وبلاگ

ضمانت اجراهای کیفری اشخاص حقوقی با توجه به قانون مجازات اسلامی

 

 

گفتار اول ) ضمانت اجراهای مالی

 

الف ) جزای نقدی؛

 

جزای نقدی در زمره مجازات های اصلی و یا تتمیمی است و عبارت است از الزام محکوم علیه به استناد حکم محکومیت به پرداخت مبلغی وجه نقد به نفع دولت.

 

(اردبیلی ،۱۳۹۲، ج۱، ۱۶۷ ) و ( ساولانی، ۱۳۸۹، ۱۷۳ )

 

محکومیت شخص حقوقی به  جزای نقدی  در صورتیکه با سود و منافع حاصل از بزهکاری متناسب باشد، می تواند بسیار مفید باشد.اغلب منافع مالی که اشخاص حقوقی در اختیار دارند بسیار وسیع است و قابل قیاس با منابع مالی تحت اختیار اشخاص حقیقی نیست. طبعاً در صورت ارتکاب جرم اثرات زیانبار شدیدتری هم دارد و تعیین جزای نقدی متناسب بسیار مؤثر می باشد.

 

چه بسا اگر جزای نقدی سنگین تعیینی از سوی مراجع قضائی موجبات فروپاشی شخص حقوقی را فراهم نماید، ممکن است عوامل مطلع در راستای جلوگیری از این امر، اطلاعات لازم را در اختیار مرجع قضائی بگذارند.

 

 

 

 

ب ) مصادره اموال ؛

 

مصادره یا ضبط اموال عبارت است از ؛ استیلای دولت بر تمام یا قسمتی از دارایی موجود محکوم علیه به موجب حکم دادگاه. دستور مصادره ممکن است عام یا خاص باشد.

 

در مصادره عام، توقیف تمام اموال موجود محکوم علیه اعم از نقدی و غیر نقدی ، منقول و         غیر منقول است.

 

در مصادره خاص، بخشی از اموال که بعضاً موضوع جرم یا محصول جرم و یا جرم است مورد مصادره قرار می گیرد. (همان منابع)

 

در خصوص مصادره اموال اشخاص حقوقی بنظر می رسد هدف مورد نظر از مجازات بخوبی بدست می آید. خصوصاً اگر موضوع فعالیت شخص حقوقی اَعمال خلاف قانون یا بزهکارانه مثل قاچاق اسلحه یا مشروبات الکلی باشد، با مصادره اموال بدست آمده از ارتکاب جرم، تحصیل حاصل می گردد.

 

گفتار دوم) ضمانت اجراهای غیر مالی

 

الف ) تعلیق مجازات

 

در ابتدا لازم  به یادآوری می دانم  که در اِعمال مجازاتها همانطور که قبلاً هم آمد می بایست تناسب جرم و مجازات رعایت شود. در تقسیم بندی فوق که تحت عنوان ضمانت اجراهای مالی و غیرمالی  آمده، مجازاتهای غیر مالی نیز می توانند بسیار مؤثر باشند، البته در صورتیکه قانون گذار اهتمام و توجه بیشتری به آن می نمود، برای مثال تعلیق مجازات یا انجام فعالیت های مفید اجتماعی یا تخفیف و تبدیل مجازات می تواند از ضمانت اجراهای مؤثری باشد که علاوه بر اصلاح شخص حقوقی، موجبات بازسازگاری او را نیز فراهم نماید.

 

تعلیق مجازات جزء ضمانت اجراهای ملایمی است که می تواند در راستای معرفی مجرم واقعی به مرجع قضایی باشد، یا اینکه تعلیق می تواند با هدف اصلاح ساختار شخص حقوقی و تنبیه و مجازات درون سازمانی توسط شخص حقوقی، و البته با نظارت قوی و مستمر نیروهای کنترلی و نظارتی محقق گردد.یا با انجام فعالیت های عام المنفعه و شرکت مستمر در امور خیریه، و مواردی از این قبیل سعی در اصلاح این اشخاص نمود.

 

 

 

ب) اعلان عمومی محکومیت کیفری شخص حقوقی؛

 

 

اگر چه در موارد زیادی اِعمال ضمانت اجراهای مالی بسیار مؤثر است، اما  به تناسب اشخاص حقوقی مختلف ممکن است تأثیر و بازده اِعمال مجازاتها متفاوت باشد، صِرفِ اِعمال یک مجازات مؤثر باشد، یا برعکس اِعمال چندین مجازات همزمان هم کارساز نباشد.

 

اِعلان عمومی محکومیت کیفری شخص حقوقی از آن دست مجازاتهایی است که می تواند در متنبه نمودن شخص حقوقی بسیار مؤثر باشد. زیرا مجازاتهای نقدی با گذشت زمان قابل جبران هستند، اما زمانی که صحبت از حیثیت و سابقه و شهرت و اعتبار و خدمت و قدرت و قدمت شخص حقوقی، که با گذشت زمان و با زحمات بسیار بدست آمده، در میان باشد، چیزی نیست که به راحتی قابل اعاده باشد و این مجازات در جای خود می تواند بسیار مؤثر باشد.