انواع پارکینگ
دو شیوه کلی برای پارک اتومبیل ها وجود دارد:
- پارکینگ های خیابانی
- پارکینگ های غیرخیابانی (هیراسکار، ۱۳۸۷:۱۷۷)
۲-۳۹-۱-پارکینگ های خیابانی
این پارکینگ ها در حاشیه معابر و اصطلاحاً در «بَر» معابر قرار دارند. بنابراین از لحاظ ارزش گذاری دارای مرغوبیت بیشتری بوده و در موقعیت املاک تجاری قرار دارند و عمدتاً مشاهده می گردد این گونه پارکینگ ها در حاشیه معابر مناطق مرکزی احداث می گردند که دارای بافت تجاری و اداری هستند. (مختاری، ۱۳۸۸: ۲۰)پارک خیابانی در اکثر شهرهای دنیا پدیده ای رایج است و کمابیش عادی شده است. بنابراین، به کار گرفتن مدیریت ترافیک برای استفاده از سطح خیابان ها به عنوان پارکینگ بسیار اهمیت دارد و می توان با اتخاذ روش هایی از امکانات موجود به نحو مطلوبی استفاده کرد. در هر حال، انتخاب سطح جاده ها به عنوان پارکینگ از نامناسب ترین روش های حل
مسئله پارکینگ است، زیرا گرانترین و غالباً بهترین زمین ها به پارکینگ اختصاص می یابند و همین باعث کاهش ظرفیت خیابان، ممانعت از سبقت، افزایش تصادف، ایجاد خطر برای عابران پیاده و کندی ترافیک می شود (شاهی، ۱۳۸۵: ۹۰). به طور کلی ایجاد پارکینگ های سطح سواره رو در یک خیابان باعث کاهش ظرفیت آن به میزان حدوداً ۴/۱ تا ۳/۱ ظرفیت اصلی می گردد. به جای ممنوع نمودن پارکینگ در سطح سواره رو می توان از محدودیت های زمانی نیز استفاده نمود. این محدودیت ها معمولاً در نواحی بانک ها یا ادارات پست و مناطقی نظیر آن ها مورد استفاده قرار می گیرد. پارکینگ های سطح سواره رو در مناطق شهری مشکلات بسیاری را سبب می گردد. در حدود یک پنجم تصادفات در شهرها، به طور مستقیم یا غیرمستقیم به پارکینگ های سطح سواره رو مربوط می شود. علاوه بر آن که پارک وسائط نقلیه در یکی از خطوط عبوری خیابان موجب کاهش ظرفیت خیابان می گردد. ورود به پارکینگ سطح سواره رو و خروج از آن نیز میزان کاهش ظرفیت را تشدید می نماید. (سازمان ترافیک تهران، ۱۳۶۳: ۱۷۲).
پارکینگ های غیرخیابانی
پارکینگ در کنار خیابان در بسیاری از مناطق مرکزی محدود می باشد و لازم است که با ارائه تسهیلات پارکینگ غیرخیابانی به افزایش ظرفیت پارکینگ پرداخت (هابز، ۱۳۷۶: ۲۰۳). برخلاف پارکینگ های خیابانی (حاشیه ای) این نوع پارکینگ ها تراکم، ازدحام و تأخیر بوجود نمی آورند. (هیراسکار، ۱۳۸۷: ۱۷۷)
ایجاد پارکینگ های خارج از خیابان، ترافیک شهری را به صورت مشهودی روان می کند. انواع مختلف پارکینگ های خارج از حاشیه خیابان عبارتند از:
- پارکینگ های سطحی
– پارکینگ های زیر رو
– پارکینگ های چند طبقه (رضایی، ۱۳۶۷: ۱۹۸)
تکنولوژی های جدید پارکینگ و روش های نوین مدیریت فضاهای پارک
امروزه جهت مدیریت و حل مشکل پارکینگ شهرها از روش های نوین و تکنولوژی های جدیدی استفاده می شود، که نسبت به ساختار و کارکرد پارکینگ های سنتی و معمول فعلی در شهرها از نظر بهره وری و کارکرد برتری مشهودی دارند. در زیر به شرح چند نمونه از این تکنولوژی ها و روش ها پرداخته خواهد شد.
۲-۴۰-۱-پارکینگ های مکانیکی
پارکینگ های مکانیکی شباهت زیادی به پارکینگ های طبقاتی معمولی دارند. وظیفه آن ها ایجاد فضای مناسب برای پارک نسبتاً طولانی خودروها در شهر می باشد. با این تفاوت که در پارکینگ های معمولی خود اتومبیل و راکب آن وظیفه حرکت و جایابی برای پارک را در طبقات مختلف پارکینگ به عهده دارند و لزوماً می بایست فضای لازم برای این حرکت در ساختمان این پارکینگ ها پیش بینی شود. در ضمن اتومبیل ها باید به گونه ای کنار هم پارک شوند که امکان ورود و خروج هر یک در هر زمان بدون نیاز به جابجایی دیگری فراهم باشد. بنابراین برای ایجاد ظرفیت اضافی در آن ها نیاز به احداث فضای مضاعف است. همچنین برای بالا بردن خودرو در طبقات پارکینگ های طبقاتی معمول نیاز به احداث شیبراه (ramp- access) می باشد، که ملاحظات طراحی و فضای لازم در ساختمان بنای پارکینگ را می
طلبد.
اما در پارکینگ های مکانیکی اتومبیل ها با بهره گرفتن از عمل کننده های مکانیکی و با کنترل کامپیوتر بر روی سکوهای متحرک قرار می گیرند و به جایگاه خالی برای پارک هدایت می شوند. این کار در مواردی به طور خودکار بوسیله یک ربات و یا نظارت مستقیم انسان انجام می شود. در پارکینگ های مکانیزه به هدایت خودرو توسط راننده نیازی نیست و خودروها با موتور خاموش حرکت خواهند کرد، بنابراین در ساختمان آن ها نیازی به در نظر گرفتن راهروهای عریض نیست و چون سرنشینان خودرو به ساختمان پارکینگ وارد نخواهند شد، ارتفاع طبقات پارکینگ های مکانیزه خیلی کمتر از پارکینگ های معمولی ساخته می شوند، بنابراین به جهت نیاز نداشتن به: شیبراه برای بالا بردن خودرو، سقف مرتفع برای تردد انسان و به لحاظ این که نیاز به در نظر گرفتن فضای لازم برای باز شدن درب خودرو و پیاده شده سرنشینان و راننده نیست ابعاد فضای لازم برای پارک خودرو خیلی کمتر خواهد بود. در نتیجه پارکینگ های مکانیزه آمادگی پذیرش اتومبیل بیشتری را نسبت به انواع معمولی پارکینگ دارند؛ و بدلیل آن که، نیاز به زمین وسیع برای احداث نخواهند داشت، در شهرهای بزرگ و مراکز شهری که قیمت زمین برای احداث پارکینگ بخش قابل توجهی از کل هزینه ی پروژه را تشکیل می دهد، توجه قرار گرفته اند. (شادمان فر، ۱۳۸۵: ۴-۳)
پارکینگ های مکانیکی به دو نوع اتوماتیک و نیمه اتوماتیک تقسیم می شوند.
در پارکینگ مکانیکی اتوماتیک جابجائی اتومبیل ها از ابتدای ورود تا توقف در سالن اصلی به صورت اتوماتیک و بدون احتیاج به راننده صورت می پذیرد. به طور کلی این جابجائی به دو طریق انجام می گیرد: یا اتومبیل را به داخل هدایت و جابجا می کنند و یا جایگاه های توقف اتومبیل ها را به صورت زنجیره ای هدایت می کنند. در نوع اول، بالابرنده های مکانیکی اتومبیل را بار می کنند و در محل تعیین شده قرار می دهند و در نوع دوم، از سالن هایی با ریل های متحرک استفاده می شود که اتومبیل ها بر روی ریل های آن قرار می گیرند و از این به بعد، حمل آن ها به صورت اتوماتیک انجام می شود (مهندسین مشاور معمار و شهرساز، عمران آب و انرژی، ۱۳۷۳: ۱).
در پارکینگ مکانیکی نیمه اتوماتیک قسمتی از عمل انتقال و پارک اتومبیل توسط راننده و قسمتی دیگر توسط سیستم های مکانیکی بالا برنده و یا انتقالی انجام می گیرد . (مهندسین مشاور معمار و شهرساز، عمران آب و انرژی، ۱۳۷۳: ۸).
پارکینگ های مکانیزه پیش ساخته
این پارکینگ ها که در ظرفیت های پارک مختلف ۸-۱۰-۱۲-۱۴ یا ۱۶ وسیله نقلیه طراحی و اجرا شده است، پدیده نوینی است که تنها فضایی در حدود ۳۰ متر مربع اشغال می کند. این سیستم را می توان در زمین های بلاتکلیف و حتی نامتقارن به ابعاد تقریبی ۵ در ۶ متر که قاعدتاً امکان پارک دو وسیله نقلیه وجود دارد و حتی امکان دور زدن وسیله نقلیه نمی باشد، پیاده نمود. نحوه کار آن به صورت چرخ و فلکی است که سکوهایی برای پارک وسیله نقلیه در نظر گرفته شده است. با چرخش این سکوها راننده می تواند وسیله خود را در آن قرار داده و هنگام مراجعه برای خروج از پارکینگ با استفاده دوباره از این سیستم چرخ و فلکی وسیله نقلیه خود را در پایین تحویل بگیرد (خاکسار و اعتصام، ۱۳۸۷: ۶). بعضی از ویژگی های منحصر به فرد این مجموعه عبارتند از:
- مقاومت در برابر زلزله: این سامانه در برابر زلزله تا ۸ ریشتر مقاوم بوده و امکان هدایت دستی در شرایط اضطراری فراهم آمده است.
- هزینه سرویس و نگهداری ناچیز: که معادل یک دستگاه آسانسور عنوان شده است.
- نصب و راه اندازی سریع: مدت زمان لازم برای نصب آن ۶ روز می باشد. از این شش روزف سه روز برای اجرای فونداسیون آن که به صورت گسترده سطحی می باشد و سه روز هم جهت نصب سازه ها، اتصالات برقی و راه اندازی در نظر گرفته شده است.
- قابلیت جابجایی یا پرتابل بودن: که این امکان را فراهم می آورد تا سامانه را در هر زمان از محلی برچیده و در محل دیگری نصب کرد.
- عدم نیاز به اپراتور: این سیستم به راحتی توسط خود رانندگان قابل استفاده بوده و نیازی به اپراتور ندارد.
-
-
- قیمت مناسب: هزینه ساخت و راه اندازی این سامانه با سایر سیستم های مکانیزه پارکینگ قابل رقابت است. این موضوع در کنار هزینه نگهداری ناچیز آن از مزایای قابل وجه آن به شمار می رود (smartParking.ir)
۲-۴۰-۳-روش پرداخت و نمایش[۱]
این دستگاه ها جهت مدیریت فضای پارک در شهرها و یا پارکینگ ها به کار می روند. مشتری بلیط خود را از دستگاه خریداری نموده و آن را روی داشبورد یا شیشه خودروی خود قرار می دهد تا قابل دیدن باشد. علاوه بر تهیه بلیط در محل، می توان از کوپن این دستگاه نیز استفاده کرد که بدون نیاز به دستگاه باید روی کوپن، تاریخ و ساعت استفاده از آن پاره شده و کوپن را روی داشبورد قرار داد.
مزایای استفاده از این روش به شرح زیر می باشد:
سهولت استفاده کاربران
ارائه انواع گزارشات مورد نیاز در برنامه ریزی و مدیریت پارک حاشیه ای
قابلیت دریافت اسکناس و سکه
قابلیت دریافت کارت های پیش پرداخت شده
قابلیت پرداخت قایمانده پول مشتری با سکه و یا حتی اسکناس
قابلیت بازپرداخت کلیه اسکناس ها و سکه های ناشناخته
قابلیت استفاده از کارت های اعتباری و سایر کارت های پرداخت الکترونیکی
تحویل یک پرینت جهت قرار دادن جلوی شیشه خودرو(معصوم زاده ،۲۲،۱۳۸۲)
[۱] . Pay and Display
تکنولوژی هوشمند سیستم اطلاعات و راهنمای جای پارک خودرو
سیستم پیشرفته اطلاعات و راهنمایی پارکینگ بعنوان بخشی از سیستم های حمل و نقل هوشمند در جهت حل مشکلات ترافیکی می تواند مؤثر واقع شود. وضعیت ترافیک به خاطر جستجوی محل پارک در مناطق شهری بزرگ، به شکل حادی در آمده است. این سیستم بعنوان یکی از مؤثرترین راهبردهای مدیریت ترافیکی تلقی می گردد که می تواند استفاده از وسایل نقلیه، بخصوص در مناطق شلوغ و پرتردد شهر را کنترل نموده و تحت تأثیر قرار دهد. (رئوفی، رجبی و میرعباسی، ۱۳۸۸: ۱۰۶۹)
این سیستم، با هدف بهبود وضعیت توقف خودروها، روانی ترافیک، کاهش مصرف سوخت و صرفه جویی در هزینه ها پیشنهاد می شود.
سیستم راهنمایی هوشمند پارکینگ ضمن جمع آوری اطلاعات پارکینگ ها و تجزیه و تحلیل آن ها، اطلاعات لازم و وضعیت اشغال پارکینگ ها را در اختیار رانندگان قرار می دهد. علاوه بر این کاهش اضطراب و فشارهای روانی وارد بر رانندگان نیز اهمیت بسزایی در توجیه این طرح برخوردار است. چنین سیستمی برای حل مشکلات زیر به کار می آید:
- تشکیل صفوف خودروها در ورودی پارکینگ ها، – ازدحام در شبکه جاده ای اطراف شهرها، – آلودگی هوا، – ازدحام در مناطق توریستی.
سیستم راهنمایی پارکینگ، بیشتر در محیط های شهری به کار می رود. در سال های اخیر رشد تکنولوژی، پیاده سازی این سیستم ها را میسر کرده است. معماری این سیستم به دو بخش درونی و بیرونی پارکینگ قابل تقسیم است.
اصول کار این سیستم بر مبنای فناوری اطلاعات (IT) به منظور افزایش بازده پارکینگ است. اجزای اصلی این سیستم عبارتند از:
- زیر سیستم اطلاع رسانی بیرونی و داخل پارکینگ، – زیرسیستم کنترل تردد، – زیرسیستم شبکه ارتباطی، زیرسیستم پردازش اطلاعات (ماهنامه اندیشه گستر سایپا، ۱۳۸۶: ۳۹).
تمامی ارتباطات در این سیستم به مرکز کنترل ترافیک و کنترل پارکینگ بازگردانده می شوند. مجموعه کامپیوترهای سیستم مرکزی شامل واحد پردازش مرکزی، سامانه گرافیکی، واحد ارتباطات، چاپگرها و نرم افزارهایی است که کنترل مرکزی و مدیریت سیستم را بر عهده دارند.
سیستم های کاربردی درون وسیله نقلیه شامل گیرنده (GPS، رایانه درونی اتومبیل، صفحه نمایشگر لمسی و واحد ارتباطات می باشد. نرم افزار نقشه الکترونیکی و نرم افزار راهنمای مسیر، درون کامپیوتر داخل ماشین راه اندازی می گردند. همچنین تجهیزات پارکینگ ها شامل تجهیزات شمارش وسیله نقلیه و واحد کنترل کننده کاربر و تجهیزات شمارش فضای خالی موجود در صورت نیاز برای رانندگان و مرکز کنترل ترافیک و پارکینگ مورد استفاده قرار خواهند گرفت. علاوه بر این، اطلاعات ویژه ی هر پارکینگ (شامل ظرفیت، قیمت، ساعت، فعالیت و غیره) و نیز اطلاعات ترافیکی، هر لحظه از زمان می تواند روی شبکه تلفن عمومی قرار گیرد (رئوفی و همکاران، ۱۳۸۸: ۱۰۷۰).
مشکلات احداث پارکینگ
ساختن پارکینگ های وسیع و حتی چند طبقه در نقاطی نظیر مرکز شهر –که اغلب با کمبود فضا برای توقف وسائط نقلیه روبه رو هستند ،به علت محدودیت و گرانی زمین هزینه های هنگفت در بر دارد. بیشتر اوقات،حتی اگر بودجه و اعتبار کافی نیز موجود باشد،به علل گوناگونی همچون وجود ساختمان های تاریخی یا از بین رفتن بافت اصیل شهری ،ساختن پارکینگ به اندازه ی کافی در مراکز شهری مقدور نمی گردد.
بنابر این ساخت پارکینگ در شهر ها ،لازم است بعد از مطالعه ی دقیق و بر اساس آمار ،اطلاعات و در نظر گرفتن مسائل دیگر ترافیک و ترابری شهر ،انجام گیرد تا راه حل اصولی در کاستن از بار ترافیکی امکان پذیر گردد.(سعید نیا،۱۳۹۰،ص۲۹)
۲-۴۲- سازۀ پارکینگ
انتخاب سیستم سازه ای مناسب جهت پارکینگ ها بدان جهت اهمیت دارد که مجموعۀ ساختمان آن حامل بارهای گوناگون، بالاخص بارهای
دینامیکی ناشی از حرکت خودروهاست. تعیین دهانه های مناسب جهت استفادۀ بهینه از فضای میانی ستون ها برای پارک خودروها از دیگر نکات سازه ای این بناهاست.
از مسائل بسیار مهم که در طراحی این سازه ها بایستی مورد توجه قرار گیرد، می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- ملاحظات محلی، زیست محیطی و ترافیکی.
- تعداد محل جای پارک، امکان مانور وسایل نقلیه، رمپ ها و سایر موارد معماری
- ایمنی و مسائل حفاظتی
- ملاحظات سازه ای (ملاحظات لرزه ای بالاخص در مناطق با خطر نسبی بالای زلزله)
- هزینه های نگهداری ادواری
- مقاومت در برابر حریق و یا حفاظت در برابر حریق (کاظمیان و اجلالی، ۱۳۸۳: ۱)
در انتخاب مصالح اجرای سازۀ پارکینگ عموماً از بتن مسلح استفاده می شود که گاهی به صورت بتن درجا ریخته می شود و گاهی از بتن پیش ساخته استفاده می کنند. این سازه ها در برابر آتش سوزی رفتار مطلوب و قابل توجیهی از خود نشان می دهند و به لحاظ اقتصادی توجیه پذیرتر است. وقتی از بتن پیش ساختۀ پیش تنیده استفاده می شود، دال های بزرگ سبف می توانند دهانه های بزرگی را بپوشانند و گاهی تیرهای این نوع از سیستم های سازه از زیر سقف دیده می شود که می توان با نورپردازی محیط مناسب بصری به وجود آورد (۱۳۵: ۲۰۰۹ Pech et al,).
یکی از مشکلات اجرای بتنی سازه های پارکینگی، ضرورت کنترل کیفیت بتن و انجام عملیات نگهداری و عمل آوری آن پس از اجرا می باشد. این مسائل همچنین باعث افزایش زمان اجرای پارکینگ های بتنی می شود. یکی از راه حل های تسریع عملیات و ارتقاء کیفیت به کارگیری بتن های پیش ساخته و بتن های پیش تنیده و پس کشیده می باشد.
