امروزه ورزش یکی از صنایع بزرگ و مهم در دنیاست و افراد بسیاری در سراسر جهان در آن اشتغال دارند. همچنین ورزش یکی از متداول ترین عوامل ایجاد انگیزه برای گردشگران است و گردشگری ورزشی صنعتی است که از ترکیب دو صنعت گردشگری و صنعت ورزش پدید آمده است(هنرور،1383).
صنعت مسافرت و گردشگری به عنوان بزرگترین و متنوع ترین صنعت در دنیا به حساب می آید. بسیاری از کشورها این صنعت پویا را به عنوان منبع اصلی درآمد،اشتغال زایی،رشد بخش خصوصی و توسعه ی زیر ساخت ها می دانند(گی،1382). همچنین این واقعیت در برهه ای از زمان عینیت یافته که مهم ترین دغدغه مدیران ومسئولین ایجاد اشتغال و افزایش درآمد ارزی برای کشور است. صنعت توریسم به عنوان اشتغال زاترین صنعت مطرح است ، چرا که سرمایه لازم برای ایجاد اشتغال در این صنعت بسیار پایین بوده وقادر به ایجاد مشاغل مختلف است. در زمینه قدرت اشتغال زائی این صنعت می توان به این نکته اشاره کردکه در مقابل ورود هر 6 نفر جهانگرد به کشور،برای یک نفر شغل ایجاد می شود، به گونه ای که هم کارگران ساده ی بدون مهارت و هم صاحبان مهارت های گوناگون می توانند در این صنعت مشغول به کار شوند(ماهنامه جهانگردان،1378). همچنین ضرایب فزاینده ی تولید ،درآمد و اشتغال مربوط به بخش های مختلف اقتصادی نشان می دهد که بخش گردشگری ایران در مقایسه با سایر بخش های اقتصادی از لحاظ ایجاد تولید،درآمد و اشتغال اهمیت بالایی دارد(امیریان،1379).
در سال های اخیر مدیران ورزشی برای ادار ه ی موثر سازمان های ورزشی و رضایت ورزشکاران و شرکت کنندگان در برنامه های ورزشی با مشکلاتی مواجه شده اند. تجاری شدن اکثر رشته های ورزشی، تورم، هزینه بالای ساخت وسازها، خرید وسایل و تجهیزات ورزشی، افزایش دستمزدها، بالا رفتن سطح توقعات و انتظارات و مقررات دست و پاگیر دولتی، می تواند در فرایند پیچیده شدن مدیریت در ورزش کشور دخالت داشته باشد. امروزه حتی فرق نمی کند که ورزش چگونه است و از چه نوع باشد(برای کسب افتخار ملی، کسب مهارت فنی و تیمی، درآمدزایی ویا کسب سلامت تن و روان)، بلکه بحث مهم این است که ورزش در شرایط کنونی در بسیاری از جوامع وفرهنگ ها به عنوان یکی از مهمترین فعالیت های گسترده اقتصادی شناخته می شود و بیشترین توجه و سرمایه گذاری برای توسعه و کسب درآمدبه آن انجام می گیرد. در این میان مقوله هایی که در حال حاضر دولتمردان برای رشداقتصادی کشورهایشان به آن تاکید
دارند، بحث گردشگری می باشد. امروزه صنعت گردشگری یکی از منابع مهم کسب درآمد است و با انتقال قوی خرید مناطق شهری و صنعتی به نقاطی که توسعه چندانی ندارد، بین این مناطق تعادل ایجاد می کند و چهره تجارت محلی و منطقه ای را با توجه به میزان اعتبار آن دگرگون می کند(مالمیر، 1385). ازطرفی در هیچ برهه ای از تاریخ، ورزش به اندازه امروز با اقتصاد و فرهنگ کشورها پیوند نخورده و به عنوان یک کالای حیاتی مورد توجه عمومی قرار نگرفته است(عبدلی، 1384).با توجه به اهمیت و اعتبار این دو مقوله (گردشگری و ورزش)، دست اندرکاران و مسئولین بخش ورزش و گردشگری برای رسیدن به اهداف (اقتصادی،اجتماعی، فرهنگی و سیاسی) خود متوسل به گردشگری ورزشی شد ه اند ورزش به عنوان پدیدهای که با رقابت وفعالیت سر و کار دارد و گردشگری به عنوان تجربه ای شاد و سرگرم کننده، دو سیستم ویژ های هستند که رابطه ی تنگاتنگی با یکدیگر دارند (افصح حسینی،1384).
این تعریف را (WTO)[1] کمیسیون آمار سازمان ملل در سال1993 بنا به توصیه سازمان جهانی گردشگری مورد قبول قرار داده است. گردشگری عبارت است از حرکت اشخاصی که به مکا ن هایی غیراز مکان معمولی زندگیشان مسافرت می کنند؛ به شرطی که این مسافرت بیش از یک سال نباشد و به منظور گذران اوقات فراغت، تجارت و یا سایر اهداف صورت گیرد(ویلیامز و اشریر[2]، 1990) .گردشگری ورزشی یعنی؛ مسافرت به دلایل غیرتجاری برای مشاهده یا شرکت درفعالیت های ورزشی که دور از محل زندگی باشد(هینچ و هایام،2002). گردشگری ورزشی را سفری نشاط آور که افراد را با انگیزه شرکت در فعالیت های فیزیکی، تماشای فعالیت فیزیکی و یا لذت ازجاذبه های ورزشی، تشویق به سفر و دوری موقت از محل سکونت خود تعریف می کند) مجتبوی،1384). مشارکت در حرکت های مختلف ورزشی فعال و غیرفعال و طرق سازماندهی عوامل اقتصادی– تجاری از کشور مبدأ به کشورمقصد و سفرهای پیش آمده دراین میان را گردشگری ورزشی می نامند. یک بررسی انجام شده در زمینه گردشگران در استرالیا و نیوزلند در سال1996نشان داد که بیش از 3درصد کل باز دیدکنندگان را بازدیدکنندگان ورزشی وتفریحی تشکیل می دادند که میزان هزینه های انجام شده توسط آن ها در استرالیا، 324 تا 430 میلیون دلار بوده است. رشد و رواج روز افزون مسافر ت های تفریحی مرتبط با ورزش و رواج شیوه زندگی فعال باعث شده است که مردم حتی در مسافرت به ورزش علاقه مند شوند(نوربخش و همکاران، 1389). در کل گردشگری ورزشی سه نوع است وسه رفتار عمده را در برمی گیرد1- شرکت کردن(گردشگری ورزشی فعال).2-تماشا کردن (گردشگری ورزشی رویداد یا غیرفعال).3-بازدید کردن از جذابیت های مشهور مربوط به ورزش) بازدید از شخصیت های ورزشی،موزه های ورزشی، ورزشگاه های مهم و غیره).گیبسون[3] ،2005).
استان اصفهان در کنار هزاران نوع جاذبه توریستی و تاریخی ،از لحاظ پتانسیل های لازم جهت راه اندازی فعالیت های مختلف ورزشی نیز در سطح بسیار مطلوبی قرار دارد.به نحوی که متاثراز شرایط متنوع اقلیمی ، فرهنگی و توانایی ایجاد سایت های مجهز ورزشی میباشد.با توجه به اهمیت و ضرورت گردشگری ورزشی نگاهی ویژه به این بخش برای پیشبرد اهداف اقتصادی در ورزش و تغییر نگرش برای گردشگران ورزشی امری ضروری به نظر می رسد.
تلاش دولتها برای دستیابی به اطلاعات ارزشمند یکدیگر (که جاسوسی نامیده می‌شود) روندی توقف ناپذیر دارد. در چنین فضایی که اطلاعات حرف اول و آخر را می‌زند، همه امکانات و ظرفیت‌ها از جمله فناوری در خدمت جاسوسی قرار گرفته‌اند، لذا اگر بگوییم هر روز جنبه جدیدی از جاسوسی به روی شر گشوده می‌شود، سخن گزافه‌ای نگفته‌ایم. گویا جاسوسی پدیدهای است که هیچگاه بحث‌ها و تحقیقات پیرامون آن پایان نمی‌پذیرد و به فراخور مقتضیات هر رزمان با لحاظ کردن جنبه‌ای از آن می‌توان به افق‌های تازه‌ای دست پیدا کرد.[1]
در ادبیات حقوقی، علی الخصوص حقوق جزای اختصاصی هر جرم از دیدگاه عناصر تشکیل دهنده آن (قانونی، مادی، روانی) بررسی میگردد؛ حقوقدانان نیز شیوه‌های ارتکاب هر جرم را در خلال بحث از عنصر مادی توضیح می‌دهند، فلذا عنصر مادی، دریچه آشنای مخاطبان بحث‌های جزایی با ماهیت یک جرم خاص تلقی میگردد.
در این میان حاکمیت نگاه خاص حقوقی با توجه به ماهیت پیچیده برخی از جرایم مانند «جاسوسی» می‌تواند یک آسیب بالقوه باشد چرا که جاسوسی به شکل کلاسیک عملی است که توسط یک فرد انجام می‌شود، حال اگر مبنای جرم انگاری جاسوسی را جلوگیری از افشار اطلاعات حیاتی یک کشور در زمینه امور نظامی، امنیتی، سیاسی، اقتصادی و حتی فرهنگی به منظور حفظ امنیت ملی کشور بدانیم؛ آنگاه ضروری است توجه داشته باشیم در بسیاری مواقع شیوه‌های درز اطلاعات و افشار آنها خارج از الگوها و چارچوبهای از پیش تعیین شده قوانین مجازات در خصوص جاسوسی و جرایم مرتبط با آن است و چه بسا این شیوه‌ها فاقد وصف کیفری بوده و دیگر نتوان بر آن نام جاسوسی نهاد. به عبارت دیگر دشمن امروزه حتی از هوا و ماورای جو، اینترنت و تلفن، قادر به کسب اطلاعات مهم ما است و به هر حال فناوی نوین ضمن جلوگیری از حطر کردن‌های بیهوده توسط منابع انسانی و تبعات سنگین سیاسی و تبلیغاتی آن در صحنه بین المللی کمک‌های شایانی به افشای اطلاعات طبقه بندی ما می‌کند.
لذا اگرچه نتوان این طرق کسب اطلاعات را از نقطه نظر صرف حقوقی، جاسوسی تلقی کرد اما با عنایت به اینکه موجب جمع آوری اطلاعات دارای طبقه بندی توسط بیگانگان میگردد، متضمن نوعی جاسوسی است و ضروری است با برخی از شیوه‌های آن حتی المقدور آشنا شد.[2]
به هر روی در نظر است در این پژوهش ضمن حفظ اصالت نگاه حقوقی از دیدگاهی اطلاعاتی که (ناظر به شیوه‌های ارتکاب جاسوسی است) به این مقوله نگریسته و تحلیل جاسوسی با رویکرد جرایم سایبری در نظام کیفری ماهوی ایران بررسی شود و بدینوسیله دستاوردی جرم شناسانه نیز خصوصاً در حیطه پیشگیری حاصل شود.
1-2- بیان مسئله
پیشرفت فناوری و استفاده از رایانه و پیدایش دنیای سایبری در جهان امروز دارای پیامدهای مثبت و منفی فراوانی برای جهان بشری بوده است. از جمله پیامدهای منفی آن، پیدایش جرایم رایانه‌ای میباشد. این جرائم بر خلاف ظاهر آرام و بدون خونریزی بسیار خطرناک بوده و مسبب جرایم بی‌شماری از جمله قتل و سرقت و. . . در سراسر جهان می‌شود. این جرائم همواره توسط گروهی از افراد متخصص به علم
رایانه انجام می‌شود.
با تصویب قانون جرایم رایانه‌ای (1388)، مفاهیم وجرایم تازه‌ای در حقوق کیفری ایران خلق شد که هریک نیازمند بررسی‌های دقیق وکارشناسانه میباشد. دراین میان،جرم جاسوسی اگرچه یکی ازجرایم قدیمی‌وکلاسیک حقوق جزابه شمار می‌رود، ولی درپرتو پیشرفت‌های فناوری، نحوه ارتکاب آن دستخوش تغییراتی می‌شود که در قانون جرایم رایانه‌ای تحت عنوان جاسوسی رایانه‌ای، جرم انگاری شده است. جاسوسی سایبری، واقعیتی سیاسی- اجتماعی و فنی- حقوقی است که شناخت آن و یافتن جایگاهش در نظام حقوقی داخلی و بین‌المللی، وابسته به انجام مطالعات میان رشته‌ای است. علاوه بر جرم انگاری، رویارویی با اعمال جاسوسی سایبری، نیازمند پیشگیری و اتخاذ تدابیر شکلی افتراقی و خاص است.[3]
مهم ترین هدف د ر جاسوسی، کسب اطلاعات و اسرار اطلاعاتی سازمان‌ها، به ویژه سازمان‌های دولتی است. اینترنت که بزرگ ترین غول اطلاعاتی قرن بیست و یک به شمار می رود، قابلیت سوء استفاده ازاطلاعات را بالا برده است. اینترنت به واسطه ارتباط دهی زنده و آنلاین و فراگیر می تواند فرصتی برای نفوذ جاسوسان در جهت کسب جدیدترین اطلاعات باشد.
اینترنت با وجود نکات مثبت، جنبه‌های منفی زیادی نیز دارد وبرخلاف آنچه که گفته می شود: اینترنت عامل تبلور آزادی شخصی ودموکراسی فرد در گروه است، در بسیاری از موارد انسان را به دام سازمان‌های جاسوسی می اندازد، لذا اصطلاح دهکده جهانی این بار ازطریق اینترنت به منصه ظهور رسیده و باعث شده تا از بسیاری از افراد در ملت‌های فقیر و دچار چالش‌های سیاسی، ناخواسته به وطنشان خیانت کنند.
پیش از تعریف جرم مزبور در ابتدا بایستی تعریفی از جاسوسی ارائه داد و با توجه به اینکه در قانون جرایم رایانه‌ای وقوانین مشابه تصویب شده پیش ازاین تعریفی ازجاسوسی ارائه نشده است، از این روبه ذکر برخی ازتعاریف لغوی وحقوقی این واژه می‌پردازیم.
درحل مسئله باید گفت گرچه کلمه جاسوس در لغت نامه به معنی جست وجوکننده خبرآمده است،ولی با توجه به اینکه تبادر به ذهن ازجاسوس ،معنی منفی آن است واز آنجا که تبادر در علم اصول دلالت برحقیقت دارداز این رو در استعمال لفظ جاسوس نیازمند به قرینه نیست. ازاین رو واژه «جاسوس» نیزدراثر کثرت استعمال در معنای تجسس پنهانی درامورشربه ضرر حکومت به کار می‌رود،به طوری که دیگر نیازی به استفاده ازواژگان جاسوسی مجاز وغیرمجاز نمی‌باشد.
ثمره بحث فوق در این است که چنانچه قائل باشیم واژه «جاسوس» بر معنی لغوی آن دلالت دارد، در استعمال آن به معنای حقوقی،نیازمند قرائن وقیود خاصی خواهیم بود،ولی در صورتی که بگوییم «جاسوس» در معنی حقوقی آن استعمال شده است، دیگر نیازمند قیود دیگری نیست. ازاین رو قانونگذار در بیان مصادیق جاسوسی در مواد ۵۰۱ و ۵۰۲ قانون مجازات اسلامی وماده ۲۴قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح، قید «غیرمجاز» را به کار نبرده است. با توجه به آنچه گفته شد، به نظر می‌رسد استعمال کلمه «غیرمجاز» در صدر ماده ۳ قانون جرایم رایانه‌ای، زائد میباشد.
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق
در مورد جرایم رایانه‌ای تعاریف متعددی ذکر شده است ولی در متون حقوقی ایران، نه در قانون تجارت الکترونیک و نه در قانون جرایم رایانه‌ای هیچ تعریفی از این مفهوم ارائه نشده است. در میان جرایم رایانه ای، جاسوسی یکی از جرایم خطرناک در سطح ملی و بلکه بین المللی محسوب می‌شود. خطر امنیتی که این جرم برای امنیت ملی کشور و اقتدار و حاکمیت دولتها دارد آنها را وادار به برخوردسرسختانه با این جرم نموده است.
مهمترین هدف در جاسوسی، کسب اطلاعات و اسرار اطلاعاتی سازمان‌ها، به ویژه سازمان‌های دولتی است. اینترنت که بزرگ ترین غول اطلاعاتی قرن بیست و یک به شمار می رود، قابلیت سوء استفاده ازاطلاعات را بالا برده است. اینترنت به واسطه ارتباط دهی زنده و آنلاین و فراگیر می تواند فرصتی برای نفوذ جاسوسان در جهت کسب جدیدترین اطلاعات باشد.
اینترنت و مخابرات با وجود نکات مثبت، جنبه‌های منفی زیادی نیز دارد وبرخلاف آنچه که گفته می شود: اینترنت عامل تبلور آزادی شخصی ودموکراسی فرد در گروه است، در بسیاری از موارد انسان را به دام سازمان‌های جاسوسی می اندازد، لذا اصطلاح دهکده جهانی این بار ازطریق اینترنت به منصه ظهور رسیده و باعث شده تا از بسیاری از افراد در ملت‌های فقیر و دچار چالش‌های سیاسی، ناخواسته به وطنشان خیانت کنند.
لذا به تبع همین فقدان منبع در خصوص جنبه‌های جرم‌شناسانه فضای سایبر تاکنون جز اندک مقالات متن فارسی‌ای که به بررسی علمی جاسوسی سایبری پرداخته باشد، منتشر نشده است.
این در حالی است که در سالهای اخیر مقالاتی با رویکرد بزه‌دیده‌شناسی سایبری در سایر کشورها نگاشته شده و حتی رساله‌هایی نیز در دوره‌های مختلف تحصیلی با محوریت این موضوع دفاع شده است. و این نوشتار به دنبال بررسی مقوله جاسوسی سایبری از حیث جرم شناختی و مبانی حقوق کیفری است که بتوان سیاست‌های تقنینی و اجرائی مناسبی را بر آن اساس نسبت به موضوع مذکور تعریف و تبیین نمود.
گسترش ارتباطات جهانی وپیوستگی مسائل بین‌المللی سبب پیدایش پدیده ی «جهانی‌شدن» شده است. جهانی‌شدن، تمام عرصه‌های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فکری جوامع بشری را به شدت تحت تاثیر قرار داده و در «حقوق» وتأسیس قواعد حقوقی نیز اثرات خود را نشان داده است. اما همسویی وپیوستگی روابط افراد ودولتها در جامعه جهانی به روابط اقتصادی منحصر نشده بلکه صلح وامنیت بین‌المللی ونظم عمومی جهانی واجد چنان پیچیدگی است که فرایند جهانی شدن حقوق کیفری را نیز گریزناپذیر ساخته است(توحیدی فرد، 1380، ص 39).
به طور کلی می توان دو گرایش عمده در جریان جهانی شدن حقوق را برشمرد. نخست گرایشی آرمانگرا که خواستار «یکسان‌سازی[1]» قوانین ومقررات در همه کشورهاست. انتخاب این استراتژی معمولاٌ با مقاومت حاکمیت دولتها وموانع سیاسی روبروست. گرایش دوم درپی «هماهنگ‌سازی[2]» قوانین است. در این استراتژی، قواعد حقوق داخلی در هر کشور متناسب با نظام داخلی والبته بر مبنای قواعد مشترک جهانی پایه‌ریزی می‌شود. این روش گرچه خطر چندپارگی مجدد قواعد حقوقی را در پی دارد وجستجوی هماهنگی، خود ممکن است تایید «اختلاف» تلقی شود اما هر اختلافی نیز در این استراتژی پذیرفته نیست، اختلافات از مرز مشخصی فراتر نمی‌رود و اصول، مشترک خواهد بود. بدین ترتیب یک نوع «تکثّرگرایی حقوقی منظّم» پذیرفته خواهد شد ویک نظام جهانی متکی به نظامهای ملی (و نه جانشین نظام ملی) پی‌ریزی می‌شود (دلماس مارتی، 1380، ص 136).
جهانی سازی و پیشرفت‌های فن آوری در زمینه ارتباطات از راه دور و بویژه‌اینترنت، کشورها را نزدیکتر از پیش نموده است و در این میان، بویژه همکاری میان مجرمان بین المللی نیز تسهیل شده است. در عصر جهانی سازی، مجرمان نیز جهانی می‌اندیشند و در سطح محلی عمل می‌کنند، امری که بسیاری دول از آن غافل‌اند.
به طور مجمل، می‌توان جهانی سازی را فرایندی چند جانبه و متناقض از تحولات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مدانست که بیانگر ویژگیهای عصر ماست. نویسنده معتقد است جهانی سازی، روند اجتماعی پیچیده‌ای است که بواسطه آن، محدودیت‌های جغرافیایی کاهش می‌یابد و ترتیبات فرهنگی و ارزشهای سنتی محو میگردد و بدین طریق انسان جهانی زده در معرض تهاجم جرایم بیگانه‌ای قرار میگیرد که مرز مکان و زمان را در نوردیده و در نشیمن خانه‌اش، او را مورد هجوم قرار می‌دهند. نمونه بارز چنین جرایمی، سرقت هویت از طریق رمزگشایی ایمیل‌های خصوصی کاربران اینترنت و ارسال پیغامهای حاوی نرم افزارهای جاسوسی است. البته، برخلاف جهانی سازی، جرم، پدیدهای است که بدون نظریه پردازی در خصوص عوامل جرم زا، قابل تعریف نیست. با تحولات جهانی، تعریف جرم که در گذشته مبتنی بر پیشینه‌های فرهنگی و مکانی بود، اکنون ناکارآمدی خود را اثبات نموده است و به همین دلیل، جامعه بین المللی با اتخاذ اقداماتی سعی نموده است جرم را با توجه به جهانی سازی و کمرنگ شدن محدودیت‌های مکانی و مرزی، باز تعریف نماید که از جمله اقدامات بارز مذکور می‌توان به تشکیل کنفرانس پالرمو 2000 پیرامون کنوانسیون مقابله با جرایم سازمان یافته افراملی اشاره نمود.
1-2- بیان مسئله
امروزه کمتر کسی قائل به اختلافات اساسی بین آداب و رسوم اجتماعی، چارچوبهای اقتصادی و حتی سلایق مردم در سطح دنیاست. فراتر از آن، شاید بتوان ادعا کرد که عادت‌های مصرفی ابنای بشر در سراسر دنیا به سوی هم گرایی در حرکت است. ادبیات مشترکی که در شعارهای اکثر رهبران کشورها از قبیل دموکراسی، آزادی، امنیت و توسعه دیده می‌شود، نزدیک شدن نه به معنای یکی شدن اهداف جامعه بشری را نوید میدهد.
زمینه‌های ظهور هم گرایی جهانی را که در عین حال به عنوان عوامل شتاب دهنده توصیف می‌شود، باید در ابداعات فن اورانه، امکانات دسترسی آسان اشخاص به یکدیگر و مهمتر از همه، تسریع در مبادله اطلاعات افراد در سطح دنیا جستجو کرد.
امروزه، هم سویی بشریت در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، توجه ویژه به پدیده جهانی شدن را ضروری می کند (symposium, 2001: 3). در حوزه اقتصادی، با توجه به پیشرفت‌های مهمی که در زمینه مبادلات اسناد مالی و تجاری و شکل گیری معاملات و عقود از طریق فناوری بشری صورت گرفته، گرایش به یکپارچگی انسانها بیشتر ملموس است. بدون شک اقتصاد جهانی به طور فزایندهای در حال توسعه است. با توجه به کاهش هزینه‌های حمل و نقل و ارتباطات، در هم شکستن موانع حقوقی و شکلی مبادله کالاها، سرمایه و دانش، اقتضائات و مآلاً تأثیر این ارتباطات: جدیدی را پیش روی جهانیان می‌گشاید (پرادل، ۱۳۸۳، ص 153).
سیاست جنایی شامل مجموعه روش‌هایی است که جامعه با توسل به آنها واکنش‌ها علیه پدیده مجرمانه را سازمان می‌بخشد. بدین ترتیب سیاست جنایی مترادف با جنبه‌های نظری و عملی اشکال مختلف کنترل اجتماعی است و حقوق کیفری هسته اصلی آن است. با این همه امروزه کاربست‌های کیفری در قلمرو سیاست جنایی دیگر تنها نیستند بلکه گرداگرد آنها شیوه‌های غیر سرکوبگر کنترل اجتماعی مانند پیشیگیری از وقوع جرم و گاه حتی مردمی و غیردولتی وجود دارد. فزونی جرم و جنایت و ظهور اشکال نوین آن و همچنین کاربرد شگردهای جدید در ارتکاب جرایم و افزایش جرایم سازمان یافته و شیوه‌های گوناگون تطهیر درآمدها و سرمایه‌های نامشروع حاصل از بزهکاری و نیز گسترش فعالیت‌های مجرمانه منطقه‌ای و بین المللی در دهه های اخیر و به موازات آن بالا رفتن احساس نا امنی و ترس از بزه دیدگی در میان شهروندان موجب شده است که بزهکاری بصورت یکی از نگرانی اساسی مردم درآید و در پی آن حکومت‌ها مطالعه، برنامه ریزی و سیاست گذاری در قلمرو کنترل آن و نیز کاهش احساس نا امنی را به منظور ارتقای امنیت انسانی ضروری تشخیص دهند.
انسانها در جهان امروز، اموری را انجام می‌دهند که در سالهای گذشته با این سرعت و دقت قابل انجام نبود. به علاوه، اطلاعات فزایندهای که انسانها در خصوص مناطق مختلف دنیا به دست آورده‌اند، سرعت عمل و به همان میزان شکل گیری اندیشه‌های مثبت و منفی به ملاحظات جهانی را به دنبال دارد.
به موازات هم گرایی جهانی، حمایت از ارزشهایی مانند محیط زیست، رشد و توسعه انسانی، حقوق بنیادین بشر در سطح همه جوامع ضرورت می‌یابد. بدیهی است، تبعیت کشورها از ارزشهای واحد و رسیدن به اهداف نزدیک به یکدیگر، آنها را در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی گرد هم می‌آورد. بنابراین، مقدم بر جهانی شدن و جهانی سازی، منطقه‌ای کردن بعضی از ارزشها شکل میگیرد.
به عنوان مثال کشورهای عضو اتحادیه اروپا، اولویت و شرایط عضویت در این اتحادیه را حمایت از ارزشها و شعارهای مشترک نظیر دموکراسی و حاکمیت قانون، توسط کشورهای داوطلب قرار داده‌اند (Viano, 2008: 83).
معضلات ناشی از بزهکاری در سطح دنیا، نه تنها کشور محل وقوع جرم را دچار بی نظمی می‌سازد، بلکه جامعه جهانی را با ناامنی و مهمتر از آن، ترس از ناامنی مواجه می کند.
حال با توجه به این دغدغه‌ها آیا نباید به دنبال یافتن راه کارهای مشترک در سطح جهانی بود؟ مفاهیم و اصول حقوق کیفری در تعامل با اسناد بین المللی و حقوق بین المللی کیفری، جهانی شده‌اند و آثار این تحول در حوزه‌های مختلف حقوق کیفری مشهود است.
در قلمرو آیین دادرسی کیفری، اثبات مجرمیت بزهکاران سازمان یافته یا تعقیب و شناسایی اعضای سازمان های جنایی که اغلب فراملی است، باعث شده است که اقدامات مقامات انتظامی و قضایی دشوار گردد. لذا در این حوزه با رعایت اصول دادرسی عادلانه اصل برائت جای خود را به اماره مجرمیت داده است (نجفی ابرندآبادی، 1384، ص 17).
در جرایمی مانند پولشویی در صورت توجه اتهام به متهم، اماره مجرمیت مانع حاکمیت اصل برائت خواهد شد. در قلمرو حقوق بین المللی کیفری، اصل صلاحیت سرزمینی دولتها نسبت به جرایم ارتکابی در قلمرو حا کمیت خود، در تعامل با اسناد بین المللی، مانند ماده ۱۱ کنوانسیون مبارزه علیه مواد مخدر و داروهای روان گردان ۱۹۸۸، تحولات چشمگیری یافته است. پذیرفته شدن تأسیس حقوقی «حمل و تحویل تحت نظارت» در قوانین ملی که عملاً دولتها از بخشی از اختیارات خود در تعقیب، دستگیری و مجازات بزهکاران به نفع کشور دیگر، با هدف مبارزه مؤثرتر در قبال جرایم فراملی، صرف نظر می‌کنند جلوه دیگری از جهانی شدن اصول حقوق کیفری است (نجفی ابرندآبادی، 1384، ص 18).
در زمینه جرم انگاری، در تعامل بین اسناد بین المللی و قوانین ملی، تأثیر حقوق بین المللی کیفری و اسناد منطقه‌ای و بین المللی بر مقررات داخلی کشورها افزایش یافته است. جرم انگاری تطهیر سرمایه و درآمدهای نامشروع در قسمت ۱ بند ب ماده ۳ کنوانسیون مبارزه با مواد مخدر و داروهای روان گردان ۱۹۸۸، باعث تصویب قانون «مبارزه با پولشویی» در سال ۱۳۸۶ در ایران شد. جر م انگاری قاچاق زنان و کودکان در مواد ۳و ۵ پروتکل پیشگیری و سرکوب قاچاق اشخاص، به ویژه زنان و کودکان الحاقی به کنوانسیون پالرمو ۲۰۰۰، زمینه تصویب قانون «مبارزه با قاچاق انسان» را در سال ۱۳۸۳ فراهم کرد (نجفی ابرندآبادی، 1384، ص 19).
بدینسان، گامهای بلند حقوق کیفری در مسیر جهانی شدن قابل درک است. اگر حقوق کیفری گامهای مؤثر و مثبتی برای رسیدن به جهانی شدن برداشته، چرا جرم شناسی از این حرکت باز مانده است؟
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق
یکی از تحولات اساسی که در زمینه جهانی شدن صورت گرفته است، جرم است. جرایم تا کنون بیشتر یک پدیده سرزمینی در سطح ملی، تلقی می‌شدند. تلقی حقوق کیفری به عنوان یکی از رشته‌‌‌های حقوق داخلی نیز ناظر به همین خصوصیت پدیده مجرمانه است (Bassiouni, 1999: 309). در رویکرد سنتی، در صورت وقوع جرایمی مانند سرقت، تعقیب سارق و کشف جرم، به دلیل شناختی که بزه دیده از بزهکار داشت، با مشکلات لاینحل، همراه نبود. ملاحظه ماهیت جرایمی مانند تجاوز جنسی، این حقیقت را بیشتر روشن می‌سازد. طبعاً در چنین شرایطی کنترل جرم و مقابله با آن را باید در محل وقوع جستجو کرد که البته ابزار آن در دسترس و ساده خواهد بود.
سیاست جنایی که متضمن شیوه‌های کنترل جرم است، مدتها به روش های سرکوبگر محدود بود، لکن در پی ناکامی این روشها، گرایش به اتخاذ تدابیر پیشگیرانه بوجود آمد. از آنجا که اصول هر سیاست جنایی در سیاست جنایی تقنینی نمود می‌یابد، توجه به پیشگیری از جرم در قوانین و برنامه ریزی برای آن امری ضروری است.
جهانی شدن، این مسائل ساده را به معضلات اساسی تبدیل کرده است. مرتکب یا مرتکبان جرایم فراملی، غالباً برای بزه دیده یا بزه دیدگان مشخص نیست. در نتیجه، کشف چنین جرایمی برای پلیس و ضابطان دادگستری چندان آسان نیست. دولتها در مواجهه با این معضلات، بناچار باید در اندیشه تعریف گستره جهانی برای حاکمیت قوانین جزایی باشند. بنابراین، باید قوانین و مقرراتی ورای نظم ملی، برای قلمرو جهانی تدوین شود. البته، در همین جا باید خاطرنشان ساخت که پذیرش یک نظم جهانی به معنای یکی شدن همه جانبه ارزشهای بشری نیست، بلکه صرفاً به عنوان یک ضرورت و به جهت فراگیری معضلات جرم در سطح جهان، باید تدابیر عام‌الشمول اتخاذ گردد.
در این تحقیق نیز، با توجه به‌اینکه سایر تحقیقاتی که در زمینه جهانی شدن صورت گرفته به جنبه‌ی حقوقی جرم پرداخته‌اند، سعی شده است با رویکردی متفاوت ضمن مطالعه‌ی جهانی شدن جرم و حقوق کیفری، بیان شود. با توجه به مطالب ارائه شده در این تحقیق به بررسی جهانی شدن جرم و حقوق کیفری خواهیم پرداخت.
اینکه انسان دارای روحانیتی است که از دیرباز افکار بشر را به خود معطوف کرده است و وجودی است مرکب، واقعیتی غیر قابل تردید است که مورد تأیید ادیان، دانشمندان، روانشناسان و اکثر فلسفه هاست. از جهت روح، انسان گوهری است ملکوتی ومتعالی که دست بر آسمان و به عالمی روحانی توجه و اتصال دارد، آن عالم روحانی که از ناحیه ی جنت ذات الهی و موطن فیضان نور وجود ربانی است (ملاصدرا، 1050، نقل از برزگرشانی، 1386: 22). مولوی در بیان مراتب وجودی انسان برهمین باوراست:
جسم ظاهر، روح مخفی آمده است
جسم همچون آستین، جان همچو دست
این درحالی است که مادیون از جمله ژان پل سارتر تمامی مظاهر حیات از جمله انسان را وجود مادی محض تلقی می کنند (برزگرشانی، 1386: 21). جهانی که امروزه پیش روی ماست جهانی است که مقولاتی مانند دانش، تخصص، محسوسات ونهایتا ماده را می پسندد و خوش آیند اوست. گرایش و رغبت انسان امروز بیشتر حول محور لذتهای مادی و محسوس می چرخد تا لذات معنوی. میل به معنویت یا معنویت گرایی گمشده ای است که انسان جستجوگر امروز باید به دنبال این معجون حیاتبخش بگردد و از دیوار محسوسات و ماده بالاتر رود تا بتواند به عنوان یک آفریده ی برتر خود را از سایر موجودات متمایز کند.
به راستی آیا در درون آدمی گرایشهایی وجود ندارد که با طبیعت مادی او ناسازگار باشد؟ گرایشهای معنوی مانند خیرخواهی، جمال و زیبایی وپرستش (مطهری، 1369، به نقل از برزگرشانی، 1386: 21). در حالیکه یکی از دغدغه های بشر، معنویت و میل به آن بوده است ولی تفکر درباره ی کشف دوباره ی این بعد از یاد رفته، خود جریانی است تازه که به آن نهضت معنویت گرایی گفته می شود که شاید بتواند روح خفته آدمی را بیدار کند و فلسفه و حکمت را به بار آورد (صفایی مقدم، 1389: 88).
کودکان که سرشتی پاک همچون آیینه دارند چنانچه در پرتو تربیت و راهنماییهای صحیح و منطقی قرار بگیرند می توانند زمینۀ مساعدی را برای چشیدن لذات معنوی در بزرگسالی مهیا کنند. امروزه باور بر این است که بین برخی رفتارهای نابهنجار کودکان با کمبود معنویت ارتباط و تناسب وجود دارد (مالویا[1]، 2011: 51). معنویت نگاه کلیشه ای و سطحی دانش آموز را نسبت به مسائل مختلف و متنوع تغییر می دهد و باعث می شود که کودک با نگاهی چند بعدی عمیقاً مسائل را بررسی کند (جین[2]، 2008: 39). میل به این مسئله ی حیاتی در جریان دشوار زندگی و بالاتررفتن از حس به فراحس و متافیزیک، او را در خودشناسی و مقابله با استرس ها و کشمکشها قوی می کند و مهم تر اینکه باعث می شود کودکان نه تنها شرایط پذیر نباشند بلکه شرایط ساز هم بشوند (مالویا، 2011: 52). یک ضرب المثل قدیمی می گوید: « به سگ پیر نمی توان حقه های جدید یاد داد»، شاید این گفته به این معنا باشد که هر آموزشی حتی از نوع معنوی را باید از همان طفولیت آغاز کرد (همان).
بشر امروز برخلاف ظاهری معنویت ستیز، تشنه و عطشان پاکی و خلوص و آن حالت متعالی معنوی است و همواره به دنبال نیمه ی خالی خود می گردد تا حس غریب و دردناک از خود بیگانگی را از خویشتن براند. این بحران معنوی که غبار بر قلب انسان مدرن نشانده است، ضرورت و اهمیت ایجاد تمایل کودکان به امور معنوی و روحانی را آشکارتر کرده است.
1-2-بیان مسئله
تاکنون تعریف جامع و دقیقی از معنویت ارائه نشده است. برخی براین باورند که این واژه ی مهجور، چنان گستردگی معنایی دارد و دایره ی شمول وسیعی در آن دیده می شود که ارائه ی هر تعریفی دارای نقص وضعف است (صفایی مقدم، 1389: 90). واژه ی معادل spirituality در روحانیت، یا معنویت، و معنویت گرایی است که از واژۀ «روح» یا «معنا» مشتق می شود. در هر دو مورد خود واژه ها به طور ضمنی بر باطن یا درون دلالت دارند (نصر، 1389: 17).
برداشتهای مختلف از مفهوم معنویت و اختلافات موجود بر سر آن باعث شده است که برخی توصیه به حذف آنرا از فرهنگ لغت داشته باشند (اوریلی[3]، 1993، به نقل از صفایی مقدم، 1389: 91). اینکه چرا این واژه معنایی یکسان در نزد همگان ندارد خود جای تأمل دارد. در این میان برخی بدون توجه به ابهامات به بیان تعاریفی درخور از معنویت پرداختند.
معنویت جستجوی مداوم معنی و مقصود در زندگی، ادراکی از ژرفای زندگی و یک نظام اعتقادی فردی است (مییر[4]، 1990، به نقل از مالویا، 2011: 52). تپر (2003) براین باوراست که معنویت آن حد و مرزی است که فرد انگیزه و شوق پیدا می کند تا معانی مقدس و هدف از هستی و بودن را بیابد (به نقل از مالویا، 2011: 52). شاید بتوان گفت انسان منهای معنویت و معنویت گرایی نابینایی است که همواره در معرض سقوط است (همان: 53). زندگی معنوی لزوماً به معنای وابستگی به یکی از ادیان نهادینه نیست، بلکه به معنای بینش و نگرشی به عالم و آدم است که شادی و امیدواری را برای بشر به ارمغان می آورد (ملکیان، 1384: 376، به نقل از مروتی، 1392: 9). با استناد به دیدگاه محققان اسلامی، می توان منظور از معنویت را اینگونه بیان کرد:
ارتباط با وجود متعالی، باور به غیب، باور به رشد و بالندگی انسان در راستای گذشتن از پیچ و خمهای زندگی و تنظیم زندگی شخصی بر مبنای ارتباط با وجود متعالی و درک حضور دائمی وجود متعالی در هستی معنادار، سازمان یافته و جهت دار الوهی.
حمیدیه (1387) براین باوراست که معنویت گرایی جدید در جهان از سه دیدگاه قابل بحث است: جهانی شدن، شرقی شدن، سکولاریسم. در سکولاریسم از مفهوم پلورالیسم مدرن سخن به میان می آید (برگر[5] و هانتینگتون، 1384)؛ که لازمه ی آن دست کشیدن ادیان و مذاهب کلاسیک از انحصار حقیقت است که این خود سبب نسبی شدن ادیان نیز می شود (حمیدیه، 1387).
همانگونه که در ارائه ی تعریف معنویت اختلاف نظر وجود دارد، در زمینۀ ابعاد آن نیز نظری واحد دیده نمی شود. برخی معتقدند معنویت ساختاری تک بعدی است (کوینگ، پارکرسون[6]، 1997) در حالیکه عده ای بر این باورند که باید آنرا چند بعدی دانست. با سینگ[7] (2006) بیست و چهار بعد را برای معنویت و مذهب تعریف می کند. تابین هارت[8] (2003) شش بعد برای آن در نظر دارد که عبارتنداز: معنی وحقیقت، خلاقیت، مواجهه با جهان، امید، هوش و مذهب و فرهنگ. جوچن هاردت[9]، سونجا اسکولز[10]، کارولاژاندر[11]، گرهیلدبکر[12] و مالگوزاتا دراگان[13] (2011) به طور کلی چهار بعد بنیادین را برای معنویت در نظر گرفته اند که عبارتند از: ایمان به خدا (باورالهی)، جستجوی معنا، توجه همه جانبه (ذهن آگاهی) و احساس امنیت.
آنها ابعاد معنویت را اینگونه تعریف کردند: «باورالهی» همان ایمان و اعتماد به خداوند است که راهگشای آدمی و اساس تصمیم گیری های اوست و محرک احساس عشق به آفریدگار و رفاقت با اوست. در بُعد «در جستجوی معنی» اساساً به دنبال معنای زندگانی، رسیدن به یک هماهنگی و انسجام در جهان و داشتن چشم انداز و افق تازه در زندگی هستیم که نتیجه اش گشودگی فکر و شرح صدر است. به برخورد آگاهانه با دیگران و محیط پیرامون و یاری رساندن به دیگر افراد و همدلی با آنها، «آگاهی و توجه» همه جانبه گفته می شود. نهایتاً هر گاه
فردی احساس صلح با خویشتن کند و زندگی را پر از شادی و در معیت حق ببیند و جهان هستی را پر از صمیمیت و دوستی و عشق بداند «احساس اطمینان و امنیت» می کند.
امروزه بحث تربیت معنوی که تربیت دینی راهم دربر می گیرد از مهمترین و بنیادی ترین مسائل مورد نیاز خانواده و جامعه است (حسین زاده، 1387: 1). تربیت معنوی امری است فطری که باید از قوه به فعل برسد و شامل پرورش اراده و ایمان، فضیلتهای اخلاقی و همچنین عواطف در کودک است که تربیت دینی را نیز شامل می شود (همان: 5).
تا چند دهه ی پیش کمتر کسی بین معنویت و دین تمایز قائل بود. این در حالی است که امروزه، افراد با نگاهی عمیقتر این تمایز را می پذیرند (صفایی مقدم، 1389: 91) و در محافل علمی- دانشگاهی و سخنرانیها مورد بحث و بررسی قرار میگیرد. تداعی شدن دین و معنویت، قرابت و مرتبط بودن این دو مقوله را نشان میدهد، ولی هرگز به این معنی نیست که متدین بودن لازمه ی معنوی بودن است بلکه معنویت مفهومی وسیعتر وگسترده تر از مفهوم دین است (همان: 91). برخی براین باورند که اگرچه معنویت لزوماً دربردارنده ی مذهب نیست اما مفاهیم اساسی یک ذهن معنی گرا مانند ادراک، آگاهی و توجه و صلح در متن اکثریت ادیان جهان نهفته است در واق معنویت لزوماً به این معنی نیست که از یک دسته آداب مذهبی پیروی کنیم بلکه معنویت یک خودباوری است که هدف و مقصودی بالاتر از خود دارد (مالویا، 2011: 53).
ممکن است کسی در سطح بالایی از معنویت باشد بدون اینکه در مناسک و مراسم مذهبی ذره ای فعالیت کند و برعکس فردی مقید و مذهبی باشد ولی هیچگونه اتصالی به معنویت وجهان معنا نداشته باشد (همان). دین انجام یک دسته تعالیم، اصول و دستورالعملهای اخلاقی- اجتماعی خاص است که توسط گروه یا فرقه ای هدایت می شود درحالیکه معنویت توجه به باطن و درون دارد که با هیچ وسیله ای قابل سنجش واندازه گیری نیست از این رو سوبژکتیواست (همان). مزلو[14] (1976) عقیده دارد ارزشهای معنوی در انحصار ادیان قرار ندارند بلکه مسئولیتی همگانی اند که بر دوش همه ی افراد بشر است. البته هنوز کسانی وجود دارند که بین دین و معنویت جدایی نمی بینند. مگی[15] (2011، به نقل از مالویا، 2006) بر همین باور است. او معتقداست کسانیکه به سمت و سوی معنویت جدید روی آورده اند از لوای دین نهادینه بیرون آمده اند و از این روست که خود را معنوی اما غیردینی توصیف می کنند.
در سالهای اخیر در حوزه ی تعلیم و تربیت علاقه مندیهای زیادی در زمینۀ معنا، هدف و مقصود زندگی در افراد ایجاد شده است. بررسیها نشان می دهد که معنویت و تمایل به آن یعنی معنویت گرایی و به کار بستن آن بر تمامی شئون زندگی افراد چتر خود را گسترانیده است. هریس (1997، به نقل از مالویا، 2011: 54) نشان داد که معنویت تا چه اندازه می تواند به افراد کمک کند که خود را ارزیابی کنند و رفتارشان را زیر نظر بگیرند. لیندهلم[16] (2006، به نقل از همان) به این نتیجه رسید که افراد با تمایلات بالا به معنویت، در زندگی شخصی و حرفه ای خود وحدت، هماهنگی و انسجام همه جانبۀ بیشتری دارند. این اثربخشی همه جانبهی معنویت خود می تواند از نتایج تحقیق باشد.
پژوهش حاضر میکوشد به این مسئله بپردازد که دانش آموزن و کودکان چگونه معنویت و معنوی بودن را تجربه می کنند. این مطالعه ی حاضر می کوشد تا از طریق روشن ساختن معنای معنویت و معنوی بودن، به گونه ای که در روایت های دانش آموزن و کودکان آشکار می گردد، توجه را به این پدیده جلب نماید. شناخت و دستیابی به ساختار تجربه معنویت در کودکان و دانش آموزان به ما کمک می کند تا بتوانیم با آگاهی بیشتری، فعالیت های تربیتی مولد معنویت و آموزش معنویت و تقویت آن را در میان دانش آموزان پیگیری نماییم. نکته کلیدی این است که اگر بخواهیم معنویت را در زندگی کودکان وارد سازیم و آنرا بهبود و ارتقا ببخشیم، لازم است بدانیم که آنان معنویتو معنوی بودن را چگونه تجربه و در زندگی روزمره خود بازنمایی می کنند. این دانش و آگاهی، دستمایه ای برای شروع کار خواهد بود. بنابراین پژوهش حاضر میکوشد تا در نمونه ای از دانش آموزان مشارکت کننده در یک مطالعه پدیدارشناختی هرمنوتیک، مؤلفه ها و ساختار کلی تجربه آنان از معنویت و معنوی بودن را شناسایی و تبیین نماید. همان گونه که در صورت اهداف و سؤالهای پژوهش هویداست، در این پژوهش الگوی چهار بعدی جوچن هاردت و همکاران (2011) از معنویت در نظر گرفته شده اند.
یک مطالعه پدیدارشناسانه هرمنوتیک در دو گام کلی و چندین گام جزیی انجام می شود. به طور اجمال، در گام نخست در یک بررسی پدیدارشناسانه، با مشارکت کنندگان- که با دقت و با رعایت شرایطی برگزیده می شوند- پیرامون نحوۀ تجربۀ معنوی بودن گفتگو صورت می گیرد و سعی می شود تمامی نکاتی که بیان میگردد ثبت و ضبط شود. در قسمت دوم و در تحلیلی هرمنوتیکی، متن مصاحبه و گفتگو که پیاده سازی و مکتوب شده است، به منظور شناسایی مؤلفه های مشترک بنیادین معنویت و معنوی بودن مورد بررسی های مکرر- و تفسیر- قرار می گیرد. نتایج این پژوهش می تواند زمینه ای باشد برای ارائۀ راهکارهای صحیح آموزش و انتقال معنویت و تقویت آن در کودکان؛ و دستمایه ای برای برنامه ریزان درسی، معلمان و والدین تا به مدد آن هرچه بیشتر به بُعد معنوی انسان توجه کنند و در راستای ارتقای آن توانمند گردند.
1-3-اهمیت وضرورت پژوهش
استاد مرتضی مطهری می فرماید:آنچه احتیاج روح را رفع می کند و به او قوت و نیرو می بخشد و آرامش و اطمینان می دهد، ماده و مادیات نیست، معنویات است.
در جهانی که زندگی می کنیم، عوامل نگران کننده وتنش زای ظاهری و باطنی بسیاری مشاهده می کنیم، جهانی که با رشد و توسعه تکنیک و تکنولوژی وفناوری، آسایش و امکانات گسترده ای را در برابر انسان قرار داده است و او را قادر به شناخت ذره تا کهکشان کرده است و وسوسه زندگی را در زمین و سایر کرات آسمانی برانگیخت و بسیاری از حجابها را از دید ظاهری برداشت و با طراحی ماهواره و شبکه های جهانی، مرزهای جغرافیایی را در هم شکست، شاید به همان اندازه که آسایش و رفاه را به افراد بشر هدیه کرده است به همان اندازه و حتی بیشتر آرامش و سکون را از او باز پس گرفته است (رودگر[17]، 1393: 111). به همین سبب افراد به محض اینکه با پیغامهای صلح طلبانه، مکاتب عدالت گستر، معنویت های تسکین دهنده و انسانهای معنوی مواجه می شوند، طالب وتشنه آنها هستند و امروز خود را گرفتار بحران معنویت، هویت و اعتماد می بینند وبه آثار مولانا، شکسپیر، عرفان، اخلاق وحتی عرفانهای کاذب خالی از هویت انسانی- الهی روی می آورند (همان: 113). جهان محتاج جهان بینی معنوی است و جهان بینی معنوی نیازمند انسانهای معنوی و حاکمیت آنها درجهان است.
باتوجه به گسترش فرهنگ و تمدن ماده گرایی که واقعیت را جز محسوسات وامور تجربی چیز دیگری نمی دانند، انسان آن چنان درباتلاق شهوات، فساد وآلودگیها فرو رفته است که درعمل دست به انکار وجود معنوی واصیل خویش زده است وبه تبع آن به ارزشهای والای انسانی والهی پشت پا زده وچنان دچار بحرانهای روحی ومعنوی وپیامدهای شوم ناشی از آن شده است که در آستانه ی سقوط وتباهی همه جانبه قرار گرفته است (برزگرشانی، 1386: 10).
آمارها حکایت از آن دارد که نه تنها افراد، بلکه جوامع مختلف چنان گرفتار بحران معنویت شده اند که به اعتراف صریح اندیشمندان اگر بازگشت به معنویت -که تنها راه نجات ازاین بحران است- صورت نگیرد جهان دستخوش فاجعه ای هراسناک خواهد شد (همان: 11).
عصرما عصری است که به دنبال خود می گردد. مسئله بیگانه شدن با خود، جداشدن از خویشتن، مسئله ای است که درفلسفه ی حال حاضر به شدت مطرح است. اول کسی که این مسئله را اشاره کرده، هگل بوده است. آری انسان خودش را گم می کند، دچار خودفراموشی می شود، خودش را می فروشد وحتی خودش را با خودش اشتباه می گیرد وبه دنبال خود گم شده است (مطهری، 1369، نقل از برزگرشانی، 1386: 27). قرآن خدا فراموشی را موجب خودفراموشی، اختلال معنوی وروحی انسان می داند ومی فرماید: «وَلَا تَکُونُوا کَالَّذِینَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ أُوْلَئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ – و همچون کسانى نباشید که خدا را فراموش کردند و خدا نیز آنها را به «خود فراموشى» گرفتار کرد، آنها فاسقانند (حشر، 19).
اگرچه جامعه ی ایران از دیرباز با داشتن حکمت خسروانی، معدن معنویت بوده وبا معرفی بزرگانی چون ابن سینا، عطار، مولوی، حافظ معنویت وعرفان را درجهان پراکنده است ولی تغییرات چشمگیر ویکباره درسطح جهان وظهور حس گرایی و جایگزین شدن آن با معنویت گرایی در زندگی یکان یکان ما، زنگ خطر را چنان به صدا درآورده که لحظه به لحظه ما را از خالق هستی وخود دور ودورتر کرده است. جذبه فرهنگهای غربی، ظهور عرفانهای کاذب، خلاصه کردن زندگی انسان دراین جهان ونداشتن باور به جهان پس از مرگ ودیگر مسائل برای فیلسوفان تعلیم وتربیت وروشنفکران ومسئولین کافی است تا به آموزش معنویت به شکل صحیح به کودکان درخانه ومدرسه اهتمام بورزند.
شاید اگر کودکی طعم معنی ومعنویت را درخانه وبه ویژه مدرسه بچشد، کمتر مبهوت ماده وماده گرایی شود. لزوم تنظیم عالمانه ی برخی از مواد درسی به همراه عنصرمعنویت وتربیت دبیران معنوی به منظورگرایش دانش آموزان به امور روحانی ومعنوی (معنویت گرایی) بیانگر ضرورت انجام مطالعاتی در زمینۀ معنویت گرایی است. از این رو با توجه به ارزش واهمیت معنویت گرایی در تعلیم وتربیت ودر نظر گرفتن روح یا روان آدمی به عنوان رکن اصلی وجود او، این پژوهش درنظر دارد تا به تبیین نحوۀ انتقال معنویت در فضاهای آموزشی وهمچنین ارائه راهکارهایی سودمند به منظور تقویت این امر بپردازد.
در طی دو قرن اخیر ، قدرت بشر برای شکل دادن و کنترل محیط زندگی اش همواره افزایش یافته این دگرگونی به سبب ماشینی شدن صنعت پدید آمده است.سیل عظیمی از مصنوعات و ابزار آلات از کارگاه ها و کارخانه های ماشینی به بیرون سرازیر گشته تا هر دم نیازها و خواسته های بخش بزرگتری از جمعیت جهان را برآورده سازد.این تغییرات صرفاً کمّی نبوده بلکه اساساً کیفیت زندگی و آرمانهای ما را دگرگون کرده است.
طراحی صنعتی از زمان بوجود آمدن تولید انبوه صنعتی تا به امروز، به عنوان پدیده ای زیبایی شناسانه تحول پیدا کرده و سهم عمده ای در تولید و خلق واقعیت های اجتماعی اطراف ما داشته طراحی صنعتی در حقیقت بیان و پیام زیبایی شناسانه فرهنگ صنعتی امروزماست.همواره سعی بر این بوده است که وسایل و تجهیزاتی به جهت جابه جایی در رفاه بیشتر افراد طراحی و ساخته شود و انرژی کمتری در این راه صرف شود.
تا علاوه بر صرف انرژی کمتر در وقت نیز صرفه جویی شود.در این میان افرادی که کمتر مورد توجه قرار می گیرند زنان جامعه هستند.کسانی که در همه حال و در طول تاریخ نقش بسزایی در پایندگی و پیشرفت این مرز بوم داشته اند.با تمام صبرها، از خودگذشتی ها و فداکاری ها و ایستادگی هایشان در برابر مشکلات فائق آمدند.
باتوجه به گستره وسیع مشکلات این قشر از افراد جامعه ما موظف هستیم که بیشتر از بیش، به این افراد توجه نشان دهیم و درجهت رفع مشکلاتشان بکوشیم.
2- اطلاعات
1-2- شرح و توضیح مسئله
موضوع:طراحی وسیله ای جهت خرید کردن خانمها در محدوده ترافیکی شهر تهران.
گروه هدف:خانمهای بین سنین25 تا 35 سال.
شناسایی مشکل
بررسی ها بیانگر آنند که حمل و نقل در شهرها(به خصوص کشورهای در حال توسعه)یکی از عوامل تعیین کننده در ایجاد آلودگی می باشد و غالباً 70 تا 80% آلودگی موضعی ناشی از آنهاست.فراتررفتن میزان آلاینده ها از استانداردهای سازمان بهداشت جهانی آثار نامطلوبی برجای می گذارد که از کاهش بهره هوشی کودکان براثر ذرات سنگین فلزی معلق در هوا گرفته تا بی نظمی های قلبی-عروقی و تنفسی ناشی از وجود ذرات معلق و گوگرد ، دی اکسید کربن و سرطانهای ناشی از هیدروکربنها را در بر می گیرد آلودگی هوا تأثیری مستقیم بر فضای سبز شهرها دارد. نباتات از رویش و رشد باز می مانند و شهرها هر چه بیشتر از فضای سبز تهی می شود. برای کاهش این منظور و کاهش حجم ترافیک در شهرهای بزرگ از جمله تهران، طرح محدودیت ترافیکی اعمال شده که خود تا حدودی از تردد در مناطق پرجمعیت و پر رفت و آمد کاسته واین مناطق را تحت کنترل درآورده .
افراد در این مناطق می توانند به جای استفاده از خودروهای شخصی ازوسایط عمومی(اتوبوس، تاکسی،مترو و …) استفاده کنند که این برای همه افراد مطلوب نمی باشد.برای رفع این مشکل می بایست از وسایلی استفاده کرد که یا بدون سوخت عمل می کنند مانند دوچرخه(بدون آلودگی) یا از نیروی برق استفاده می کنند، مانند اسکوترها(سرعت نسبتاً کم) یا از موتور سیکلت ها که بدون مانعی در محدوده طرح ترافیکی می توانند تردد داشته باشند.همه اینها در شرایط ایده آل هم برای خانمها و هم برای آقایان مطلوب می باشد ولی در کشور ما به دلایل مختلف از جمله سنتها و عرف جامعه،فرهنگ اجتماعی و مسائل دینی،برای خانمها محدودیت ایجاد کرده و آنها به راحتی نمی توانند از این امکانات استفاده کنند پس در این جا به طبقه یا گروه اجتماعی که این نیاز را بیشتر احساس می کنند پی می بریم.
و از آنجا که خانمها در جوامع امروزی دوش به دوش مردان در همه امور اجتماعی ، فرهنگی،سیاسی واقتصادی فعالیت دارند و به نوعی ستون دوم خانواده محسوب می شوند.خرید کردن روزانه زندگی دیگر مانند گذشته ها،فقط مختص به مرد خانواده نیست و همسرانشان نیز در این امر با آنها همکاری و مشارکت دارند.حال اگر این خرید کردن و حمل و نقل بار در مسافت های طولانی انجام گیرد.به دلیل آسیب پذیربودن آنها از لحاظ فیزیکی ، بیشتر دچار مشکل شده و در مدت زمان کمتری(نسبت به مردان)به بیماری های مفصلی وعضلانی و … دچار می شوند.که با توجه به این مطالب دلیل استفاده این قشر از وسایل کمکی بیشتر احساس می گردد.
نتیجه گیری
1) نیاز به این وسیله یک نیاز کاملاً واقعی است.
2)از هدر رفتن انرژی جلوگیری می کند.
3)در وقت صرفه جویی می کند.
4)به کارها سرعت می بخشد.
5) از لحاظ روحی، به فرد شادابی و نشاط می بخشد.
2-2- اطلاعات عمومی
1-2-2- آنالیز استفاده کننده
کاربران
کاربران درجه اول
در درجه اول فرد خریدارواستفاده کننده نهایی در این بخش اولویت دارد.که بنابر تعریف موضوع این کاربران را خانمها تشکیل می دهند که بین گروه 25 تا 35 سال قرار دارند.
کابران درجه دوم
این کاربران به کسانی گفته می شود که ارتباط مستقیم با محصول ندارند و از محصول استفاده نمی کنند ولی به نوعی و بنابر موقعیتشان در جامعه، با محصول ارتباط دارند که به قرار زیر می باشند.
الف) تولید کنندگان محصول
که در تمام مراحل تولید وساخت ازابتداتا انتها ،نقش دارند.
ب)جا به جا کنند گان محصول
کسانی هستند که درحمل ونقل محصول ازکارخانه تا مراکز فروش فعالیت می کنند وبیشتر بابسته بندی کالا. ابعاد و چیدمان آنها در ارتباط می باشند
ج) فروشندگان
فروشنده به شخصی اطلاق می شودکه محصول تولیدی رابا توجه به مکان وزمان خاص دراختیار افراد دیگر جامعه باتوجه به نیازآنها،توزیع می کند. وباعث می گرددمحصول در عرضه دید استفاده کننده (کاربر)قرارگیرد .ومنجر به خرید شود.
د)تعمیرکاران
این دسته ازکاربران درمرحلۀ بعد ازفروش قرار می گیرند که درصورت بروزمشکل درمحصول موردنظرتوسط این افراد مورد بازرسی و تعمیر قرار
می گیرد. و در نتیجه آنها نیز به نوعی با محصول درارتباطند وروی محصول اثر
می گذارند.
گرایشات
فرهنگ (Trends )
فرهنگ مهمترین عنصر تعیین کننده خواسته ها در رفتار هر فرد است.مردم هر ناحیه و هر کشور دارای الگوهای ترجیحی در مصرف و گزینش محصولاتند که از فرهنگ و آداب و رسوم آنها نشأت می گیرد.فرهنگ جزء سیستم های باز می باشد و عناصر آن سیال است و طی زمان ثابت نمی ماند که فرهنگ مصرف محصولات نیز به این صورت می باشد.
گرایشات وعوامل اجتماعی فرهنگی
بسیاری از رفتارها و خواسته های افراد،یادگرفتنی هستند واز این نظر تابع تربیت ، خانواده، عوامل اجتماعی وفرهنگی قرار می گیرند.فرهنگ یک جامعه ، مجموعه عوامل مادی و معنوی است که بر اعضای خود تأثیر می گذارد.که این عوامل عبارت است از شیوه رفتارمردم یک جامعه .هنگامی که مردم یک جامعه شیوه خاصی در تمایلات ، مصرف و ویژگی های اجتماعی داشته باشند در آن صورت رفتار اعضای آن در درون این فرهنگ از کودکی شکل می گیرد.مهمترین عامل موجود در این فرهنگ،هنجارها و ارزشهایی است که مصرف افراد را تحت تأثیر قرار می دهد.
ارزشهایی مانند موقعیت وپیشرفت ، فعالیت و فراگیری، اهل عمل بودن و سودمند گرایی، ترقی واستقلال فردی، آزادی و آسایش و رفاه اجتماعی، نوعدوستی، یاری رسانی،سلامتی و …. که برساختار مصرف، تأثیر می گذارد.مکان ها و موقعیت های شهری تعالیم و ارزشهای مصرفی خاصی را القا می کند به همین دلیل در عرضه کالاهای مختلف می بایست جهت گیری های فرهنگی را نیز در نظر گرفت.مثلاً میل به داشتن اوقات فراغت بیشتر،مصرف کالاهای خاصی را ایجاب می کند.
خرده فرهنگ ها
عنصردیگری که برفرهنگ تأثیر می گذارد.خرده فرهنگ های موجود در یک جامعه است. هنگامی که از خرده فرهنگ ها نام برده می شود. مقصد مردمی هستند با نظام های ارزشی مشترک، به عبارت دیگر مردمی با عادات، آداب و رسوم و تجربیات مشترک که با یکدیگر زندگی کرده و کم و بیش علاقه و سلیقه های مشترکی دارند.بنابراین شناخت خرده فرهنگ ها منجر به تولید کالاهای خاص می شود.
سطح سواد
بدون شک هرچه سطح سواد در یک جامعه بالاتر رود. افراد بیشتر به مطالعه روزنامه،نشریات می پردازند و همین امر باعث می گردد.که تبلیغات برای عرضه کالا در جرائد بالا رود و ازاین طریق تولیدکنندگان، خریداران بیشتری راجذب می کنند وهمچنین کاربر و خریدار با مطالعه و دریافت آگاهی ها با محصول آشنا شده در صورت نیاز درصدد خرید آن کالا قرار می گیرد.
سطح سواد با شیوه کاربرد محصول و نگهداری از آن نقش بسزایی دارد یک فرد تحصیل کرده و با سواد در صورت خرید هر وسیله، اول از همه به راهنما و کاتالوگ محصول مراجعه کرده و با توجه به آن از شیوه عملکرد محصول مطلع می گردد و با آگاهی داشتن از مسائل مختلف محیطی، سبب می گردد، در حفظ نگهداری کالا، بکوشد و در طول استفاده کمتر به آن آسیب برساند.
در نتیجه میزان سواد برعوامل زیر تأثیر می گذارد:
1) نحوه عرضه و معرفی محصول
2) انتخاب محصول
3) شیوه کاربرد و استفاده
4)نگهداری
دین ومذهب
دین و مذهب از زمینه های قابل شناسایی تفاوتهای فرهنگی به شمار می رود.ممنوعیت ها و محدودیت هایی در دین وجود دارد که بررفتار مصرف کنندگان تأثیر می گذارد.
با توجه به دین اسلام خانمها موظف هستند که از پوشش اسلامی استفاده کنند که کامل ترین این پوشش چادر می باشد حال فرض کنیم که اگر خانمی بخواهد از یک وسیله شخصی همانند دوچرخه استفاده کند محدودیت هاو مشکلات فراوانی را پیش رو دارند ولی می توان محصولاتی را در این زمینه طراحی کرد که این محدودیت ها را کاهش دهد.
ارزشهای هسته ای
ارزشها عبارتنداز باورهای ما به آنچه خوب و مطلوب است . ارزشهای هسته ای یک فرهنگ ارزشهای مشترکی هستند که نافذ و پایدارند و چگونگی کاربرد محصولات ، مثبت یا منفی گری نسبت به آنها را تعریف می کند. به عنوان مثال در کشور ما استفاده از دوچرخه برای بانوان هیچ منع قانونی ندارد. ولی از نظر عرف ودید جامعه ، یک دید منفی نسبت به این قضیه است وخیلی مناسب وقابل قبول نیست ولی می توان این ارزشها را تغییر داد.همانطور که تا چندین سال قبل هنوز رانندگی توسط خانمها قابل پذیرش عام نبوده ولی این باورها به مرور زمان قابل تغییر است به گونه ای که درحال حاضر دیگر نگرش خاصی نسبت به این قضیه وجود ندارد.پس نتیجه گیریم ارزشهای هسته ای در هر جامعهای ، در طول زمان تغییر می کند و تکامل می یابند.
عوامل شخصی و اجتماعی
تصمیم برای خرید یا انتخاب یک کالا توسط یک فرد تحت تأثیر عوامل شخصی آن فرد است.
1) سن
در هر سنی کالای خاصی مورد توجه وعلاقه افراد قرار می گیرد و خریداری می شود.در بیشتر مواقع سلیقه افراد تابع سن آنهاست همچنین مراحل و دوره های زندگی نیز در خرید مؤثرند. در این رابطه چون بیشتر جوانان از اسکوترها و امثال آنها به عنوان وسیله تفریحی- ورزشی استفاده می کنند و علاقه مند به سرعت بیشتر هستندو همچنین افراد سالمند نسبت به این گونه وسایل خیلی علاقه مند نیستند و مسائلی چون کنترل وسیله، ترس و … برایشان محدودیت ایجاد می کند در نتیجه گروه سنی جوان تا میانسال بهترین گروهی می باشند که این وسیله را مورد توجه قرار دادند.
2)شغل
بی تردید شغل افراد بر خرید آنها تأثیر می گذارد ولی در مورد این وسیله شغل فرد چندان مدنظر قرار نمی گیرد.ولی با این حال وجود برخی علایق و دلبستگی ها تاحدودی در مشاغل ساده تر، کمتر دیده می شود. و این به اهمیت دادن فرد به سلامتی خود و بهداشت جامعه خود بر می گردد.
3)شرایط اقتصادی
وضعیت اقتصادی عامل مهمی در انتخاب کالاست اگر سطح دارایی فرد از حدی پایین تر باشد که نتواند به راحتی زندگی روزمره خود را اداره کند.هیچ گاه توان پرداخت برای این کالا را نخواهد داشت.ولی در کل افراد متوسط به بالا توان خرید این وسیله را دارند.قشر مرفه که از وضعیت اقتصادی خوبی برخوردارند از تنوع در محصولات بیشتر استقبال کرده و سریعتر به دنبال مدلهای جدید تر می روند .در صورتیکه قشر ضعیف تر اهمیت کمتری به این امر می دهند و با درنظر گرفتن بودجه محدود خود به دنبال خرید لوازم مورد احتیاج خود می روند.
4)سبک زندگی
سبک زندگی عبارت است از الگوی زندگی فردی که در فعالیت ها، وابستگی ها و افکار شخصی خود را نشان می دهد.که چیزی بیشتر از شخصیت و طبقهاجتماعی شخص است . که به فعالیت ها و علائق و دلبستگی ها ونظرات و افکار فرد مربوط می گردد. مُد نیز در این گروه جای دارد.ولی با توجه به این که عمر محصول به دلیل شرایط اقتصادی فرد ، زیاد است در نتیجه خیلی نمی تواند تابع مد باشد و با تغییر مد عمر محصول تمام نمی شود و همچنان قابل پذیرش است.
تعریف نیازها
نیازهای کاربران
نیاز اولیه : خرید کردن در محدوده طرح ترافیک
نیازهای ثانویه
| نیازهای ثانویه | راه حل پیشنهادی |
| زیبایی در طرح (استتیک) | داشتن فرمی ساده و زیبا و به دور از تجمل گرایی |
| ایمنی | حفظ تعادل و حفاظت فرد در هنگام کار با وسیله. |
| قیمت مناسب | بیشتر اقشار جامعه توان خرید داشته باشند. |
| راحتی و سادگی عملکرد | طرحی ساده و بدون پیچیدگی. |
| سرعت عمل در کار | رسیدگی به موقع به کارهای روزانه |
| صرف انرژی کمتر درحین انجام کار | فعالیت فیزیکی کمتر. |
| صرفه جویی در وقت | از اتلاف وقت جلوگیری شود. |
| استحکام و کیفیت بالا | مواد مناسب در محصول استفاده شود. |
| اطمینان دهی | خریدار رضایت کامل از وسیله داشته باشد. |
| قابلیت دسترسی مناسب | استفاده از سوخت راحت و در دسترس |
| داشتن گارانتی و ضمانت | رائه خدمات پس از فروش |
| مکانیزم مناسب و به دور از پیچیدگی | حداقل پیچیدگی در مکانیزم |
| ارگونومی | تطبیق وسیله با کاربر |
نیازهای تولید کننده
– روش ساخت ساده و مطابق با تکنولوژی موجود باشد.
– قطعات و مواد کمتری در ساخت آن به کار رود.
– موارد و متریال به کار رفته در ساخت محصول هزینه خیلی زیادی را در برنگیرد.
– مراحل مونتاژ، تا حد امکان کم وساده باشد.
– زمان تولید کوتاه باشد.
– در کل هزینه اضافی برای خط تولید ایجاد نکند.
نیاز فروشنده خرده و فروش
– جلب توجه از طریق طرح و شکل ظاهری
– انبارداری مناسب از طریق بسته بندی مناسب.
– حمل و نقل کالا.
– قیمت کالا.
– داشتن ضمانت
نیاز تعمیرکاران
– حداقل پیچیدگی در قسمتهای فنی
– کم بودن تعداد قطعات و سادگی آنها
– ارائه اطلاعات فنی از طرف تولید کنندگان
– موجود بودن قطعات یدکی در بازار
تثبیت اهداف طراحی
محدودیت های طراحی
محدودیت های فیزیکی و جسمی
وقتی نیرویی در طول فاصله ای اعمال شود می گوییم کار انجام شده یا انرژی مصرف شده . عاملهای مؤثر بر مصرف انرژی عبارتند از الف)روش های انجام کار ب) وضع اندامی درحین کار ج)آهنگ انجام کار د) طرح ابزار می باشد.عاملهایی از قبیل تفاوتهای فردی،وضعیت بدنی و جنس و مانند آنها تأثیر بسزایی برتوانایی های اشخاص برای انجام فعالیت ها دارند.
با توجه به این مطالب،هر فرد اعم از زن و مرد ، در هر گروه سنی که قرار داشته باشد با توجه به نیروی جسمانی و توان خود، قادر است که کالایی را جابه جا کند به این صورت که اگر وزن کالا از حدی فراتر رود ، فرد دیگر قادر به حمل و جابه جایی آن نیست.
عاملهای مؤثر بر نیرومندی اشخاص
1) جنس و نیرومندی:از عاملهای مختلفی که بر نیرومندی اثر می گذارد جنس عامل مهم و تأثیر گذاری می باشد.میانگین نیرومندی زنان تقریباً 3/2 (67%) میانگین نیرومندی مردان است این مقدار میانگین مربوط به گروه های مختلف ماهیچه ای است.
2) سن و نیرومندی:به طور کلی اوج نیرومندی در سنین بین 25 تا 35 سال است در چهارمین دهه زندگی به تدریج یا به طور نامحسوس کاهش می یابد.پس از آن کاهش و نیرومندی شتاب می گیرد.نیرومندی به طور میانگین در سنین51 – 55 به حدود 80% و در سنین 71-75 به حدود 60% نیرومندی در سنین 31-35 می رسد.
در نتیجه محدودیت های فیزیکی و جسمی خود شامل موارد زیر می شود :
1) محدودیت در حمل دستی کالا
2) محدودیت در حرکت دادن وسیله(اگر به صورت رکاب زدن باشد) .
3) محدودیت در موقعیت قرارگیری فرد بروی وسیله (به طور ایستاده یا نشسته).
4) محدودیت سن و جنس.
محدودیت های محیطی
1) محدودیت در سرعت وسیله:با توجه به فرد استفاده گر، وضعیت آن در شرایط کنونی و همچنین به نوع انرژی مورد استفاده در طرح ، و در حرکت وسیله و خاستگاهی که شخص استفاده گر از وسیله دارد( با توجه به کابردآن)همه و همه باعث می شود که سرعت وسیله از یک حد خاصی بیشتر نشود. که در آن صورت احتیاج به قوانین خاص و گرفتن مجوز برای تردد در مکان مورد نظر می باشد.
2) راه ها و خیابانها:در کشور ما به علت کم توجهی به بعضی وسائل از قبیل دوچرخه، اسکوتر… و رواج ندادن آنها. باعث گردیده که این وسایل نیز همچون وسایل نقلیه دیگر در خیابانها و بدون جایگاه مشخصی تردد کنند که باعث بروز خطرات و مشکلات فراوانی می گردد. که برای رفع این مشکلات می بایست راه های عبوری مخصوص،دوچرخه و …ساخته شود.
محدودیت اقتصادی
عوامل اقتصادی یکی از مهمترین محدودیت ها برای افراد به حساب می آید.قیمت برخی وسایل کمکی خرید و یا قیمت برخی دیگر مانند دوچرخه ها و اسکوترها باعث می شود که همه اقشار جامعه نتوانستنداز آنها استفاده کنند و در انتخاب و استفاده از آنها محدود شوند.
محدودیت ترافیکی
این محدودیت ها به فرد اجازه نمی دهد که خارج از قوانین و مقررات تعیین شده عمل کنند و باعث می گردد ، که فرد در محدوده ای خاص،به فعالیت بپردازد و مطابق با قوانین راهنمایی و رانندگی عمل کند.
محدودیت مواد
در اینجا استفاده از مواد مقاوم و سبک ضروری می باشد.مقاوم از آن جهت که بتواند وزن شخص استفاده گر ووزن بار همراه او را تحمل کند و سبک به این خاطر که فرد در هنگام کار با وسیله و جابه جایی آن قبل از استفاده با مشکل مواجه نشود و همچنین در میزان سرعت حرکتی وسیله تأثیر بسزایی دارد.وهمچنین در مقابل نور، رطوبت وعوامل محیطی مقاوم باشد.
اهداف نهایی پروژه
1) بررسی و تفسیر مشکلات در محدوده طرح ترافیک و تردد در آن محدوده
2) بررسی وضعیت حمل کالا توسط بانوان و مشکلات موجود
3)طراحی وسیله ای جهت تردد خانمها و جابه جایی کالا توسط آنها در محدوده طرح ترافیک.
4) دستیابی به هوای سالم در شهر تهران و کاهش مصرف سوخت.
