وبلاگ

صورت­های مالی مبنای اصلی تصمیم ­گیری اقتصادی استفاده­کنندگان از این صورت­هاست. این صورت­ها جهت ارزیابی گذشته و حال و همچنین پیش ­بینی آینده واحد تجاری مورد استفاده قرار می­گیرند، ولیکن زمانی که محیط فعالیت واحد تجاری دارای عدم اطمینان زیاد باشد، قابلیت پیش ­بینی وضعیت آتی با مشکلاتی روبرو می­ شود. عدم اطمینان محیطی شامل نوسان­پذیری سودهای گزارش شده­ی سازمان­هاست و این عدم اطمینان محیطی منجر به عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سهامداران خارجی می­ شود. مدیران واحدهای تجاری که در یک محیط دارای عدم اطمینان زیاد فعالیت می­ کنند این انگیزه را دارند که چنین نوساناتی را از طریق هموارسازی سودهای گزارش شده کاهش دهند. حجم قابل ملاحظه­ای از ادبیات آموزشی انگیزه­های مدیریت برای هموارسازی سود را نشان می­دهد. فرضیه هموارسازی سود برای اولین بار در سال 1953 توسط هپ­ورث مطرح گردید و سپس در سال 1964 توسط گوردن توضیح داده شد. او برای این مسئله چهار فرض را پیشنهاد کرد که به شرح زیر هستند:
1- معیار انتخاب روش­های حسابداری توسط مدیران، حداکثر کردن مطلوبیت و رفاه مدیریت است.
2- مطلوبیت مدیریت با امنیت شغلی او، نرخ رشد پاداش و نرخ رشد اندازه شرکت رابطه­ مستقیم دارد.
3- کسب اهداف مطروح در فرض 2 بستگی به رضایت سهامداران نسبت به عملکرد شرکت دارد.
4- برای اینکه مدیران به اهداف خود برسند، رضایت صاحبان سهام نسبت به رشد سود شرکت (یا نرخ متوسط بازده حقوق صاحبان سهام) و ثبات سود ضروری است.
بنابر این مفروضات مدیران جهت رسیدن به اهداف خود اولا، باید سود گزارش شده را در چارچوب اصول پذیرفته شده حسابداری هموار کنند و ثانیا، باید نرخ رشد سود را هموار سازند (هرو و برتون، 2000).  هموارسازی سود یک حالت خاص از مدیریت سود است که در آن مدیران نوسانات سودهای گزارش شده­ی جاری را به منظور رسیدن به یک سود پایدار هموار می­ کنند (بیدلمن، 1973).
در گام بعدی به منظور بررسی بیشتر، این سوال پیش می ­آید که آیا بین بازده سهام و هموارسازی سود در شرایط عدم اطمینان زیاد، رابطه­ مثبت و معناداری وجود دارد یا خیر؟ پیش فرض اصلی بدین گونه است که با  هموارسازی سود برای شرکتهایی که در محیط دارای عدم اطمینان زیاد فعالیت می­ کنند، بازده سهام افزایش می­یابد. هموارسازی سود در این تحقیق، با رتبه ­بندی معکوس نتایج حاصل از ضریب همبستگی بین تغییرات در اقلام تعهدی اختیاری و تغییرات در سود قبل از اقلام تعهدی اختیاری اندازه ­گیری می­ شود. برای اندازه ­گیری عدم اطمینان محیطی نیز از ضریب تغییرات فروش استفاده می­ شود. سپس این مقادیر به عنوان متغیر مستقل در مدل اصلی مورد استفاده قرار می­گیرند.
در این تحقیق فرضیه­ای به صورت زیر مطرح می­ شود:
۱- بین بازده­های سهام و هموارسازی سود برای شرکتهایی که در محیط دارای عدم اطمینان بالا فعالیت می­ کنند رابطه­ مثبت قوی­تری وجود دارد.
بدین ترتیب در این تحقیق سعی شده است، اثرات هموارسازی سود بر روی رفتار بازده سهام شرکتهای فعال در محیط دارای عدم اطمینان زیاد  بررسی گردد.
 
     1-2- بیان مساله و تشریح موضوع 
سود یکی از اساسی­ترین عناصر صورت­های مالی است که همواره مورد توجه قرار گرفته است و از آن به عنوان معیاری برای ارزیابی تداوم فعالیت، کارآیی و بازنگری ساختار قراردادهای نمایندگان واحد اقتصادی یاد می­ شود. سود گزارش­شده، تحت تاثیر روش­های مختلف پذیرفته شده­ی حسابداری قرار می­گیرد. به دلیل متغیر بودن شرایط محیط فعالیت واحد تجاری، سود گزارش شده تحت تاثیر عدم اطمینان محیطی قرار می­گیرد و طی دوره­ها نوسان پیدا می­ کند. در واقع عدم اطمینان محیطی به عنوان غیرقابل پیش بینی بودن اعمال مشتریان، فروشندگان، گروه­های رقابتی و نظارتی تعریف می­ شود (گاوینداراجان، 1984). عدم اطمینان محیطی زیاد، ریسک دقت ارزیابی سودهای آتی را افزایش می­دهد و به این ترتیب، انگیزه­ای برای مدیران ایجاد می­ کند که از گزارشهای پیش ­بینی به منظور کاهش نوسانات استفاده کنند تا از این طریق بتوانند قابلیت پیش ­بینی بالاتری برای سودهای جاری فراهم کنند (گوش و السن، 2008). برای اجتناب از نوسانات زیاد سود که ممکن است سرمایه ­گذاران را نسبت به آینده شرکت بدبین کند، معمولا مدیران با بهره گرفتن از روش­هایی اقدام به هموارسازی سود می­ کنند. هموارسازی سود عبارت است از هماهنگ کردن آگاهانه­ی سود برای دست­ یابی به یک روند یا سطح مورد نظر. این امر به دلایل مختلف در شرکت­ها صورت می گیرد و استفاده­ی به موقع و مناسب از آن می ­تواند کمک مناسبی در فرایند مدیریت سود در شرکت داشته باشد. دو دیدگاه کلی در زمینه­ استفاده از هموارسازی سود وجود دارد. از یک سو، مدیران معتقدند که سرمایه ­گذاران برای سهامی که روند سوددهی آن نوسان کم­تری دارند ارزش بیش­تری قائل هستند در نتیجه، این موضوع ریسک سرمایه گذاری آن­ها را کاهش می­دهد. از سوی دیگر از دیدگاه برخی نظریه­پردازان حسابداری این کار به جای افشای اطلاعات به پنهان­سازی آن پرداخته و از نظر حسابداری صحیح نیست. حجم قابل ملاحظه ای از ادبیات آکادمیک گرایش مدیریتی به هموارسازی سود را مستند کرده است (بوکمستر، 2001). هموارسازی سود یک حالت ویژه از مدیریت سود است که در آن مدیران نوسانات سودهای گزارش شده را هموار می­ کنند تا به یک سود پایدار برسند (بیدلمن، 1973).
این تحقیق پاسخ بازار سهام را به هموارسازی سودها برای شرکتهایی که در یک محیط دارای عدم اطمینان زیاد فعالیت می­ کنند بررسی می­ کند. در تحقیق حاضر، ما هموارسازی سود را با بهره گرفتن از رتبه ­بندی معکوس نتایج حاصل از همبستگی منفی بین تغییرات  اقلام

 تعهدی اختیاری و تغییرات سود قبل از اقلام تعهدی اختیاری اندازه ­گیری می­کنیم، همانطور که قبلا توسط تاکر و زاروین (2006) انجام شد. این تحقیق مستند می­ کند که قیمت جاری سهام، بیشتر اطلاعات درباره سودهای آینده را برای شرکتهایی که در یک محیط دارای عدم اطمینان زیاد فعالیت می­ کنند در بر دارد. بنابراین از دیدگاه ارزش اطلاعاتی هموارسازی سود حمایت می­ شود. بررسی تجربی ارتباط بین بازده های سهام و هموارسازی سود متناسب با عدم اطمینان محیطی، به متغیرهای عملیاتی هموارسازی سود و عدم اطمینان محیطی نیاز دارد. برای محاسبه عدم اطمینان محیطی نیز از ضریب تغییرات فروش به عنوان معیاری برای این شرایط استفاده شده است. سپس مقادیر معیارهای مربوط به هموارسازی سود و عدم اطمینان محیطی در مدل اصلی مورد استفاده قرار می­گیرند.

 
  1-3- سؤالات تحقیق
این تحقیق به طور خاص به دنبال یافتن پاسخ‌هایی برای سوالات زیر است:

1. آیا بین هموارسازی سود متاثر از عدم اطمینان محیطی و بازده سهام شرکت­های هموارساز رابطه معناداری وجود دارد؟ اگر رابطه معناداری وجود دارد این رابطه چگونه و تا چه اندازه­ای است؟

 
      1-4- فرضیه‌ها‌ی تحقیق
   نتایج و قواعد حاصل از فرض‌ها را که با بهره گرفتن از روابط و دلایل منطقی از یک پدیده بدست آمده، فرضیه می­گویند. فرضیه از سوالات تحقیق آشکار می‌شود. با توجه به سوالات این تحقیق، فرضیه­ای‌ به‌صورت زیر مطرح می‌شود:
۱- بین بازده­های سهام و هموارسازی سود برای شرکتهایی که در محیط دارای عدم اطمینان بالا فعالیت می­ کنند رابطه­ مثبت قوی­تری وجود دارد.
 
      1-5- اهداف تحقیق
از آنجایی که هدف اصلی گزارشگری مالی، فراهم کردن نیازهای اطلاعاتی سرمایه‌گذاران و سایر استفاده‌ کنندگان است، بنابراین با بررسی گزارش‌های سالانه شرکت‌ها می‌توان از تاثیر هموارسازی سود متاثر از عدم اطمینان محیطی بر بازده سهام آگاه گردید و راهکارهایی برای ارائه گزارش‌های مالی مناسب ارائه نمود.
هدف اصلی این تحقیق بررسی تاثیر هموارسازی سود بر بازده سهام شرکتهایی است که در محیط دارای عدم اطمینان زیاد فعالیت می­ کنند. همچنین بسط مبانی نظری در ارتباط با موضوع تحقیق را می­توان به عنوان هدف آرمانی این تحقیق دانست. از طرفی با توجه به تاثیر هموارسازی سود بر بازده سهام می­توان پیشنهاداتی به شرکت­ها ارائه کرد که برای رسیدن به مقدار ریسک و بازده موردنظرشان می­توانند از روش های دیگری غیر از هموارسازی سود نیز استفاده کنند.
 
      1-6- روش انجام تحقیق
تحقیق حاضر از نوع تحقیقات توصیفی– همبستگی می‌باشد (در تحقیق توصیفی از نوع همبستگی، محقق به بررسی روابط بین دو یا چند متغیر می‌پردازد). به طور خلاصه، روش انجام تحقیق حاضر به صورت گام‌های زیر می‌باشد:

1. در ابتدا از بین شرکت‌های فعال در بورس تهران، شرکت‌های دارای ملاحظات مدنظر انتخاب می‌شوند.

1. پس از انتخاب شرکت‌ها براساس ملاحظات مدنظر، داده‌های مالی مورد نیاز برای اجرای مدل‌های ارائه شده در طرح با مراجعه به منابع مربوطه جمع‌ آوری می‌گردد.

1. سپس شاخص‌های مورد نیاز از قبیل هموارسازی سود، عدم اطمینان محیطی و… بر اساس مدل‌های تحقیق مورد محاسبه قرار می‌گیرند.

1. در ادامه از طریق تجزیه و تحلیل رگرسیون چندگانه، پارامترهای مدل برآورد شده و در آخر براساس پارامترهای برآوردی نسبت به تایید یا رد فرضیه‌ها اقدام خواهد شد.

به منظور گردآوری داده ­های مورد نیاز تحقیق، از اطلاعات مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران استفاده می­ شود. سپس از بین داده ­های گردآوری شده، نمونه  موردنظر انتخاب می­ شود. روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی است و از رگرسیون چند متغیره برای تحلیل داده ­ها و آزمون فرضیه ­ها استفاده می­ شود.
 
 
     1-7- اهمیت و ضرورت تحقیق
اهداف گزارشگری مالی با مقاصد عام فراهم کردن اطلاعات مالی درباره واحد گزارشگر است که برای سرمایه‌گذاران، وام‌دهندگان و سایر اعتباردهندگان بالفعل و بالقوه در تصمیم‌گیری درباره تامین منافع برای واحد گزارشگر مفید باشد. این تصمیمات شامل خرید، فروش و نگهداری ابزارهای سرمایه یا بدهی است. تصمیماتی که سرمایه‌گذاران و سایر اعتباردهندگان اتخاذ می‌کنند، به بازده موردانتظار آن­ها از سرمایه‌گذاری بستگی دارد، در نتیجه سرمایه‌گذاران و سایر اعتباردهندگان نیازمند اطلاعاتی هستند که آن­ها را در ارزیابی‌هایشان کمک نماید و هدف اصلی گزارشگری مالی فراهم کردن نیازهای اطلاعاتی سرمایه‌گذاران و سایر استفاده‌ کنندگان است (بیانیه مفهومی شماره 8 گزارشگری مالی، سپتامبر 2010). با توجه به تغییرات محیط فعالیت واحد تجاری قابلیت پیش ­بینی وضعیت آتی با مشکل روبرو می­ شود. در این حالت، اطلاعات باید به گونه­ ای تهیه شوند که قابلیت پیش ­بینی وضعیت آتی را فراهم کنند. سرمایه ­گذاران برای اتخاذ تصمیم، ریسک سرمایه ­گذاری احتمالی خود را ارزیابی می­ کنند. زمانی که شرکت طی سالها سودهایی اعلام کند که نوسان زیاد داشته باشند این امر منجر  به ارزیابی ریسک بالا توسط سرمایه ­گذاران و اعتباردهندگان می­ شود. در حالی که سودهای هموار شده منجر به ارزیابی ریسک کمتر توسط سرمایه ­گذاران می­ شود و زمانی که سودهای گزارش شده جاری و میاندوره­ای گذشته، هموار شوند پیش ­بینی سود آسان­تر انجام می­ شود. بنابراین طبق یافته­ های این تحقیق، مدیران برای جلوگیری از نوسانات سود، سود را به صورت آگاهانه هموار می­ کنند تا سرمایه ­گذاران نهادی به دلیل نوسان زیاد سود طی سالهای مختلف و به عبارت بهتر، شرایط ریسکی شرکت، از شرکت دوری نکنند و شرایط بهتر برای سرمایه ­گذاری بیشتر در شرکتها و بهبود شرایط بازار فراهم شود. لذا با توجه به اهمیتی که گزارشگری مالی برای سرمایه‌گذاران دارد، ضرورت انجام این تحقیق جهت مشخص نمودن اثرات هموارسازی سود در شرایط عدم اطمینان بر بازده سهام است.
اگر عدم اطمینان محیطی زیاد باشد مدیران انگیزه دارند که نوسانات سود را به منظور رسیدن به یک سود پایدار هموار کنند. بنابراین با انجام این تحقیق می­توان عدم اطمینان محیطی را به عنوان عاملی موثر بر هموارسازی سود توسط مدیران مورد بررسی قرار داد.
 
 
 
      1-8- ساختار کلی تحقیق
طرح کلی تحقیق حاضر با توجه به مراحل فرایند تحقیق علمی به شرح زیر است:
   فصل اول: در این فصل، هدف تحقیق به عنوان گامی در جهت توسعه تحقیقات اثباتی برای درک بهتر تاثیر هموارسازی سود ناشی از عدم اطمینان محیطی بر بازده سهام بیان و سپس موضوع تحقیق تشریح و توجیه اهمیت آن مطرح گردیده است. در نهایت خلاصه‌ای از روش انجام تحقیق در پایان فصل ارائه شده است.
      فصل دوم: این فصل به‌طور فشرده نگاهی به مبانی نظری پشتوانه‌ی انجام این تحقیق دارد و با بررسی یافته‌های تجربی درباره موضوع این تحقیق و موارد مشابه به بررسی اهمیت و تشریح نظری متغیرهای مورد استفاده می‌پردازد و سپس پیشینه‌مختصری از تحقیقات انجام شده قبلی در ارتباط با موضوع تحقیق در سطح داخلی و بین‌المللی ارائه می‌دهد.
      فصل سوم: در این فصل به تبیین روش تحقیق پرداخته می‌شود. فرضیه‌های تحقیق، تعریف عملیاتی متغیرها، جامعه آماری، روش پردازش داده‌ها، مدل مورد استفاده و روش تجزیه و تحلیل داده‌ها توضیح داده شده است.
Tucker & Zarowin
      1  Hepworth
      2  Gordon
 Herve & Breton
Biedleman
Govindarajan
Ghosh & Olsen
Buckmaster