکواندو با توجه به سیل عظیم طرفداران و ورزشکارانی که در این رشته فعالیت دارند و همچنین شیوع زیاد آسیبهای زانو در این ورزش(2)، توجه ویژهای را میطلبد. در تحقیقات گذشته آسیبهای مفصل زانو در ورزش تکواندو کمتر مورد توجه و بررسی واقع شده است و تا کنون اطلاعات مفیدی در این زمینه ارائه نشده است، بنابراین ضرورت انجام یک بررسی و تحقیق علمی در این زمینه جهت بالا بردن میزان آگاهی افراد به منظور پیشگیری از وقوع آسیب کاملا احساس می شود، لذا هدف از این تحقیق بررسی شیوع علل و مکانیسم آسیبهای مفصل زانو در تکواندوکاران حرفهای است.
1-4- اهداف تحقیق
1-4-1- هدف کلی
بررسی شیوع و مکانیزم آسیبهای زانو در تکواندوکاران حرفهای ایران.
1-4-2- اهداف فرعی تحقیق
- تعیین شیوع آسیبهای زانو در تکواندوکاران لیگ برتر ایران.
- تعیین مکانیزم آسیب رباط متقاطع قدامی در تکواندوکاران حرفهای ایران.
- تعیین مکانیزم آسیب رباط متقاطع خلفی در تکواندوکاران حرفهای ایران.
- مقایسه میزان بروز آسیبهای زانوی تکواندوکاران حرفهای ایران در پای برتر با پای غیر برتر آنها.
- مقایسه میزان بروز آسیبهای زانوی تکواندوکاران حرفهای ایران در پای اتکا با پای ضربهی آنها.
- مقایسه تکواندوکاران دارای آسیب ACL با تکواندوکاران دارای آسیب PCL از لحاظ بروز آسیب در پای برتر یا پای غیر برتر آنها.
- مقایسه تکواندوکاران دارای آسیب ACL با تکواندوکاران دارای آسیب PCL از لحاظ بروز آسیب در پای ضربه یا پای اتکای آنها.
- مقایسه تکواندوکاران دارای آسیب ACL با تکواندوکاران دارای آسیب PCL از لحاظ موقعیت پای آسیب دیده در لحظه بروز آسیب.
- مقایسه میزان بروز آسیبهای زانوی تکواندوکاران حرفهای ایران در دو حالت حمله و دفاع.
- مقایسه میزان بروز آسیبهای زانوی تکواندوکاران حرفهای ایران در مسابقه و تمرین.
- مقایسه میزان بروز آسیبهای زانوی تکواندوکاران حرفهای ایران در راندهای مختلف مسابقه.
- مقایسه نوع آسیبهای مفصل زانو “کشیدگی، پارگی، دررفتگی” در تکواندوکاران حرفهای ایران.
- مقایسه میزان بروز آسیبهای زانوی تکواندکاران حرفهای ایران در زمانهای مختلف لیگ برتر تکواندو.
1-5- فرضیه ها یا سوالهای ویژه تحقیق
- بین میزان بروز آسیب در اجزای آناتومیک مختلف موجود در زانوی تکواندوکاران حرفهای ایران تفاوت وجود دارد.
- بین مکانیزم های مختلف بوجود آورنده آسیب رباط متقاطع قدامی، در تکواندوکاران حرفهای ایران تفاوت وجود دارد.
- بین مکانیزم های مختلف بوجود آورنده آسیب رباط متقاطع خلفی، در تکواندوکاران حرفهای ایران تفاوت وجود دارد.
- بین میزان بروز آسیب درپای برتر و پای غیر برتر در تکواندوکاران حرفهای ایران تفاوت وجود دارد.
- بین میزان بروز آسیب در پای ضربه و پای اتکا در تکواندوکاران حرفهای ایران تفاوت وجود دارد.
- بین تکواندوکاران دارای آسیب ACL و تکواندوکاران دارای آسیب PCL از لحاظ بروز آسیب در پای برتر و پای غیر برتر آنها تفاوت وجود دارد.
- بین تکواندوکاران دارای آسیب ACL و تکواندوکاران دارای آسیب PCL از لحاظ بروز آسیب در پای ضربه و پای اتکای آنها تفاوت وجود دارد.
- بین تکواندوکاران دارای آسیب ACL و تکواندوکاران دارای آسیب PCL از لحاظ موقعیت پای آسیب دیده در هنگام بروز آسیب تفاوت وجود دارد.
- بین میزان بروز آسیب در دو حالت حمله و دفاع در تکواندوکاران حرفهای ایران تفاوت وجود دارد.
- بین میزان بروز آسیب در دو زمان تمرین و مسابقه در تکواندوکاران حرفهای ایران تفاوت وجود دارد.
- بین میزان بروز آسیب در راندهای مختلف مسابقه در تکواندوکاران حرفهای ایران تفاوت وجود دارد
- بین نوع آسیبهای مفصل زانو “کشیدگی، پارگی، دررفتگی و استخوانی” در تکواندوکاران حرفهای ایران تفاوت وجود دارد.
- بین میزان بروز آسیبهای زانوی تکواندکاران حرفهای ایران در زمانهای مختلف لیگ برترتکواندو ایران، تفاوت وجود دارد.
1-6- محدودیتهای تحقیق
1-6-1- محدودیتهایی که کنترل آنهادر اختیار محقق نبوده است
چون تحقیق گذشته نگر بوده و از آزمودنیها در مورد گذشته سوال شده است امکان دارد اطلاعات راجع به آسیبهای جزیی و خفیف بطور کامل بیاد نیامده باشد. به هر حال برای کاستن از شدت این محدودیت، ابتدا پرسش نامه بطور دقیق و شفاف طراحی شده و سپس منظور و هدف از هر سوال بطور کامل برای فرد آسیبدیده شرح داده شد. و در آخر مدارک پزشکی بازیکنان آسیبدیده در باشگاهها مورد بررسی قرار گرفت.
1-6-2- محدودیت هایی که کنترل آنها در اختیار محقق بوده است
برای کنترل برخی عوامل، محدودیتهای زیر از طرف محقق اعمال شده است.
برای کنترل نوع رشته، جامعه آماری فقط به رشته ورزشی تکواندو محدود شده است.
برای کنترل جنس، جامعه آماری فقط به مردان اختصاص داده شد.
برای کنترل میزان تجربه و سطح مهارت، جامعه آماری فقط به تکواندوکارهای حاضر در لیگ برتر محدود شد.
1-7- تعریف واژه ها
1-7-1- تعاریف نظری
پیچ خوردگی (اسپرین)
اسپرین زمانی رخ میدهد که بر مفصل و لیگامنت آن نیرویی فراتر از دامنه طبیعی آن وارد شود و تارهای لیگامنت بصورت کامل یا تعدادی تارها، پاره می شود.که در هنگام اتفاق افتادن این آسیب ممکن است فرد آسیب دیده صدایی شبیه به پوپ بشنود(9).
استرین
استرین زمانی رخ میدهدکه یک تاندون بر اثر نیرو و فشار بیش از حدکشیده یا پاره (به صورت کامل یا ناقص) شود(9).
دررفتگی
جابهجا شدن استخوان در مفصل از جای اصلی خود که ممکن است همراه با پارگی و آسیب به لیگامنتها و کپسول مفصلی باشد، را دررفتگی گویند(9).
شکستگی
زمانی رخ میدهد که استخوان درز یا شکاف برداشته و یا شکسته شود. شکستگی بسته به نوع آن، همراه با آسیب به بافت نرم اطراف شکستگی و پوست آن ناحیه می باشد(9).
بیشتمرینی
زمانی ورزشکار دچار بیشتمرینی می شود که زمان کافی برای بهبودی و استراحت بعد از تمرین و فعالیت خود نداشته باشد. تکرار فشار بر لیگامنت، تاندون، مفصل و استخوان منجر به ایجاد این آسیب می شود(9).
1-7-2- تعارف عملیاتی
بازی خانگی (میزبان)
زمانی که بازی در شهر و یا استادیوم اختصاصی تیم مورد نظر انجام گیرد، بازی خانگی نامیده می شود.
بازی خارج از خانه(میهمان)
زمانی که بازی در شهر و یا استادیوم اختصاصی تیم مقابل انجام شود، بازی خارج از خانه نامیده می شود.
فرم در حال بارگذاری ...
