کشور ما به رغم دورانهای روشن تاریخی و میراث زرین فرهنگی و دینی، در افق کنونی خود نسبت به کشورهای صنعتی غرب و حتی برخی جوامع شرقی پیشرو، از وضعیتی مناسب شأن تاریخی در توسعه اخلاق حرفهای برخوردار نیست. این در حالی است که تاریخ فرهنگی دینی این سرزمین حامل گنجهای گرانباری از میراث غنی خود در این مورد است. ایرانیان عهد باستان بر پایه آموزههای فرهنگی و آیینی خود یادمانی چشم نواز از مقوله کار و اخلاق حرفهای در ذهن بشر بر جای نهادهاند. آنجا که تکالیف و وظایف خاص و مقید بودن به ضوابط انسانی حاکم بر کار، فضیلتی اخلاقی تلقی میشد و سعادت اخلاقی هر کس را بر اساس کسب فضیلت ناشی از وقوف وی به خویشاکادری و ایفای وظیفه خود میسنجیدند. چه اینکه هدف نخست ادیان الهی نیز آموزش و ارتقای اخلاق پاگیری معنویت در جامعه انسان بوده است، تا آنجا که پیامبر مکرم اسلام (ص) هدف محوری رسالت خود را تکمیل سجایای اخلاقی در روح و جان و رفتار انسانها میداند. در این معنا اخلاق شالودهی اصلی زندگی معنوی و بنیاد تعالی و تکاپوی زندگی انسانی بشمار میآید. اما با وجود چنین پشتوانه و گذشتهای که اخلاق در آن محور آموزش و عمل، و اشتغال افراد و اجتماع و نقطه جوشان نیروی پویایی جامعه اسلامی و ایرانی بوده است، جامعه کنونی ما از فقدان یا نقصان دغدغههای اخلاقی در حرف کارکردی خود رنج میبرد (قراملکی و همکاران، 1386 :7). در موقعیتهای دشوار پیش آمده در حرفه با کمک ارزشهای اخلاقی میتوان از بین تمامی گزینه ها، گزینهای را که با اخلاق آن حرفه تطابق بیشتری دارد را انتخاب کرد، در بسیاری از مواقع که منافع حرفهای در مقابل منافع و ارزش بنیادین فردی و اجتماعی میگیرند، پایبندی به اصول و عقاید اخلاقی کمک بزرگی به انتخاب صحیح می کند. از آنجا که اصول اخلاقی و ارزشهای انسانی در مذهب، فلسفه، فرهنگ بومی، نسبت، خانواده، ملیت ریشه دارد، باید در خانواده، مدرسه، دانشگاه، انجمنهای حرفهای و تمام سطوح بر آموزش آن اهتمام شود. اخلاق حرفهای مجموعه ای از آییننامه ها و مقرراتی است که عمل اخلاقی را برای آن حرفه مشخص و خاص تعریف می کند و چارچوبی برای عمل و قضاوت اخلاقی یا غیراخلاقی هر حرفه محسوب می شود. هر چه روابط اعضای یک سازمان گستردهتر و مکررتر باشد، علاقی و منفعت طلبیهای خودخواهانه فردی مهار می شود و به سمت منفعت اجتماعی که نوعی رفتار اخلاقی است، گام برداشته می شود. این روابط قادر خواهد بود رفتار حرفهای هر فرد را کنترل کند و مانع ناهنجاریهای کاری در یک حرفه شوند، تصور ناقص و ناروا و تحلیل دادن مفهوم اخلاق حرفهای مهمترین مانع رشد اخلاقی در سازمانهاست و سبب می شود تا هر یک از افراد با گمان خود به ترویج اخلاق حرفهای بپردازد (ظهور و خلج، 95:1389).
اصول اخلاقی از قوانین کمال انسان و خیر او سخن میگوید. در هر حرفهای به مجموعه احکام ارزشی و تکالیف رفتار و سلوک و فرمانهایی برای عمل بستگی دارد. تحقق گوهر آدمی وابسته به تعلیم و تربیت است. انسان تنها موجودی است که بر چگونگی زندگی خود مسئول است، زیرا موجودی است اندیشمند، دارای اراده و مختار
بیان مسأله :
تخلق به اصول اخلاق در این است که رفتار انسان از زمینه خیر درونی و ذاتی انسان برخاسته باشد و این امر به طهارات اخلاقیات انسان (شرافت اخلاقی) مربوط است، پس شرافت اخلاقی عالیترین زمینه تحریک در رفتار است (کانت، 1384: 78) اخلاق و مسئولیت اجتماعی را باید با بایدها و نبایدهای ارزشی – فلسفی و ملاک و معیار سنجش درستی و نادرستی رفتار شخصی نسبت به خود و دیگران و جامعه تعریف کرد (میرکمالی، 20:1375).
اخلاق به طور ساده عبارتست از شناخت صحیح از ناصحیح و سپس انجام صحیح و ترک ناصحیح، اخلاق حرفهای امروزه به عنوان یکی از زمینه
های دانش مدیریت در سازمان به شمار میرود. این مسأله آنقدر حایز اهمیت است که امروزه اکثر مؤسسات صنعتی و بازرگانی در زمینه های اخلاق حرفهای به دانشجویان خود آموزشهای لازم را ارائه می دهند (سرمدی و شالباف، 1386 : 78). واژهی اخلاق همانند کاربرد متمایز دارد: گاهی اخلاق به معنای خلق و خوی، رفتار عادت شده و مزاج به کار میرود. معنای دیگر دانشی است که از حسن و قبح و خوبی و بدی رفتار بحث می کند (قراملکی، 1383 :108).
اخلاق حرفهای مجموعه ای از آییننامه ها و مقرراتی است که عمل اخلاقی را برای آن حرفهی مشخص و خاص تعریف می کند. هر شغل نیز اخلاق حرفهای مختص به خود را دارد. حرفههای مختلف بر حسب میزان حساسیت و وظیفه ای که در خدمت به جامعه دارند، دارای معیارهای اخلاقی متفاوتی هستند.پرورش حرفهای نیز شامل گسترش تواناییهای فردی اعم از شناختی، بینشی و مهارتی، روشهای مؤثر ایفای نقشهای شغلی، فردی و اجتماعی، روشهای بازبینی الگوهای ذهنی و بازاندیشی سطح مهارت ها را شناخت. (یمینی، 1388). مدارس به عنوان یکی از مهمترین مراکز تربیتی و انسان ساز در هر جامعه ای نیازمند توجه فراوان به ارکان آن است ،یکی از مهمترین ارکان مدرسه وجود معلّمان متعهد است که با توانمندی خود به تربیت نسل جوان جامعه کمر همت می بندند و برای به ثمر رساندن این قشر جوان خود باید مزین به اخلاق بطور عام و اخلاق حرفه ای بطور خاص است ،اخلاق حرفه ای آموزش و شناخت پیچیدگی ها و شرایط آن از امور مهمی است که صاحب نظران باید برای بیان بهتر و ارتقای آن همت کنند تا بتوانند جامعه علمی و دانشگاهی این مرز و بوم را علاوه بر داشتن فناوری روز به بهترین نحو برای ایجاد جامعه ای سالم هدایت کنند.معلّمان به عنوان پایه گذاران اندیشه های علمی و مبلغان ارزش ها و مسئولیت های اجتماعی هستند و حرف اول را در تربیت منابع انسانی می زنند و هیچ حرفه ای مانند شغل معلّمی در جوامع تأثیری نداردپس باید در شناسایی آسیب های اخلاق حرفه ای معلمان ورفع آنها کوشید . قابلیت برقراری ارتباط معلمان پرورش و آماده سازی انسانهاست (میلر و میلر، 1386 : 98) اخلاق حرفه ای آموزش: یک فرایند تفکر عقلایی است که هدف آن محقق کردن این امر است که در سازمان اموزشی چه ارزش هایی را چه موقع باید حفظ و اشاعه نمود.با توجه به فرایند جهانی شدن و بین المللی شدن علم و آموزش عالی، نیاز به زبان مشترک در اخلاق آن هم در مقیاس جهانی احساس می شود. اخلاقیات متعالی، مستلزم سطحی از کوششها برای تغییر ساختارها، بهبود مناسبات، ایجاد بسترهای مساعد قانونی، حقوقی و سازماندهی و ساز و کارهای مناسب انگیزشی است. احساس مسئولیت، حس پاسخگوئی، انتقادپذیری، شفافیت، انصاف در قضاوت، پرهیز از جانبداری، امانتداری، احترام به قضاوت دیگران، صداقت حرفهای هنجارگرایی و … از مؤلفه های اخلاق حرفهای آموزش اند آسیب شناسی شناسایی علمی مسائل و مشکلات یک برنامه یا یک سیستم که در پایان منجربه رفع عوامل بازدارنده برنامه یا سیستم خواهد شد هدف اصلی از چنین مطالعاتی تکمیل و تامین فرایندهای مناسب برای دفع ویا رفع آفات و آسیب ها می باشد.مثلا در آسیب شناسی دروس پایه کارشناس و یا متخصص مسائل دروس پایه عوامل آسیب رسان و آفت زایی را که موجب افت دانش آموزان و دانش جویان در آن دروس می شود موردمطالعه قرار می دهدو به بررسی میزان آسیب رسانی عوامل مزبور می پردازد.ابعاد آسیب شناسی اخلاق حرفه ای معلمان شامل ارتباط معلم با خود،با همکاران ،با شاگردان و با اولیاء می باشد.
بهنام جام (1389) به بررسی مؤلفه های اخلاق حرفه ای آموزش اعضای هیات علمی پرداخته است . زندیپور (1384)؛ آسیب شناسی فرهنگ و اخلاق را مورد پژوهش قرار داده است .ابراهیم نیا( 1375) اثر تشکلهای اخلاق حرفهای رانندگان برون شهری را مورد بررسی قرار داده است.سلطان زاده (1384)؛ به فرهنگ کار و اخلاق کاری در جامعه ایران از منظر جامعه شناختی پرداخته است.شمس(1357): در تحقیق خود به “بررسی عقاید دانشجویان در مورد یک استاد ایده ال” پرداخته است.صالحی (1385): به تبیین نظریه اخلاق از منظر مرتضی مطهری و ریچارد رورتی و نقد دلالتهای آنها در تربیت اخلاقی پرداخته است. منصوری (1372): “مقایسه نظرات دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد در مورد یک استاد خوب “را مورد پژوهش قر ار داده است. نخودساز (1387): “کاربست مؤلفه های اخلاق حرفه ای در مراکز تربیت معلم”را مورد بررسی قرار داده است. یوسفی محله (1386) به اخلاق حرفهای در روابط بین وکلا پرداخته است. . صفی لو (1385) ،در پایان نامه خود با عنوان آسیب شناسی اخلاق مدیران از دیدگاه آیات قرآن از الگو و مدلی به نام مدل اسپریگنز استفاده کرد و مسایل اخلاقی مدیران براساس ارتباطات در سه حیطه ارتباط با خدا ،ارتباط با خود و ارتباط با دیگران مورد بررسی قرار داده است .
با عنایت به مرور سوابق نظری و پیشینه تحقیق و با توجه به اهمیت فراوان نقش معلم در جامعه وهمچنین اهمیت رعایت اخلاق حرفه ای برای معلمان مسئله پژوهش حاضر « آسیب شناسی اخلاق حرفه ای معلمان» است و به دنبال پاسخ گویی به این سؤال است که آسیب های اخلاق حرفه ای معلمان چیست؟
اهمیت و ضرورت تحقیق :
الف) فواید نظری انجام پژوهش حاضر: پژوهش حاضر می تواند به تقویت ادبیات نظری در مورد اخلاق حرفهای آموزش معلمان ابتدایی وآسیب شناسی اخلاق حرفه ای معلمان کمک کند.
ب) فواید عملی انجام پژوهش حاضر:
1- کمک به معلمان ابتدایی در شناسایی آسیب های اخلاق حرفه ای در ارتباط با خود
2- کمک به معلمان درشناسایی آسیب های اخلاق حرفه ای در ارتباط با دانش اموزان
3- کمک به تعامل بهتر و بیشتر معلم – شاگرد
4- کمک به معلمان در شناخت نقاط قوت و ضعف خود و همکاران در رعایت مؤلفه های اخلاق حرفهای
5- کمک به معلمان درشناسایی آسیب های اخلاق حرفه ای در ارتباط با همکاران
6- کمک به معلمان درشناسایی آسیب های اخلاق حرفه ای در ارتباط با اولیا
فرم در حال بارگذاری ...
